Jak rekompensować pracę w święto przypadające w sobotę?

Za pracę w święto należy się normalne wynagrodzenie za przepracowany czas oraz dzień wolny udzielany do końca okresu rozliczeniowego.

Nieudzielenie dnia wolnego oznacza konieczność wypłacenia normalnego wynagrodzenia i stosownego dodatku do pensji, którego wysokość zależy od przyjętej w firmie praktyki.

W doktrynie prezentowane są dwa odmienne poglądy na temat liczby dodatków przysługujących za realizację zadań w święto. W myśl pierwszego z nich, powinny to być 2 niezależne dodatki: 100% wynagrodzenia za każdą godzinę pracy (podstawie art. 151¹¹ § 3 Kodeksu pracy) oraz dodatkowo 100% wynagrodzenia z tytułu przekroczenia normy średniotygodniowej (na mocy art. 151¹ § 2 Kodeksu pracy).

Za słusznością ww. poglądu opowiedziano się w stanowisku Komisji Prawnej Głównego Inspektora Pracy z dnia 9 lutego 2005 r. w sprawie wynagrodzenia przysługującego pracownikom za pracę w niedziele i święta w przypadku braku rekompensaty pracy w tych dniach innymi dniami wolnymi od pracy w danym okresie rozliczeniowym, w której czytamy:
„Zgodnie z art. 151¹¹ k.p. pracownikowi wykonującemu pracę w niedziele i święta, w przypadkach, gdy przepisy prawa pracy dopuszczają pracę w tych dniach, pracodawca jest zobowiązany zapewnić inny dzień wolny od pracy: w zamian za pracę w niedzielę – w okresie 6 dni kalendarzowych poprzedzających lub następujących po takiej niedzieli oraz w zamian za pracę w święto – w ciągu okresu rozliczeniowego. Jeżeli natomiast nie jest możliwe wykorzystanie w wyżej wskazanym okresie dnia wolnego od pracy w zamian za pracę w niedzielę pracownikowi przysługuje dzień wolny od pracy do końca okresu rozliczeniowego, a w razie nieudzielenia dnia wolnego w tym terminie – dodatek do wynagrodzenia w wysokości 100 % stawki godzinowej, wynikającej z jego osobistego zaszeregowania, określonego stawką godzinową lub miesięczną, za każdą godzinę pracy w niedzielę. Jeżeli nie jest możliwe wykorzystanie w danym okresie rozliczeniowym dnia wolnego od pracy w zamian za pracę w święto, pracownikowi przysługuje również dodatek do wynagrodzenia w wyżej określonej wysokości.

Przepis ten zapewnia pracownikom 100 % dodatek do wynagrodzenia z tytułu niezrekompensowania pracy w niedzielę lub w święto innym dniem wolnym od pracy. Jeżeli jednak w wyniku braku takiej rekompensaty zostanie przekroczona przeciętna tygodniowa norma czasu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym, pracownikowi przysługuje kolejny dodatek za pracę przekraczającą tę normę w wysokości 100 % stawki godzinowej wynikającej z jego osobistego zaszeregowania, określonego stawką godzinową lub miesięczną (art. 151¹ § 2 k.p.). W sytuacji jednak, gdy pracownik wykonywał pracę w niedziele lub święta będące dla niego dniami pracy zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy, w wyniku której zostanie przekroczona dobowa norma czasu pracy, pracownikowi przysługuje za taką pracę dodatek w wysokości 50 % stawki godzinowej wynikającej z jego osobistego zaszeregowania, określonego stawką godzinową lub miesięczną (art. 151¹ § 1 pkt 2 k.p.).„.

 

Warto w tym miejscu przytoczyć jeszcze fragment odpowiedzi Ministerstwa Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z 11 stycznia 2018 r. na interpelację nr 118216:
„(…) Przepisy Kodeksu pracy przewidują natomiast obowiązek udzielenia pracownikowi innego dnia wolnego od pracy, jeżeli wykonywał on pracę w święto. Gwarancja otrzymania zamiennego dnia wolnego od pracy w przypadku wykonywania pracy w święto wynika z art. 151¹¹ § 1 i 2 Kodeksu pracy. Jeżeli pracownik nie wykorzystał w zamian za pracę w święto innego dnia wolnego od pracy w ciągu okresu rozliczeniowego przysługuje mu z tego tytułu prawo do dodatku do wynagrodzenia za każdą godzinę pracy w święto w wysokości 100% wynagrodzenia (art. 151¹¹ § 3 Kodeksu pracy). Prawo do tego dodatku jest zatem uwarunkowane niewykorzystaniem zamiennego dnia wolnego od pracy przysługującego pracownikowi w przypadku wykonywania pracy w święto.

Ponadto przepisy Kodeksu pracy (art. 151¹ § 1 Kodeksu pracy) przyznają pracownikowi prawo do dodatku (oprócz normalnego wynagrodzenia) za pracę nadliczbową wykonywaną w święto. I tak, dodatek za taką pracę wynosi:

– 100% wynagrodzenia, jeżeli święto nie jest dla pracownika dniem pracy zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy, albo

– 50% wynagrodzenia, jeżeli święto jest dla pracownika dniem pracy zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy. (…)”.

 

Drugi pogląd głosi natomiast, że za pracę w święto pracownik powinien otrzymać tylko jeden dodatek 100% przewidziany w art. 151¹¹ § 3 Kodeksu pracy. Tak orzekł:

• Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z 29 sierpnia 2008 r. (sygn. akt I OSK 1281/07) oraz
• SN w uchwale z 15 lutego 2006 r. (sygn. akt II PZP 11/05, OSNP 2006/11–12/170), w której podkreślono, iż art. 151¹ § 2 Kodeksu dopuszcza przyznanie 100% dodatku za każdą godzinę pracy nadliczbowej z tytułu przekroczenia przeciętnej tygodniowej normy czasu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym tylko wówczas, gdy jej przekroczenie nastąpiło w wyniku pracy w godzinach nadliczbowych, za które pracownikowi nie przysługuje prawo do dodatku w wysokości określonej w art. 151¹ § 1 Kodeksu pracy(dobowe). Tymczasem na podstawie art. 151¹¹ § 3 Kodeksu pracy pracownik uzyskuje dodatek w wysokości określonej w art. 151¹ § 1 pkt 1 Kodeksu pracy, co sprawia, iż już z tej przyczyny nie przysługuje mu drugi dodatek.

 

O tym, jak obliczać wynagrodzenie za nadgodziny i jakie są wysokości dodatków za pracę ponadnormatywną dowiesz się z artykułu:  Obliczanie wynagrodzenia za godziny nadliczbowe – praktyczne ujęcie

 

Pamiętajmy, że niezależnie od powyższego, każde święto występujące w okresie rozliczeniowym i przypadające w innym dniu niż niedziela obniża wymiar czasu pracy o 8 godzin. A to oznacza, że pracownicy pracujący od poniedziałku do piątku „zyskują” za święto przypadające w sobotę dodatkowy dzień wolny od pracy do końca danego okresu rozliczeniowego. Wynika to z metodologii ustalania wymiaru czasu pracy wskazanej w art. 130 § 1 Kodeksu Pracy, który stanowi, że w celu wyznaczenia ww. wymiaru w danym okresie rozliczeniowym należy:

• przemnożyć przez 40 (tygodniowa norma godzin pracy) liczbę tygodni przypadających w okresie rozliczeniowym;
• dodać do otrzymanej liczby liczbę dni pozostałych do końca okresu rozliczeniowego, przypadających od poniedziałku do piątku przemnożoną przez 8;
• odjąć po 8 godzin za każde święto wolne od pracy przypadające w okresie rozliczeniowym i w dniu innym niż niedziela.

 

Prześledźmy sposób wyliczeń na przykładzie maja 2021 r. w jednomiesięcznym okresie rozliczeniowym – w maju występują:

• cztery pełne tygodnie (od 1 do 28 maja),
• 1 dzień wystający poza pełne tygodnie, a przypadający od poniedziałku do piątku (31.05),
• dwa święta przypadające w dniu innym niż niedziela (1.05, 3.05).

Obliczenie obowiązującego w maju 2021 r. wymiaru czasu pracy powinno więc wyglądać jak niżej:

4 tygodnie x 40 + 1 dzień wystający x 8 – 2 dni świąteczne * 8 = 152 godziny.

 

Jeśli więc rozkład czasu pracy danego pracownika przewiduje pracę od poniedziałku do piątku, wówczas „zyskuje” on dodatkowy dzień wolny od pracy. Dla uproszczenia mówi się powszechnie, że za święto przypadające w sobotę takiemu pracownikowi oddajemy dzień wolny.

Pamiętajmy, że nie każdy pracownik skorzysta z omawianego przywileju. Dodatkowy dzień wolny nie przysługuje wszakże tym osobom, które:

• wykonują obowiązki wynikające ze stosunku pracy krócej niż 5 dni w tygodniu (np. niepełnoetatowcy pracujący 4 dni w tygodniu),
• z tytułu średnio pięciodniowego tygodnia pracy mają ustalony dzień wolny inny niż sobota czyli sobota jest dla nich dniem pracującym (jeśli jednak taka osoba ma wolne przykładowo środy, to za święto wypadające w ten dzień pracodawca powinien mu udzielić dodatkowego dnia wolnego).

 

Praca w dniu wyznaczonym jako wolny w zamian za sobotnie święto

Dzień wyznaczony jako wolny w zamian za święto wypadające w sobotę zyskuje status dnia wolnego z tytułu przeciętnie pięciodniowego tygodnia roboczego. A zatem praca w takim dniu powinna być rekompensowana na tych samych zasadach jak np. praca w wolną sobotę.