Przepisy ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych nie wymieniają wśród osób obowiązkowo objętych ubezpieczeniami tych, które wykonują określone świadczenie lub usługi zamienne celem zwolnienia się z długu. A zatem tytułem do ubezpieczeń w ZUS nie są świadczenia polegające na nieodpłatnym realizowaniu konkretnych usług przez dłużnika w zamian za spłatę zadłużenia w opłatach za korzystanie z lokalu mieszkalnego.
Interpretacja ZUS
Gdańsk, dnia 15 listopada 2016 r.
DI/100000/43/1184/2016
DECYZJA NR 459
Na podstawie art. 10 ust. 1 i ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (t. j.: Dz. U. z 2016 r., poz. 1829) w związku z art. 83d ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t. j. Dz. U. z 2016 r., poz. 963, ze zm.), Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Gdańsku uznaje za prawidłowe stanowisko zawarte we wniosku przedsiębiorcy (…) z dnia 25 października 2016 r. doręczonym dnia 31 października 2016 r. w przedmiocie braku obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym oraz opłacania składek na ubezpieczenia społeczne z tytułu świadczenia polegającego na wykonaniu nieodpłatnie usługi przez dłużnika wnioskodawcy w zamian za spłatę zobowiązania z tytułu opłat za korzystanie z lokalu mieszkalnego.
UZASADNIENIE
Dnia 31 października 2016 r. do Oddziału Zakładu Ubezpieczeń Społecznych w Gdańsku wpłynął wniosek przedsiębiorcy (…) o wydanie pisemnej interpretacji w trybie art. 10 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej.
Wnioskodawca wskazał, iż jest spółką z o. o. ze 100% udziałem gminy, powołaną aktem notarialnym. Spółka zarządza własnymi zasobami mieszkaniowymi, administruje nieruchomościami mieszkalnymi i niemieszkalnymi będącymi własnością gminy oraz administruje wspólnotami mieszkaniowymi, uzyskując z tego tytułu dochody. Zgodnie z umową gmina przelewa na spółkę swoje wierzytelności przypadające jej od najemców, dzierżawców i dłużników lokali mieszkalnych i użytkowych z tytułu czynszu oraz innych opłat związanych z utrzymaniem lokalu, wraz z należnymi odsetkami przypadającymi zarówno do czasu zawarcia niniejszej umowy jak i po tej dacie. Wraz z ww. wierzytelnościami przechodzą na spółkę związane z nimi zobowiązania. Burmistrz (…) wydał zarządzenie w sprawie umożliwienia spłaty zadłużenia z tytułu opłat za korzystanie z lokali mieszkalnych stanowiących mieszkaniowy zasób Gminy (…) w formie świadczenia rzeczowego: „W celu ułatwienia najemcom oraz osobom korzystającym z lokalu bez tytułu prawnego będącym w trudnej sytuacji materialnej i życiowej, spłaty zadłużenia z tytułu należności za korzystanie z lokali mieszkalnych stanowiących mieszkaniowy zasób Gminy (…) przyjmuje się możliwość uregulowania zaległości w formie świadczenia rzeczowego (świadczenie w miejsce wykonania w rozumieniu art.453 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. — Kodeks cywilny). Świadczenie rzeczowe będzie wykonywane na wniosek Dłużnika, na podstawie umowy dotyczącej spłaty zadłużenia z tytułu opłat za korzystanie z lokalu mieszkalnego w formie świadczenia rzeczowego zawartej z (…) z siedzibą w (…) działającym w imieniu i na rzecz Gminy i zgodnie z jej dyspozycją. Świadczenie rzeczowe może wykonywać w imieniu Dłużnika również inna spokrewniona osoba pełnoletnia wskazana przez Dłużnika. W tym celu umowa będzie zawarta z dłużnikiem oraz wskazaną osobą. Zmiana osoby wskazanej przez Dłużnika w trakcie trwania umowy jest możliwa wyłącznie w uzasadnionych przypadkach i wymaga zgody Burmistrza (…). Przedmiotem świadczenia rzeczowego mogą być wyłącznie drobne prace porządkowe, drobne prace remontowo-konserwatorskie oraz pomocnicze prace administracyjne i usługowe świadczone na rzecz Gminy (…) lub jej jednostek organizacyjnych, które nie są realizowane w ramach zawartych przez Gminę umów z innymi podmiotami.”
Wnioskodawca wskazuje, iż po rozpatrzeniu wniosku przez (…) i pozytywnym zaopiniowaniu przez Gminę (…) następuje określenie przez (…) możliwości wykonania i zakresu czynności świadczenia rzeczowego. Są wskazane określone kryteria jakie winien spełnić dłużnik, by mógł spłacić zadłużenie w formie świadczenia rzeczowego. Stosownie do treści art. 453 kodeksu cywilnego jeżeli dłużnik w celu zwolnienia się z zobowiązania spełnia za zgodą wierzyciela inne świadczenie, zobowiązanie wygasa.
Spółka wskazuje, iż świadczenie pracy w zamian za wygaśniecie ciążącego na dłużniku zobowiązania powoduje, że dłużnik nie uzyskuje przychodów, o których mowa w art. 11 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych. Takie spłaty długu, jak wskazuje wnioskodawca, są obojętne podatkowo, co wynika z interpretacji indywidualnej otrzymanej od Dyrektora Izby Skarbowej w (…) z dnia (…) 2016 r.
Mając na uwadze przedstawiony opis stanu faktycznego i powołane wyżej przepisy prawa wnioskodawca stwierdza, że na skutek zwolnienia dłużnika z zadłużenia z tytułu należności za korzystanie z lokali mieszkalnych stanowiących zasób mieszkaniowy Gminy w zamian za odpracowanie należnych opłat, dłużnik (najemca, członek rodziny) nie uzyskał od wnioskodawcy świadczenia — przychodu powodującego obowiązek naliczenia składek ZUS.
Wnioskodawca przedstawił także własne stanowisko w sprawie stwierdzając iż jego zdaniem żaden z artykułów — tj. art. 6, 6a, 6b — ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych nie wymienia wśród osób obowiązkowo objętych ubezpieczeniami tych, które wykonują świadczenie/usługi zamienne celem zwolnienia z długu. Zdaniem wnioskodawcy takie świadczenie lub usługa nie stanowi tytułu do ubezpieczeń, i jako takie nie podlega zgłoszeniu do ubezpieczeń społecznych. Jak wskazuje spółka, spłata zadłużenia w zamian za odpracowanie z tytułu opłat za korzystanie z lokali mieszkalnych nie stanowi podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne (art. 18), gdyż nie stanowi ona przychodu w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Mając na uwadze treść wniosku oraz obowiązujące przepisy, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Gdańsku zważył co następuje.
Stanowisko wyrażone przez wnioskodawcę we wniosku o wydanie pisemnej interpretacji w trybie art. 10 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej uznać należy za prawidłowe.
W myśl art. 10 ust. 1 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej przedsiębiorca może złożyć do właściwego organu administracji publicznej lub państwowej jednostki organizacyjnej wniosek o wydanie pisemnej interpretacji co do zakresu i sposobu zastosowania przepisów, z których wynika obowiązek świadczenia przez przedsiębiorcę daniny publicznej oraz składek na ubezpieczenia społeczne lub zdrowotne, w jego indywidualnej sprawie.
Natomiast w myśl art. 83d ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych Zakład wydaje interpretacje indywidualne, o których mowa w art. 10 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, w zakresie obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym, zasad obliczania składek na ubezpieczenia społeczne, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych i Fundusz Emerytur Pomostowych oraz podstawy wymiaru tych składek.
W art. 6 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych ustawodawca w zamkniętej liście wymienia wszystkie podmioty objęte obowiązkiem ubezpieczeń emerytalnych i rentowych. Wyliczenie to jest wyczerpujące. Powyższe oznacza, że osoba, której cechy jako podmiotu ubezpieczeń społecznych zostały określone w tym przepisie, zostaje objęta tymi ubezpieczeniami i staje się stroną stosunku ubezpieczeń społecznych.
Dyspozycja treści art. 6 i powiązanych art. 11 oraz 12 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (ani żaden inny przepis tej ustawy) nie wymienia wśród osób obowiązkowo objętych ubezpieczeniami tych, które wykonują świadczenie/usługi zamienne celem zwolnienia z długu. Takie świadczenie lub usługa nie stanowi tytułu do ubezpieczeń i jako takie nie podlega zgłoszeniu do ubezpieczeń społecznych. Kwestia ewentualnego przychodu jako podstawy wymiaru składek ma charakter jedynie pochodny, który mógłby być brany pod uwagę przy spełnieniu warunku podlegania ubezpieczeniom społecznym.
Abstrahując od faktu, iż w rzeczonym wypadku, nie można mówić o istnieniu tytułu do ubezpieczeń społecznych, należy stwierdzić, iż jednoznaczny sposób ujęcia w art. 83d ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych przez ustawodawcę zakresu przedmiotowego wniosków o wydanie pisemnej interpretacji, uniemożliwia Zakładowi wydanie interpretacji w sprawach dotyczących m. in. rozstrzygnięcia czy dane świadczenie czy usługa stanowi przychód w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie jest władny do określenia czy dane świadczenie/usługa jest przychodem w rozumieniu ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, gdyż rozstrzyganie tego typu kwestii leży w gestii organów podatkowych, a tym samym zajęcie odmiennego stanowiska wobec przedstawionych okoliczności nie znajdowałoby uzasadnienia. Jak stanowi art. 10a ust. 4 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, zasady i tryb udzielania interpretacji przepisów prawa podatkowego reguluje ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. — Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2015 r., poz. 613 ze zm.).
Okoliczność wskazania w opisie stanu faktycznego przez wnioskodawcę, iż ww. świadczenie nie skutkuje powstaniem przychodu, może być uznana jedynie jako dalsza — dodatkowa przesłanka do przyjęcia, iż brak jest również podstaw do uznania, iż rodzi ono obowiązek odprowadzania składek na ubezpieczenia społeczne.
Zakład nie może natomiast ocenić w żaden sposób prawidłowości takiego stwierdzenia (sformułowanego również w opisie własnego stanowiska w sprawie). Przedmiotem interpretacji mogą być bowiem wyłącznie te przepisy, które bezpośrednio odnoszą się do obowiązku opłacania składek na ubezpieczenia społeczne.
Jednocześnie, Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Gdańsku zawiadamia zgodnie z art. 66 § 1 Kodeksu postępowania administracyjnego, iż nie jest właściwy rzeczowo do ustalania obowiązku podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu co wynika z treści art. 83d ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Zgodnie z dyspozycją treści tego przepisu, Zakład wydaje interpretacje indywidualne w sprawach zasad obliczania składek na ubezpieczenie zdrowotne.
Natomiast w zakresie ustalania obowiązku podlegania ubezpieczeniu zdrowotnemu (a w konsekwencji obowiązku opłacania składek na ubezpieczenie zdrowotne) przedsiębiorca winien zwrócić się do właściwego miejscowo Dyrektora Oddziału Narodowego Funduszu Zdrowia, co wynika z art. 109a ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r, o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2016 r., poz. 1793).
Zgodnie z treścią art. 68 ust. 1 lit. c) ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych wymierzanie i pobieranie składek na ubezpieczenie zdrowotne należy do zadań Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.
Zgodnie z art. 66 § 2 Kodeksu postępowania administracyjnego odrębne podanie złożone zgodnie z zawiadomieniem, o którym mowa w art. 66 § 1 w terminie czternastu dni od daty doręczenia zawiadomienia uważa się za złożone w dniu’ wniesienia pierwszego podania.
Mając na uwadze powyższe orzeczono jak w sentencji.
POUCZENIE
Decyzja dotyczy stanu faktycznego przedstawionego przez wnioskodawcę i stanu prawnego obowiązującego w dacie jej wydania. Stosownie do art. 10a ust. 2 i ust. 3 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej niniejsza decyzja nie jest wiążąca dla przedsiębiorcy, natomiast jest wiążąca dla Zakładu Ubezpieczeń Społecznych, do czasu jej zmiany lub uchylenia.
Od niniejszej decyzji przysługuje, zgodnie z art. 83 ust. 2 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, w związku z art. 10 ust. 5 ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, odwołanie do właściwego Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych Sądu Okręgowego w (…)
Odwołanie wnosi się na piśmie za pośrednictwem jednostki organizacyjnej ZUS, która wydała decyzję lub do protokołu sporządzonego przez tę jednostkę, w terminie miesiąca od dnia doręczenia decyzji.
źródło: http://www.zus.pl/
