Zapoznaj się z wydanymi na przestrzeni ostatnich lat, najciekawszymi stanowiskami i wyjaśnieniami resortowymi (np. PIP, ZUS, resortu pracy) z obszaru: Urlopy (w tym wypoczynkowe i związane z rodzicielstwem) oraz inne nieobecności.
Urlop dodatkowy osoby niepełnosprawnej przy ustaniu zatrudnienia
W stanowisku z 1 sierpnia 2025 r. MRPiPS odniosło się do sytuacji, w której pracownik z orzeczeniem o niepełnosprawności nabywa prawo do pierwszego dodatkowego urlopu, a niedługo potem jego umowa o pracę ulega rozwiązaniu. Resort wyjaśnił, że jeśli do rozwiązania stosunku pracy dochodzi w tym samym roku kalendarzowym, w którym pracownik nabył prawo do urlopu, wymiar tego urlopu ustala się proporcjonalnie do okresu przepracowanego u danego pracodawcy. Pracownik powinien wykorzystać ten urlop w naturze do dnia ustania zatrudnienia. Jeśli nie jest to możliwe, pracodawca ma obowiązek wypłacić mu ekwiwalent pieniężny za niewykorzystaną część urlopu.
Źródło: Ubezpieczenia i Prawo Pracy nr 17 (635) z dnia 1.09.2025 r.
Przejęcie urlopu macierzyńskiego przez ojca w wymiarze innym niż tygodniowy
Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej w stanowisku z 27 maja 2025 r. potwierdziło, że matka może zrezygnować z części urlopu macierzyńskiego po wykorzystaniu co najmniej 14 tygodni, nawet jeśli pozostały okres nie stanowi wielokrotności tygodnia (np. po 14 tygodniach i 2 dniach). W takiej sytuacji ojciec dziecka może przejąć pozostałą część urlopu, która również nie musi być wielokrotnością tygodnia. Resort podkreślił, że urlop ojcowski jest kontynuacją urlopu matki i musi rozpocząć się bezpośrednio po terminie jej rezygnacji, co umożliwia taką elastyczność.
Źródło: Dziennik Gazeta Prawna z dnia 20 czerwca 2025 r.
Aktualizacja informacji o urlopie w przypadku wypowiedzenia umowy
W stanowisku z 11 marca 2025 r. Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej potwierdziło, że pracodawca ma obowiązek zaktualizować informację o warunkach zatrudnienia, gdy umowa o pracę ustaje w trakcie roku. W takiej sytuacji dokument ten musi odzwierciedlać faktyczny, proporcjonalny wymiar urlopu wypoczynkowego, jaki przysługuje pracownikowi za przepracowany okres. Obowiązek ten wynika z przepisów Kodeksu pracy (art. 29), które zobowiązują pracodawcę do zapewnienia pracownikowi aktualnych informacji o jego prawach i warunkach zatrudnienia.
Źródło: Aktualności Kadrowe (wydawnictwo WIP) nr 276 z kwietnia 2025 r.
Uzupełniający urlop macierzyński a hospitalizacja dziecka
W stanowisku z 11 marca 2025 r. Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej wyjaśniło, że prawo do uzupełniającego urlopu macierzyńskiego (przysługującego w przypadku urodzenia wcześniaka lub hospitalizacji dziecka) jest niezależne od tego, czy matka przerwała podstawowy urlop macierzyński. Resort podkreślił, że są to dwa odrębne uprawnienia. Oznacza to, że pracownica może skorzystać z obu tych możliwości (przerwać urlop i wziąć zasiłek opiekuńczy, a następnie skorzystać z urlopu uzupełniającego) lub tylko z jednej z nich.
Źródło: Dziennik Gazeta Prawna, dodatek Kadry i Płace nr 65 (6482) z dnia 3.04.2025 r.
Prawo ojca do urlopu rodzicielskiego a świadczenie rodzicielskie matki
Zgodnie ze stanowiskiem MRPiPS z 21 stycznia 2025 r., pobieranie przez matkę dziecka świadczenia rodzicielskiego (tzw. kosiniakowego) nie wpływa na uprawnienia ojca-pracownika do urlopu rodzicielskiego. Ojciec może wykorzystać przysługującą mu pulę urlopu (32 tygodnie, po odliczeniu 9 tygodni nieprzenoszalnych), niezależnie od sytuacji matki. Kluczowe jest jedynie posiadanie przez niego statusu pracownika. W tym samym stanowisku resort dodał, że pobieranie przez ojca zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu rodzicielskiego nie pozbawi matki prawa do świadczenia rodzicielskiego, o ile te dwa świadczenia nie będą pobierane w tym samym czasie na to samo dziecko.
Źródło: Ubezpieczenia i Prawo Pracy nr 4 (622) z dnia 10.02.2025
Sposób udzielania urlopu bezpłatnego – dni kalendarzowe czy doby pracownicze
W stanowisku z 10 lutego 2025 r. MRPiPS wyjaśniło, że urlop bezpłatny może być udzielany zarówno na dni kalendarzowe, jak i na doby pracownicze. Ponieważ udzielenie urlopu jest wynikiem porozumienia między pracodawcą a pracownikiem, to we wniosku pracownik powinien precyzyjnie określić, w jaki sposób chce z niego skorzystać – np. wskazując, że urlop ma trwać do godziny 23:59 danego dnia (dzień kalendarzowy) lub do końca jego doby pracowniczej.
Źródło: Dziennik Gazeta Prawna, dodatek Kadry i Płace nr 35 (6452) z dnia 20.02.2025 r.
Zasady korzystania z uprawnień dla rodziców wcześniaków
W serii wyjaśnień z 13 lutego 2025 r. MRPiPS doprecyzowało kwestie związane z nowym, uzupełniającym urlopem macierzyńskim:
- Prawo ojca do urlopu: Ojciec-pracownik nie ma prawa do uzupełniającego urlopu macierzyńskiego, jeśli matka dziecka nie jest zatrudniona na umowę o pracę i nie korzysta z urlopu macierzyńskiego. Dla rodziców nieubezpieczonych wprowadzono analogiczne rozwiązanie w postaci wydłużonego świadczenia rodzicielskiego.
- Łączenie urlopów: Nie ma przeszkód, aby jeden rodzic korzystał z uzupełniającego urlopu macierzyńskiego w tym samym czasie, gdy drugi rodzic przebywa na urlopie rodzicielskim.
- Wymiar urlopu: Rodzic może zawnioskować o krótszy wymiar urlopu uzupełniającego, niż wynika to z zaświadczenia o hospitalizacji dziecka. Urlop ten musi być jednak wykorzystany jednorazowo.
- Rezygnacja z urlopu: Pracownik może w dowolnym momencie zrezygnować z dalszego korzystania z uzupełniającego urlopu macierzyńskiego, składając odpowiedni wniosek do pracodawcy.
- Termin złożenia wniosku: Wniosek o urlop uzupełniający należy złożyć co najmniej 21 dni przed końcem podstawowego urlopu macierzyńskiego. Pracodawca nie ma obowiązku uwzględnienia wniosku złożonego po tym terminie, a jego ewentualne przyjęcie może być kwestionowane przez ZUS przy wypłacie zasiłku.
Źródło: Dziennik Gazeta Prawna, dodatek Kadry i Płace nr 45 (6462) z dnia 6.03.2025 r.
Pomniejszenie urlopu wypoczynkowego a urlop bezpłatny i wychowawczy
W stanowisku z 1 października 2024 r. GIP wyjaśnił, jak obliczyć urlop pracownika, którego umowa rozwiązuje się w ostatnim dniu długotrwałej nieobecności:
- Urlop bezpłatny: Długi urlop bezpłatny (trwający co najmniej miesiąc) pomniejsza wymiar urlopu wypoczynkowego. Jeśli umowa rozwiąże się w ostatnim dniu urlopu bezpłatnego, pracownikowi przysługuje urlop proporcjonalny tylko za okres przepracowany przed jego rozpoczęciem.
- Urlop wychowawczy: W analogicznej sytuacji, gdy umowa kończy się w ostatnim dniu urlopu wychowawczego, urlopu wypoczynkowego nie pomniejsza się. Pracownikowi przysługuje urlop proporcjonalny za cały okres zatrudnienia w danym roku, włącznie z okresem przebywania na urlopie wychowawczym.
Źródło: Aktualności Kadrowe (wydawnictwo WIP) nr 270 z listopada 2024 r.
Rozliczanie urlopu wypoczynkowego przy rozwiązaniu umowy (ponowne stanowisko)
W stanowisku z 4 września 2024 r. GIP ponownie potwierdził zasady obliczania urlopu wypoczynkowego, gdy umowa rozwiązuje się w trakcie długiej nieobecności. Urlop wychowawczy nie zmniejsza wymiaru urlopu wypoczynkowego za dany rok, natomiast trwający co najmniej miesiąc urlop bezpłatny obniża ten wymiar proporcjonalnie.
Źródło: Serwis PortalKadrowy.pl – data opublikowania: 10.09.2024 r.
Moment zakończenia umowy na zastępstwo
W stanowisku z 4 września 2024 r. MRPiPS sprecyzowało, że umowa o pracę na zastępstwo rozwiązuje się z ostatnim dniem nieobecności pracownika zastępowanego. Obejmuje to również dzień, w którym zastępowany pracownik wykonuje badania kontrolne po długiej chorobie, ponieważ jest to wciąż okres usprawiedliwionej nieobecności w pracy. Umowa na zastępstwo kończy się więc w przeddzień faktycznego powrotu pracownika zastępowanego do świadczenia pracy.
Źródło: Aktualności Kadrowe (wydawnictwo WIP) nr 269 z października 2024 roku
Podział opieki nad dzieckiem do lat 14 między rodziców
Ministerstwo Pracy w stanowisku z 4 września 2024 r. potwierdziło, że rodzice mogą podzielić się zwolnieniem na opiekę nad dzieckiem do lat 14 (2 dni lub 16 godzin). Jedno z nich może wziąć jeden dzień, a drugie drugi. Co więcej, każdy z rodziców może wykorzystać swoją część w innej formie – np. matka w dniach, a ojciec w godzinach, w zależności od tego, jak złoży swój pierwszy wniosek w danym roku kalendarzowym.
Źródło: Aktualności Kadrowe (wydawnictwo WIP) nr 269 z października 2024 roku
Przerwa na karmienie a zwolnienie z powodu siły wyższej
Główny Inspektorat Pracy w stanowisku z 26 lipca 2024 r. wyjaśnił, że jeśli pracownica uprawniona do przerw na karmienie piersią chce skorzystać z całodniowego zwolnienia z powodu siły wyższej, powinna złożyć wniosek na cały swój dobowy wymiar czasu pracy (np. 8 godzin). W dniu, w którym pracownica w ogóle nie świadczy pracy, przerwy na karmienie nie przysługują, więc nie pomniejszają one wymiaru wykorzystanego zwolnienia.
Źródło: Aktualności Kadrowe (wydawnictwo WIP) nr 268 z września 2024 roku
Zasady naliczania dodatkowego urlopu osoby z niepełnosprawnością
Ministerstwo Pracy w stanowisku z 12 listopada 2024 r. sprecyzowało kwestie związane z dodatkowym urlopem dla osób z niepełnosprawnością:
- Nabycie prawa: Prawo do pierwszego dodatkowego urlopu (10 dni) pracownik nabywa po przepracowaniu jednego roku od dnia zaliczenia go do znacznego lub umiarkowanego stopnia niepełnosprawności.
- Urlop proporcjonalny: Urlop ten, podobnie jak urlop wypoczynkowy, podlega proporcjonalnemu przeliczeniu w przypadku zatrudnienia na część etatu lub przez część roku.
- Zmiana pracodawcy: Przy zmianie pracodawcy w ciągu roku urlop dodatkowy nalicza się proporcjonalnie u każdego z nich.
Źródło: Serwis PortalKadrowy.pl – data opublikowania: 10.01.2025 r.
Czas trwania umowy na okres próbny – nie tylko w miesiącach
Główny Inspektorat Pracy w stanowisku z 29 czerwca 2024 r. (znak GIP-GBI.0701.105.2023.3) potwierdził, że umowa o pracę na okres próbny nie musi być zawierana na pełne miesiące. Prawidłowe jest zawarcie jej na dowolny, dopuszczalny przepisami okres, na przykład na 5 tygodni. Pracodawca musi jednak pamiętać, że długość okresu próbnego wpływa na minimalny okres trwania kolejnej umowy na czas określony, jaką będzie mógł zawrzeć z pracownikiem.
Źródło: Ubezpieczenia i Prawo Pracy nr 16 (610) z dnia 10.08.2024 r.
Sposób udzielania zwolnień od pracy – doby pracownicze, nie kalendarzowe
W stanowisku z 12 listopada 2024 r. MRPiPS, w odróżnieniu od wcześniejszej opinii GIP, stwierdziło, że zwolnienia od pracy z powodu siły wyższej oraz opieki nad dzieckiem do lat 14 powinny być udzielane na dni pracy, a więc w wymiarze godzinowym odpowiadającym dobie pracowniczej. Oznacza to, że liczą się one od godziny planowego rozpoczęcia pracy, a nie od północy (jako dni kalendarzowe).
Źródło: Dziennik Gazeta Prawna, dodatek Kadry i Płace nr 231 (6396) z dnia 28.11.2024 r.
Sposób rozliczania absencji (odmienne stanowisko GIP)
W stanowisku z 5 czerwca 2024 r. (znak GIP-GBI.0701.73.2024.3), odmiennym od późniejszego stanowiska MRPiPS, Główny Inspektorat Pracy stwierdził, że absencje takie jak urlop macierzyński, ojcowski, rodzicielski, opieka nad dzieckiem, urlop bezpłatny oraz zwolnienie z powodu siły wyższej powinny być rozliczane w dniach kalendarzowych, a nie w dobach pracowniczych, zwłaszcza gdy pracownik wnioskuje o nie na cały dzień.
Źródło: Dziennik Gazeta Prawna, dodatek Kadry i Płace nr 114 (6279) z dnia 13.06.2024 r.
Sposób liczenia absencji pracowniczych (dwa stanowiska)
- Zwolnienia lekarskie: W stanowisku z 15 listopada 2024 r. ZUS potwierdził, że okres niezdolności do pracy wskazany na zwolnieniu lekarskim trwa do końca danego dnia kalendarzowego, czyli do godziny 23:59. System pracy zmianowej nie ma na to wpływu.
- Zwolnienie z powodu siły wyższej: Z kolei GIP w stanowisku z 3 grudnia 2024 r. wskazał, że przy udzielaniu zwolnienia z powodu siły wyższej pojęcie „dnia” należy utożsamiać z dobą pracowniczą (24 godziny od planowego rozpoczęcia pracy), a nie z dniem kalendarzowym.
Źródło: Dziennik Gazeta Prawna, dodatek Kadry i Płace nr 20 (6437) z dnia 30.01.2025 r.
