Co do zasady, mamy dwa okresy, przez które przysługuje zasiłek i wynagrodzenie za chorobę:
- podstawowy – 182-dniowy w razie niezdolności do pracy spowodowanej „zwykłą” chorobą oraz
- wydłużony – 270-dniowy w razie niezdolności do pracy spowodowanej gruźlicą (oznaczanej w zaświadczeniu lekarskim kodem literowym „D”) lub występującej w okresie ciąży (oznaczanej w zaświadczeniu lekarskim kodem literowym „B”, z tym zastrzeżeniem, że w przypadku braku oznaczenia kodem literowym, niezdolność do pracy z tych powodów może zostać stwierdzona przez lekarza zaświadczeniem lekarskim wystawionym na zwykłym druku).
Jeżeli niezdolność do pracy spowodowana gruźlicą wystąpiła bezpośrednio po niezdolności spowodowanej innymi przyczynami, okresy tych niezdolności zlicza się i prawo do zasiłku przysługuje przez łączny okres do 270 dni.
Okresy niezdolności do pracy zlicza się do 270-dniowego okresu zasiłkowego również wówczas, gdy niezdolność do pracy przypadająca na okres ciąży wystąpi bezpośrednio po wcześniejszej niezdolności do pracy.
Poniższa tabela wyjaśnia, jakie okresy wlicza się do jednego okresu zasiłkowego, a których okresów się nie zalicza:
|
Do jednego okresu zasiłkowego wlicza się |
Do jednego okresu zasiłkowego nie wlicza się: |
|
– okresy nieprzerwanej niezdolności do pracy, – okresy poprzednich niezdolności do pracy, jeżeli przerwa* pomiędzy ustaniem poprzedniej a powstaniem ponownej niezdolności do pracy nie przekraczała 60 dni, – okresy niezdolności do pracy, za które ubezpieczony zachowuje prawo do wynagrodzenia na podstawie przepisów o wynagradzaniu, – okresy niezdolności do pracy, w których ubezpieczony nie ma prawa do świadczeń chorobowych z przyczyn określonych w art. 2a i art. 14 – 17 ustawy zasiłkowej, a więc chodzi tu m.in. o sytuacje, w których:
|
– okresów niezdolności do pracy, pomiędzy którymi wystąpiła przerwa* przekraczająca 60 dni (wynosząca co najmniej 61 dni), – okresów niezdolności do pracy przypadających przed przerwą* nie dłuższą niż 60 dni, jeżeli po przerwie niezdolność do pracy wystąpiła w trakcie ciąży, – okresów niezdolności do pracy, za które świadczenie chorobowe nie przysługuje, a przypadających w czasie:
|
* Przez przerwę w niezdolności do pracy z powodu choroby w kontekście okresu zasiłkowego należy rozumieć dni pomiędzy kolejnymi okresami absencji chorobowych, w czasie których pracownik był zdolny do pracy – nie chodzi więc tylko o samą przerwę w wystawianiu zwolnień lekarskich.
Przykład:
Ubezpieczona była niezdolna do pracy od 20 stycznia do 15 marca. Ponowna niezdolność do pracy powstała od 5 maja i przypada w trakcie ciąży. Pomimo tego, że przerwa między ostatnim dniem niezdolności do pracy za poprzedni okres, a pierwszym dniem nowej niezdolności nie przekracza 60 dni, niezdolność do pracy, która powstała 5 maja otwiera nowy okres zasiłkowy, gdyż przypada w trakcie ciąży.
Od początku 2022 r. w danym okresie zasiłkowym powinny być:
- uwzględniane okresy poprzednich niezdolności do pracy, jeżeli przerwa pomiędzy ustaniem poprzedniej a powstaniem ponownej niezdolności do pracy nie przekraczała 60 dni, bez względu na to, czy niezdolność do pracy będzie spowodowana tą samą czy inną chorobą,
- nieuwzględniane okresy niezdolności do pracy przypadające przed przerwą nie dłuższą niż 60 dni, jeżeli po przerwie niezdolność do pracy wystąpiła w trakcie ciąży.
A zatem, w aktualnym stanie prawnym, ażeby móc rozpocząć nowy okres zasiłkowy, musi wystąpić przerwa w niezdolności do pracy wynoszącą przynajmniej 61 dni. Przewidziany jest tu tylko jeden wyjątek – do okresu zasiłkowego nie wlicza się okresów niezdolności do pracy przypadających przed przerwą nie dłuższą niż 60 dni, jeżeli po przerwie niezdolność do pracy wystąpiła w trakcie ciąży (należy otworzyć nowy okres zasiłkowy dla niezdolności do pracy, która wystąpiła w trakcie ciąży).
|
Przykład Załóżmy, że pełnoetatowy pracownik z powodu zapalenia płuc przebywał na zwolnieniu lekarskim w dniach od 11 do 28 stycznia 2025 r. (18 dni). W dniu 7 lutego 2025 r. złamał rękę w pracy i z tego powodu otrzymał kolejne zwolnienie lekarskie – tym razem na okres od dnia 7 lutego 2025 r. do dnia 9 marca 2025 r. (31 dni). Ponieważ w opisanej sytuacji przerwa pomiędzy kolejnymi niezdolnościami do pracy z powodu różnych chorób wynosi mniej niż 60 dni, to należy je zliczyć do jednego okresu zasiłkowego (bez względu na fakt, że są to różne choroby). W konsekwencji, ww. pracownik może pobierać zasiłek wypadkowy maksymalnie przez 133 dni (182 dni – 31 dni – 18 dni choroby styczniowej). W stanie prawnym obowiązującym do końca 2021 r. przerwa w okresie od 29 stycznia 2025 r. do 6 lutego 2025 r. oraz różne przyczyny niezdolności do pracy sprawiłyby, że okres zasiłkowy byłby liczony na nowo, co oznacza, że na okoliczność złamania ręki pracownik mógłby pobrać zasiłek przez pełny okres 182 dni.
|
|
Przykład Załóżmy, że zatrudniona na umowę o pracę mieszkanka Szczecina z uwagi na powikłania pogrypowe przebywała na zwolnieniu lekarskim przez 28 dni stycznia 2025 r. W dniu 4 marca 2025 r. otrzymała ona kolejne zwolnienie lekarskie – tym razem z powodu zagrożonej ciąży, na okres do 31 marca 2025 r. (28 dni). Zarówno przed jak i po zmianie przepisów wspomniane zwolnienia lekarskie nie powinny być zliczone do jednego okresu zasiłkowego, co oznacza, że omawiana pracownica na „ciążowym” zwolnieniu lekarskim może przebywać maksymalnie przez 270 dni.
|
Zauważmy, że jak wynika z wyjaśnień zusowskich, w przypadku kobiety, która po 182 dniach pobierania zasiłku chorobowego otrzymała świadczenie rehabilitacyjne na okres 12 miesięcy i w tym czasie zaszła w ciążę, a lekarz wystawił jej zaświadczenie o czasowej niezdolności do pracy, obejmujące ostatnie dni świadczenia rehabilitacyjnego oraz dni następujące po jego zakończeniu:
- nie następuje nabycie prawa do zasiłku chorobowego w ramach nowego okresu zasiłkowego, ponieważ nie wystąpiła przerwa w niezdolności do pracy;
- po zakończeniu świadczenia rehabilitacyjnego kobieta ma prawo do zasiłku chorobowego w ramach łącznego okresu zasiłkowego wynoszącego 270 dni, obejmującego także dni choroby sprzed świadczenia rehabilitacyjnego),
- po wyczerpaniu ww. okresu kobieta będzie mogła ponownie skorzystać ze świadczenia chorobowego, pod warunkiem że przerwa w niezdolności do pracy wyniesie minimum 61 dni.
Powyższe potwierdza komentarz ZUS do ustawy zasiłkowej, zgodnie z którym:
– jeżeli bezpośrednio przed okresem orzeczonej niezdolności do pracy z powodu choroby ubezpieczony pobierał świadczenie rehabilitacyjne, nie nabywa prawa do nowego okresu zasiłkowego. Okresy orzeczonej niezdolności do pracy z powodu choroby po okresie świadczenia rehabilitacyjnego i przed tymi okresami zlicza się do jednego okresu zasiłkowego. W przypadku gdy, po okresie pobierania świadczenia rehabilitacyjnego, niezdolność do pracy z powodu choroby ubezpieczonego powstanie po przerwie krótszej niż 60 dni, ubezpieczony nie nabywa prawa do nowego okresu zasiłkowego (pkt 50 komentarza ZUS do ustawy zasiłkowej);
– jeżeli bezpośrednio przed okresem orzeczonej niezdolności do pracy z powodu choroby ubezpieczony przebywał na urlopie dla poratowania zdrowia, to okresów niezdolności do pracy orzeczonej zaświadczeniami lekarskimi przed urlopem dla poratowania zdrowia i po tym urlopie nie należy zliczać do jednego okresu zasiłkowego, jeżeli przerwa pomiędzy zaświadczeniami lekarskimi przekracza 60 dni (pkt 51 komentarza ZUS do ustawy zasiłkowej).
Ubezpieczony, który w trakcie korzystania z urlopu dla poratowania zdrowia otrzyma zaświadczenie lekarskie, ma prawo do wynagrodzenia za czas choroby lub zasiłku chorobowego.
Wątpliwości przy wystąpieniu przerwy w niezdolności do pracy
W razie wątpliwości czy w przerwie w niezdolności do pracy zarówno trwającej do 60 dni, jak i dłużej niż 60 dni, ubezpieczony odzyskał zdolność do pracy, należy zasięgnąć opinii lekarza leczącego (np. gdy w czasie przerwy w orzeczonej niezdolności do pracy ubezpieczony korzystał z urlopu wypoczynkowego, pobierał zasiłek opiekuńczy, miał inną usprawiedliwioną nieobecność w pracy). Jeżeli z opinii lekarza wynika, że między okresami orzeczonych niezdolności do pracy ubezpieczony nie odzyskał zdolności do pracy, okresy niezdolności przypadające przed przerwą i po przerwie zliczyć się powinno do jednego okresu zasiłkowego. W przeciwnym razie pracodawca winien otworzyć nowy okres zasiłkowy dla niezdolności do pracy przypadającej po przerwie przekraczającej 60 dni.
Zaznaczmy, że w postanowieniu Sądu Najwyższego z 3 lutego 2022 r. (sygn. akt II USK 504/21) wskazano: „(…) Istotny jest (..) jedynie czas trwania przerwy, która – jeżeli jest względnie długa – może wskazywać na zakończenie się procesu chorobowego, a nowa niezdolność do pracy (…) jest już traktowana jako efekt nowego procesu chorobowego. Nowy okres zasiłkowy otwiera się, gdy przerwa w niezdolności do pracy (…) była dłuższa od 60 dni.”.
|
Ważne! Jeżeli pracodawca ma wątpliwości w zakresie zliczania poszczególnych okresów choroby do jednego okresu zasiłkowego, wówczas: · może zasięgnąć opinii lekarza leczącego lub · zwrócić się w tej sprawie z wnioskiem do ZUS (wypełniając druk ZAS-64). |
Okres zasiłkowy po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego
Zasiłek i wynagrodzenie chorobowe przypadające po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego przysługuje nie dłużej niż przez 91 dni. Okres 91 dni liczony jest od dnia:
-
-
- następnego po ustaniu tytułu ubezpieczenia, jeśli nieprzerwana niezdolność do pracy powstała przed ustaniem ubezpieczenia lub
-
-
-
- powstania niezdolności, jeśli niezdolność do pracy powstała po ustaniu tytułu ubezpieczenia
-
- jednak przez okres nie dłuższy niż do wyczerpania 182/270 dni okresu zasiłkowego.
91- dniowy okres prawa do zasiłku chorobowego po ustaniu ubezpieczenia chorobowego nie dotyczy niezdolności do pracy:
- powstałej wskutek poddania się niezbędnym badaniom lekarskim przewidzianym dla kandydatów na dawców komórek, tkanek i narządów oraz zabiegowi pobrania komórek, tkanek i narządów,
- spowodowanej gruźlicą,
- występującej w trakcie ciąży.
W tych przypadkach prawo do świadczeń po ustaniu ubezpieczenia chorobowego przysługuje do upływu 182/270 dni okresu zasiłkowego.
91-dniowego okresu prawa do zasiłku chorobowego po ustaniu ubezpieczenia chorobowego nie stosuje się w przypadku równoczesnego zatrudnienia pracownika u wielu pracodawców i następnie rozwiązania stosunku pracy z jednym z nich, bowiem w tym przypadku tytuł ubezpieczenia chorobowego nie ustaje. Oznacza to, że należy ustalić jeden okres zasiłkowy zarówno dla trwającej umowy o pracę, jak i dla umowy o pracę, która się zakończyła w wymiarze 182/270 dni.
Przykład
Pracownik był niezdolny do pracy od 14 stycznia do 15 lipca. W dniu 31 stycznia ustało ubezpieczenie chorobowe w związku z rozwiązaniem umowy o pracę. Osobie tej przysługuje prawo do zasiłku chorobowego za okres 91 dni liczonych od dnia następnego po dniu ustaniu tytułu ubezpieczenia. W tym przypadku zasiłek chorobowy za okres po ustaniu zatrudnienia będzie przysługiwał od 1 lutego do 2 maja. Zasiłek chorobowy od 3 maja nie będzie przysługiwał.
Osoby podlegające ubezpieczeniu chorobowemu dobrowolnie mają prawo do zasiłku chorobowego za okres po ustaniu ubezpieczenia chorobowego tylko wówczas, gdy ustanie tego ubezpieczenia nastąpiło wskutek ustania tytułu ubezpieczenia.
Przykład
Osoba prowadząca działalność pozarolniczą przystąpiła do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego. Osoba ta zgłosiła wniosek o wyłączenie z ubezpieczenia chorobowego mimo, że nadal prowadzi działalność pozarolniczą. Z dniem 31 grudnia została z ubezpieczenia chorobowego wyłączona. Od 10 stycznia osoba ta stała się niezdolna do pracy z powodu choroby. Mimo, że niezdolność do pracy powstała nie później niż w ciągu 14 dni od ustania ubezpieczenia chorobowego, osoba ta nie ma prawa do zasiłku chorobowego, gdyż nie ustał tytuł ubezpieczenia chorobowego, a jedynie, na wniosek tej osoby, ustało ubezpieczenie chorobowe.
