Od 1 października 2016 r. w życie wejdą dość istotne modyfikacje w zakresie ustalania podstawy danin na rzecz ZUS pracowników oddelegowanych do realizowania obowiązków służbowych poza terytorium Polski. Nowelizacja w tym zakresie została wymuszona przez wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 28 października 2015 r. (SK 9/14), w którym za niezgodny z konstytucją uznano § 2 ust. 1 pkt 16 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe.
Po zmianie przywołany przepis stanowi, że z podstawy wymiaru składek społecznych podlega wyłączeniu część wynagrodzenia pracowników, których przychód jest wyższy niż przeciętne wynagrodzenie, o którym mowa w art. 19 ust. 1 ustawy, zatrudnionych za granicą u polskich pracodawców, z wyłączeniem osób wymienionych w art. 18 ust. 12 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych – w wysokości równowartości diety przysługującej z tytułu podróży służbowych poza granicami kraju, za każdy dzień pobytu, określonej w przepisach w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej poza granicami kraju, z tym zastrzeżeniem, że tak ustalony miesięczny przychód tych osób stanowiący podstawę wymiaru składek nie może być niższy od kwoty przeciętnego wynagrodzenia, o którym mowa w art. 19 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.
W myśl powyższego, po 30 września 2016 r., jeśli wysłany do czasowego wykonywania pracy za granicę zarobi mniej niż wynosi przeciętna płaca miesięczna w gospodarce narodowej (4055 zł w 2016 r.), podstawą składek społecznych jest jego faktyczny przychód. Natomiast jeżeli przychód jest wyższy niż przeciętne wynagrodzenie w gospodarce narodowej, stosuje się dotychczasowy mechanizm obniżania podstawy składkowej o równowartość diety przysługującej pracownikom tzw. budżetówki z tytułu zagranicznych podróży służbowych, za każdy dzień pobytu. Jednak w przypadku takich osób podstawa składek społecznych nie może być niższa od kwoty przeciętnej płacy w gospodarce narodowej.
Zaznaczmy, że zmodyfikowany przepis § 2 ust. 1 pkt 16 rozporządzenia składkowego będzie znajdował zastosowanie bez względu na okres przebywania w danym miesiącu za granicą. Taki pogląd wyraził resort pracy podczas ustosunkowywania się do propozycji zgłoszonych do projektu zmian rozporządzenia składkowego w trakcie konsultacji publicznych.
