Rekompensata za obniżenie odprawy (np. emerytalnej) jest oskładkowana. Wyłączeniu z podstawy wymiaru składek ZUS korzystają odprawy ściśle związane z ustaniem zatrudnienia. Przesądza o tym § 2 ust. 1 pkt 2 i pkt 3 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe.
Przywołanych wyżej regulacji nie można stosować w sytuacji, gdy pracodawca chcąc zrekompensować swoim pracownikom obniżenie wysokości przyznawanych odpraw, wypłaca rekompensatę pieniężną. Tego typu świadczenie (niezależnie od tego czy przybiera postać świadczenia rzeczowego, czy też świadczenia pieniężnego) nie może być traktowane na równi z samą odprawą i z tego powodu trzeba naliczać od niego składki zusowskie.
Interpretacja ZUS
Lublin, dnia 22 czerwca 2017 r.
WPI/200000/43/756/2017
Decyzja nr 756/2017
Na podstawie art. 10 ust. 1 i ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004r. o swobodzie działalności gospodarczej (tj. Dz. U. z 2016r. poz. 1829 ze zm.) w związku z art. 83d ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych (tj. Dz. U. z 2016r. poz. 963 ze zm.) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie uznaje za nieprawidłowe stanowisko przedstawione we wniosku złożonym w dniu 9 czerwca 2017r. przez Wnioskodawcę (…) w sprawie nieuwzględnienia w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne wartości rekompensaty, która będzie wypłacana pracownikom w związku z utratą przywilejów pracowniczych w postaci zmniejszenia kwoty odprawy emerytalnej na podstawie nowego Zakładowego Układu Zbiorowego Pracy.
UZASADNIENIE
W dniu 9 czerwca 2017r. do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie wpłynął wniosek przedsiębiorcy (…) o wydanie pisemnej interpretacji przepisów w trybie art. 10 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej. Powyższy wniosek został uzupełniony w dniu 19 czerwca 2017r. poprzez wskazanie numeru przedsiębiorcy w Krajowym Rejestrze Sądowym.
(…) jest podmiotem leczniczym podzielonym na Oddziały będące odrębnymi pracodawcami. W 2016 r. (…) wypowiedział dotychczasowy „Zakładowy Układ Zbiorowy Pracy dla pracowników (…) (ZUZP), ze skutkiem na 31.12.2016r. W myśl dotychczasowego ZUZP pracownikom przysługiwała odprawa pieniężna w związku z przejściem na emeryturę lub rentę. świadczenie było obliczane według podstawy wymiaru ustalonej w ZUZP. Po rozwiązaniu ZUZP Pracodawca i działające u niego organizacje związkowe podjęły rokowania w sprawie zawarcia nowego ZUZP. Według nowego ZUZP odprawy emerytalne będą przysługiwać w niższej niż dotychczas wysokości, zgodnej z art. 921 § 1 Kodeksu pracy. Skutkiem nowych regulacji układowych jest istotna obniżka wysokości tego świadczenia pracowniczego. Dlatego przed uzgodnieniem nowego ZUZP Pracodawca i organizacje związkowe zawarły w dniu 27.01.2017r. „Porozumienie w sprawie wykupu niektórych uprawnień wynikających z rozwiązanego w dniu 31 grudnia 2016r. ZUZP i przejścia na nowe zasady wynagradzania dla pracowników (…) (Porozumienie). Porozumienie to stanowi załącznik do niniejszego pisma. W myśl Porozumienia Pracodawca zobowiązał się do „wykupu” ściśle określonych świadczeń pracowniczych na warunkach sprecyzowanych w Porozumieniu, w tym odprawy emerytalnej. Warunki wykupu odprawy emerytalnej ustalono następująco: Wykup liczony będzie jako różnica między kwotą odprawy emerytalnej wynikającą z zasad określonych w ZUZP a kwota odprawy emerytalnej wyliczonej na podstawie nowych zasad wynagradzania. I tak, jeżeli pracownik spełni warunki uprawniające do emerytury: w okresie od 01.05-31.12.2017r. wówczas Pracodawca wykupi 90% różnicy kwoty, o której mowa powyżej; w 2018r. wówczas Pracodawca wykupi 80% różnicy kwoty, o której mowa powyżej; w 2019r. wówczas pracodawca wykupi 70% różnicy kwoty, o której mowa powyżej; w 2020r. wówczas Pracodawca wykupi 60% kwoty, o której mowa powyżej; w okresie od 01.01.2021r. do 30.04.2022r. wówczas Pracodawca wykupi 50% różnicy, o której mowa powyżej. Wykup świadczenia nastąpi jednorazowo w okresie 3 miesięcy od daty wejścia w życie niniejszego Porozumienia lub — na wniosek Pracownika — kwota wykupu może zostać wypłacona ratalnie w ciągu dwóch lat.
Spółka wskazuje, iż w myśl art. 18 ust. 1 i 2 w związku z art. 4 pkt 9 ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych oraz § 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe pracowników stanowi przychód w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 26 lipca 1991r. o podatku dochodowym od osób fizycznych z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy z wyłączeniem przychodów wymienionych w § 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998r., jak również wynagrodzeń za czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną oraz zasiłków z ubezpieczeń społecznych. W myśl natomiast § 2 ust. i pkt 1 i pkt 2 wskazanego powyżej rozporządzenia, z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe wyłączone są odprawy pieniężne przysługujące w związku z przejściem na emeryturę lub rentę. Z powyższego wynika, iż decydujące znaczenie w kontekście zwolnienia tego typu świadczeń pieniężnych z obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, ustawodawca przypisał periodycznemu nabywaniu przez pracownika prawa do ich uzyskania na podstawie wewnętrznych przepisów obowiązujących u pracodawcy. W przypadku odprawy emerytalnej decydujące znaczenie mają wewnętrzne przepisy regulujące podstawę ustalania jej wysokości. Zdaniem Wnioskodawcy „wykupienie” różnicy pomiędzy dotychczasową a nową wysokością odprawy emerytalnej nie jest wypłatą dodatkowej odprawy emerytalnej lecz stanowi świadczenie związane z odprawą emerytalną przysługującą po nabyciu do niej prawa. Zatem, w przypadku opisanym we wniosku, według Wnioskodawcy mają zastosowanie przepisy powołanego § 2 ust. 1 pkt 1 i pkt 2 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998r. Uregulowania prawne dotyczące odpraw emerytalnych nie zmieniły się od wielu lat. Wnioskodawca napotyka na różne interpretacje przepisów w tym zakresie, dlatego zwraca się z prośbą o wydanie interpretacji w sprawie przedstawionej we wniosku tj. czy od „wykupów” należy odprowadzić składki ZUS.
Mając na uwadze treść wniosku oraz obowiązujące przepisy, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie zważył, co następuje:
Zgodnie z art. 10 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, przedsiębiorca może złożyć do właściwego organu administracji publicznej lub państwowej jednostki organizacyjnej wniosek o wydanie pisemnej interpretacji, co do zakresu i sposobu zastosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej oraz składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, w jago indywidualnej sprawie. W myśl ustępu 5 powołanego powyżej artykułu udzielenie interpretacji następuje w drodze decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Jednocześnie stosownie do art. 83d ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych, Zakład wydaje interpretacje indywidualne, wyłącznie w zakresie obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym, zasad obliczania składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy. Fundusz Gwarantowanych świadczeń Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych oraz podstawy wymiaru tych składek.
Wskazać należy przy tym, że w myśl powołanego powyżej art. 83d ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, Zakład wydaje interpretacje indywidualne, wyłącznie w ściśle zakreślonym katalogu spraw. Kwestia kwalifikacji określonego świadczenia jako przychód w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz wskazania źródła takiego przychodu, nie mieści się w ustawowo określonym zakresie, gdyż sprawy te w myśl przepisów ustawy z dnia 29 sierpnia 1997r. Ordynacja podatkowa (tj. Dz. U. z 2017r. poz. 201 ze zna.) należą do wyłącznej kompetencji organów podatkowych. W konsekwencji, w niniejszej decyzji Zakład dokonał interpretacji przepisów sfery ubezpieczeń społecznych, opierając się na wskazaniu Wnioskodawcy, że opisane świadczenie w części finansowanej przez pracodawcę, stanowi dla pracowników przychód ze stosunku pracy w rozumieniu przepisów ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Zagadnienia dotyczące ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne regulują przepisy ustawy z dnia 13 października 1998r. o systemie ubezpieczeń społecznych oraz rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 18 grudnia 1998r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (tj. Dz. U. z 2016r. poz. 936 ze zm.).
Jak słusznie zauważył Wnioskodawca, stosownie do treści art. 18 ust. 1 i ust. 2, art. 20 ust, 1 w związku z art. 4 pkt 9 ww. ustawy oraz § 1 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne (emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe) pracowników stanowi przychód w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 26 lipca 1991r. o podatku dochodowym od osób fizycznych {t j. Dz. U. z 2016r. poz. 2032 ze zm.) z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy, z wyłączeniem wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną oraz zasiłków z ubezpieczeń społecznych.
Natomiast, zgodnie z treścią § 2 ust. 1 pkt 2 powołanego rozporządzenia, w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe pracowników nie uwzględnia się przychodów stanowiących odprawy pieniężne przysługujące w związku z przejściem na emeryturę lub rentę. Powyższe znajduje zastosowanie wyłącznie w przypadku, gdy wypłacona kwoty odprawy emerytalnej jest ściśle związana z bezpośrednim oraz nierozerwalnym faktem ustania stosunku pracy, a jedyną przyczyną wypłaty przez pracodawcę takiego świadczenia jest przejście na emeryturę lub rentę.
Ze zwolnienia w opłacaniu składek na ubezpieczenia społeczne nie można natomiast skorzystać w sytuacji, gdy pracodawca pragnąc zrekompensować swoim pracownikom obniżenie wysokości wypłacanych odpraw emerytalnych, wypłaca tym osobom rekompensatę pieniężną. Rekompensata ta (bez względu na to czy przybiera postać świadczenia rzeczowego, czy też świadczenia pieniężnego) nie może być utożsamiana z samą odprawą emerytalną, a tylko ta ostatnia korzysta z wyłączenia przewidzianego przepisem w § 2 ust. 1 pkt 2 w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Należy mieć bowiem na uwadze, iż wyłączenie z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, określonych kategorii przychodów zawartych w ww. rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej stanowi wyjątek od ogólnej zasady, iż podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne stanowi przychód, dlatego też przepisy te muszą być interpretowane ściśle. Przepisy cytowanego rozporządzenia nie przewidują wyłączenia z podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne wartości rekompensat pieniężnych wypłacanych w sytuacji opisanej we wniosku, co oznacza, że ich wartość podlega uwzględnieniu w podstawie wymiaru składek na te ubezpieczenia.
Zatem, gdy wartość rekompensaty nie jest ściśle związana z ustaniem zatrudnienia z powodu przejścia na emeryturę lub rentę lecz z tytułu utraty przywilejów pracowniczych w postaci zmniejszenia kwoty odprawy emerytalnej określonej w nowym Zakładowego Układu Zbiorowego Pracy, od wartości takiego świadczenia pieniężnego należy obliczyć składki na ubezpieczenia społeczne.
Powyższe należy odnieść również do składek na ubezpieczenie zdrowotne. Zgodnie bowiem z art. 81 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (tj. Dz. U. z 2016r. poz. 1793 ze zm.) do ustalenia podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie zdrowotne pracowników stosuje się przepisy określające podstawą wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe tych osób.
Mając powyższe na uwadze, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Lublinie uznał za nieprawidłowe stanowisko przedstawione we wniosku złożonym w dniu 9 czerwca 2017 r., uzupełnionym w dniu 19 czerwca 2017 r., w sprawie nieuwzględnienia w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne wartości rekompensaty, która będzie wypłacana pracownikom w związku z utratą przywilejów pracowniczych w postaci zmniejszenia kwoty odprawy emerytalnej na podstawie nowego Zakładowego Układu Zbiorowego Pracy.
źródło: http://www.zus.pl/
