Opiekun tymczasowy dziecka z Ukrainy ma prawo m.in. do zasiłku opiekuńczego.
Kim jest opiekun tymczasowy dziecka z Ukrainy
Opiekunem tymczasowym dziecka z Ukrainy jest ten, kto sprawuje pieczę nad dzieckiem (małoletnim obywatelem Ukrainy), które przebywa na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej bez opieki odpowiedzialnych za nie osób dorosłych. W takiej sytuacji opiekun odpowiada za to dziecko zgodnie z prawem obowiązującym w Rzeczypospolitej Polskiej.
Jak uzyskać status opiekuna tymczasowego dziecka z Ukrainy
Opiekuna tymczasowego ustanawia sąd opiekuńczy właściwy ze względu na miejsce pobytu dziecka. Postanowienie o ustanowieniu opiekuna tymczasowego jest skuteczne i wykonalne z chwilą jego ogłoszenia, a gdy ogłoszenia nie było – z chwilą jego wydania.
Kiedy przysługuje zasiłek opiekuńczy dla opiekuna tymczasowego
Prawo do zasiłku opiekuńczego przysługuje, jeśli zdarzy się sytuacja, która uzasadnia zwolnienie od wykonywania pracy z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki nad dzieckiem (zobacz niżej).
Prawo do zasiłku opiekuńczego przysługuje na zasadach określonych w ustawie zasiłkowej.
Jakie sytuacje obejmuje zwolnienie z pracy z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki nad dzieckiem
Zasiłek opiekuńczy przysługuje opiekunowi tymczasowemu, gdy opiekuje się:
- zdrowym dzieckiem w wieku do 8 lat, ponieważ:
- został zamknięty żłobek, klub dziecięcy, przedszkole lub szkoła, do których dziecko uczęszcza i został o tym powiadomiony w terminie krótszym niż 7 dni przed dniem ich zamknięcia,
- zachorowała niania, z którą ma zawartą umowę uaktywniającą, albo zachorował dzienny opiekun, który sprawuje opiekę nad dzieckiem,
- chorym dzieckiem,
- chorym dzieckiem niepełnosprawnym w wieku do 18 lat.
Przez jaki okres przysługuje zasiłek opiekuńczy
Zasiłek opiekuńczy przysługuje przez:
- 60 dni w roku kalendarzowym, jeśli sprawujesz opiekę nad zdrowym dzieckiem do lat 8 lub chorym dzieckiem do lat 14, w tym także dzieckiem niepełnosprawnym w tym wieku,
- 30 dni w roku kalendarzowym, jeśli sprawujesz opiekę nad chorym dzieckiem niepełnosprawnym w wieku od 14 do 18 lat.
Łączny okres wypłaty zasiłku opiekuńczego nie może przekroczyć 60 dni w roku kalendarzowym.
Jeśli w roku kalendarzowym opiekujesz się tylko dzieckiem niepełnosprawnym i nie masz innych dzieci, które nie ukończyły 14 lat, zasiłek opiekuńczy przysługuje łącznie za okres 30 dni w roku kalendarzowym.
Zasiłek opiekuńczy przysługuje bez okresu wyczekiwania, tj. od pierwszego dnia, od którego podlegasz ubezpieczeniu chorobowemu.
Kiedy zasiłek opiekuńczy nie przysługuje
Zasiłek opiekuńczy nie przysługuje za okres:
- w którym opiekun tymczasowy ma prawo do wynagrodzenia na podstawie przepisów szczególnych,
- urlopu bezpłatnego lub urlopu wychowawczego,
- tymczasowego aresztowania lub odbywania kary pozbawienia wolności,
- zwolnienia lekarskiego od pracy z powodu konieczności sprawowania przez opiekuna tymczasowego opieki, w czasie której wykonywał pracę zarobkową lub które wykorzystywał niezgodnie z celem; opiekun nie otrzyma zasiłku, jeżeli okoliczności te zostaną stwierdzone w wyniku kontroli prawidłowości wykorzystywania zwolnień lekarskich od pracy przeprowadzonej przez płatnika zasiłku.
Jak uzyskać zasiłek opiekuńczy
Zasiłek wypłacany jest na wniosek.
Jeśli ubezpieczony jest pracownikiem albo zleceniobiorcą, musi złożyć wniosek i dokumenty u swojego płatnika składek, np. pracodawcy, zleceniodawcy.
Jeśli ubezpieczony prowadzi działalność pozarolniczą albo współpracuje z osobą prowadzącą działalność, musi złożyć wniosek w ZUS.
Jeśli ubezpieczony posiada konto na Platformie Usług Elektronicznych (PUE) ZUS, może wysłać wniosek do ZUS elektronicznie. W takim przypadku można wykorzystać wniosek ZAS-58 Wniosek o udzielenie wyjaśnień/Wniosek o wydanie decyzji/Skarga w sprawie świadczeń z tytułu choroby, macierzyństwa lub zasiłku pogrzebowego.
Ważne!
Bez wniosku o zasiłek opiekuńczy ZUS albo płatnik składek nie wypłaci zasiłku.
Jakie dokumenty trzeba złożyć
Aby otrzymać zasiłek opiekuńczy, trzeba złożyć:
- wniosek o zasiłek opiekuńczy z powodu sprawowania opieki nad dzieckiem przez opiekuna tymczasowego (ZOT) – plik pdf 229kb wersja do zapisu i wypełnienia,
- postanowienie o ustanowieniu opiekuna tymczasowego,
- dokumenty, które są potrzebne w zależności od tego, z jakiego powodu sprawowana jest opieka.
Jakie dodatkowe dokumenty są potrzebne w zależności od tego, jaki jest powód sprawowania opieki
Opieka na chorym dzieckiem
Zaświadczenie lekarskie wystawione:
- w formie papierowej na druku ZUS ZLA,albo
- w formie dokumentu elektronicznego (e-ZLA), albo
- w formie wydruku zaświadczenia wystawionego elektronicznie (wydruk e-ZLA), albo
- na formularzu wydrukowanym z systemu teleinformatycznego, albo
- zaświadczenie lekarskie wystawione za granicą wraz z tłumaczeniem na język polski; zaświadczenie powinno zawierać:
- nazwę zagranicznego zakładu leczniczego lub imię i nazwisko zagranicznego lekarza,
- datę wystawienia,
- podpis,
- początkową i końcową datę niezdolności do pracy z powodu konieczności sprawowania opieki nad chorym dzieckiem.
Jeśli zaświadczenie lekarskie wystawiono w państwie członkowskim Unii Europejskiej, Europejskiego Obszaru Gospodarczego, Szwajcarii, albo państwa, z którym Polska zawarła umowę międzynarodową, to składasz je w języku urzędowym tego państwa – nie musi być przetłumaczone na język polski.
Zaświadczenie lekarskie wystawione w języku ukraińskim nie musi być przetłumaczone na język polski.
Opieka nad zdrowym dzieckiem w wieku do lat 8
Oświadczenie opiekuna, że żłobek, klub dziecięcy, przedszkole lub szkoła, do których uczęszcza dziecko, zostały nieprzewidzianie zamknięte.
Oświadczenie można złożyć w języku ukraińskim.
Opieka nad dzieckiem niepełnosprawnym w wieku do 18 lat
Dokument potwierdzający niepełnosprawność, czyli orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności lub orzeczenie o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji, w przypadku opieki nad dzieckiem niepełnosprawnym w wieku do 18 lat.
Jakie dodatkowe dokumenty są potrzebne
Dodatkowo niezbędne jest zaświadczenie płatnika składek wystawione na druku:
- Z-3 – jeśli ubezpieczony jest pracownikiem,
- Z-3b – jeśli ubezpieczony wykonuje pozarolniczą działalność, współpracuje z osobą prowadzącą pozarolniczą działalność lub korzysta z ulgi na start albo jest osobą duchowną,
- Z-3a – jeśli ubezpieczony jest ubezpieczony z innego tytułu,
- ZAS-12 – jeśli wniosek dotyczy ustalenia prawa do zasiłku opiekuńczego za dalszy okres i nie zmieniły się okoliczności.
Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa – tzw. ustawa zasiłkowa (Dz.U. z 2021 r poz. 1133, z późn. zm.).
Ustawa z dnia 8 kwietnia 2022 r. o zmianie ustawy o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz.830).
Źródło: ZUS
