Rozliczając wynagrodzenie i inne należności (w tym niezrealizowane prawa majątkowe) po śmierci pracownika lub zleceniobiorcy należy zwrócić szczególną uwagę na kwestie podatkowo-składkowe. Wszakże innymi regułami trzeba kierować się w zakresie składek ZUS, a innymi w obszarze podatku.
Składki ZUS
Wynagrodzenia wypłacane po śmierci pracownika nie podlegają oskładkowaniu w ZUS w następujących przypadkach:
- Odprawa pośmiertna – nie podlega składkom ZUS
- Niezrealizowane prawa majątkowe (np. świadczenie chorobowe, ekwiwalent urlopowy) – nie podlegają składkom ZUS
- Wypłaty stanowiące część masy spadkowej – gdy świadczenia są wypłacane po stwierdzeniu nabycia spadku przez konkretne osoby
Obowiązki płatnika w przypadku śmierci pracownika:
- Wyrejestrowanie zmarłego z ubezpieczeń na druku ZUS ZWUA z kodem przyczyny 500
Wynagrodzenia wypłacane po śmierci zleceniobiorcy nie podlegają oskładkowaniu, gdyż:
- Spadek nie stanowi tytułu do ubezpieczeń społecznych ani zdrowotnych
- Płatnik ma obowiązek przekazać informację o wypłatach do urzędów skarbowych właściwych dla spadkobierców w terminie 14 dni
We wszystkich wymienionych przypadkach świadczenia wypłacane po śmierci pracownika lub zleceniobiorcy nie stanowią podstawy wymiaru składek zusowskich.
Książka dla kadr i płac "Mistrz Kadr i Płac" najnowsze wydanie na 2025 rok to ponad 1080 stron eksperckiej i praktycznej wiedzy kadrowo-płacowej opisanej zrozumiałym językiem z roczną aktualizacją!

Podatek
Wynagrodzenie wypłacane po śmierci pracownika lub zleceniobiorcy podlega różnym zasadom opodatkowania w zależności od statusu zmarłego i sposobu wypłaty świadczeń.
W przypadku pracownika:
- Śmierć pracownika nie zwalnia płatnika z obowiązku wystawienia PIT-11 z przychodami uzyskanymi przez pracownika przed śmiercią
- Odprawa pośmiertna nie podlega opodatkowaniu podatkiem dochodowym
- Niezrealizowane prawa majątkowe (np. świadczenie chorobowe, ekwiwalent urlopowy) podlegają opodatkowaniu:
- Należy pobrać zaliczkę podatkową w wysokości 12%
- Nie stosuje się kwoty zmniejszającej podatek ani kosztów uzyskania przychodu
- Zaliczki i przychody wykazuje się w informacjach PIT-11 dla członków rodziny, którzy otrzymali prawa majątkowe
W przypadku zleceniobiorcy:
- Wynagrodzenie należne zleceniobiorcy wchodzi do masy spadkowej i podlega opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn
- Nie pobiera się zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych (art. 2 ust. 1 pkt 3 ustawy PIT)
- Płatnik jest obowiązany poinformować urząd skarbowy o wypłaconych kwotach w terminie 14 dni od wypłaty
Wspólne zasady dla pracowników i zleceniobiorców:
- Jeśli prawa majątkowe staną się częścią masy spadkowej (wypłacane po stwierdzeniu nabycia spadku), podlegają opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn
- Spadkobiercy samodzielnie rozliczają otrzymane należności z fiskusem w ramach nabytego spadku
- Płatnik ma obowiązek zawiadomić urzędy skarbowe właściwe dla spadkobierców o dokonanych wypłatach w terminie 14 dni
Przykład
Wypłacając spadkobiercom wynagrodzenie za wykonane dzieło lub zlecenie, które stało się częścią masy spadkowej, nie pobiera się zaliczki na podatek dochodowy, ale należy poinformować o tym fakcie urząd skarbowy w ciągu 14 dni od wypłaty.
