Sejm uchwalił ustawę o ustanowieniu Święta Narodowego z okazji Setnej Rocznicy Odzyskania Niepodległości Rzeczypospolitej Polskiej, w myśl której 12 listopada 2018 r. będzie dniem wolnym od pracy. Przyjął ponadto poprawki Senatu, w tym tą, zgodnie z którą w ww. dniu będą obowiązywały ogólne przepisy dotyczące ograniczenia handlu analogiczne do tych, które obowiązują w niedziele i inne dni świąteczne czyli te określone w przepisach ustawy z dnia 10 stycznia 2018 r. o ograniczeniu handlu w niedziele i święta oraz w niektóre inne dni (potwierdza to stanowisko PIP z 7 listopada 2018 r.).
Ustanowienie w dniu 12 listopada 2018 r. święta pociąga za sobą nie tylko konieczność przeorganizowania przez pracodawców pracy pracowników, przesunięcia / anulowania zaplanowanych na ten dzień urlopów, ale również m.in. dokonania przeliczeń określonych świadczeń takich jak np. ekwiwalent urlopowy czy dodatek za pracę w porze nocnej.
Współczynnik ekwiwalentowy i ekwiwalent za urlop wypoczynkowy
Do wyliczania pieniężnego ekwiwalentu za niewykorzystany urlop wypoczynkowy służy tzw. współczynnik ekwiwalentowy będący wartością wyrażającą średniomiesięczną liczbę dni roboczych.
Przed uchwaleniem przepisów o 12 listopada 2018 r., wynosił on 20,92, co wynika z poniższego wyliczenia:
[365 dni – (52 niedziele + 10 dni świątecznych wypadających w inne dni niż niedziela + 52 dni wolne wynikające z rozkładu czasu pracy w przeciętnie 5-dniowym tygodniu pracy)] : 12 = 365 – 114 : 12 = 251 : 12 = 20,92
Po uwzględnieniu w kalkulacjach 12 listopada 2018 r. jako dodatkowego dnia świątecznego, omawiany współczynnik powinien zostać ustalony w następujący sposób:
[365 dni – (52 niedziele + 11 dni świątecznych wypadających w inne dni niż niedziela + 52 dni wolne wynikające z rozkładu czasu pracy w przeciętnie 5-dniowym tygodniu pracy)] : 12 = 365 – 115 : 12 = 250 : 12 = 20,83.
Przeliczeniu ww. współczynnika towarzyszy wątpliwość, czy wymusza ono równolegle rekalkulację wypłaconych w 2018 r. (przed wejściem w życie nowej ustawy) ekwiwalentów urlopowych. Opinie w tej sprawie są podzielone.
W naszej ocenie nie ma podstaw prawnych do przeliczania / wyrównywania ekwiwalentów urlopowych wypłaconych przed 8 listopada, a więc przed dniem wejścia w życie ustawy z 7 listopada 2018 r. o ustanowieniu Święta Narodowego z okazji Setnej Rocznicy Odzyskania Niepodległości Rzeczypospolitej Polskiej.
Do wyliczeń ekwiwalentu stosujemy współczynnik ekwiwalentowy obowiązujący w dniu, w którym pracownik nabył prawo do ekwiwalentu.
A zatem do ekwiwalentów, do których prawo powstało w okresie od 1 stycznia 2018 r. do 7 listopada 2018 r. włącznie stosujemy współczynnik wynoszący 20,92, zaś do ekwiwalentów, do których uprawnienie uzyskano od 8 listopada – współczynnik 20,83.
Na takim stanowisku stoi także GIP.
Nowy wymiar czasu pracy
Zgodnie z art. 130 § 1 Kodeksu Pracy, w celu wyznaczenia wymiaru czasu pracy w danym okresie rozliczeniowym należy:
- przemnożyć przez 40 (tygodniowa norma godzin pracy) liczbę tygodni przypadających w okresie rozliczeniowym;
- dodać do otrzymanej liczby liczbę dni pozostałych do końca okresu rozliczeniowego, przypadających od poniedziałku do piątku przemnożoną przez 8;
- odjąć po 8 godzin za każde święto wolne od pracy przypadające w okresie rozliczeniowym i w dniu innym niż niedziela.
A zatem dodatkowe święto w listopadzie sprawia, że listopadowy wymiar czasu pracy to 160 godz., zgodnie z wyliczeniem:
(40 godz. × 4 tyg.) + (8 godz. × 2 dni) – (8 godz. × 2 dni świąteczne z 1 i 12 listopada) = 160 godz.
Listopadowy dodatek za pracę w porze nocnej
Za każdą godzinę wykonywania obowiązków pracowniczych w porze nocnej zatrudnionemu należy się dodatkowe wynagrodzenie wynoszące 20% stawki godzinowej wynikającej z gwarantowanego wynagrodzenia minimalnego. W celu skalkulowania dodatku rekompensującego nocną aktywność w pracy należy:
- minimalną płacę obowiązującą w miesiącu, w którym świadczona była nocna praca podzielić przez liczbę godzin pracy przypadających do przepracowania w danym miesiącu (chodzi tu o nominalną liczbę godzin pracy obowiązującą pracowników w podstawowym systemie czasu pracy, ustaloną zgodnie z zasadami wskazanymi w art. 130 K.p.);
- wyliczyć 20% otrzymanej stawki;
- pomnożyć wynik przez liczbę godzin pracy w nocy.
Biorąc pod uwagę przeliczony wymiar czasu pracy w listopadzie, dodatek za jedną godzinę pracy nocnej w tym miesiącu wynosi 2,63 zł [(2100 zł : 160 godz.) x 20% = 2,63 zł].
Wyliczenia pensji za przepracowaną część miesiąca
W związku ze zmianą listopadowego wymiaru czasu pracy, do wyliczeń wynagrodzenia ustalonego w stałej stawce miesięcznej za przepracowaną część miesiąca w przypadku nieobecności spowodowanej innymi przyczynami niż absencje „chorobowe” (np. urlop bezpłatny, NN), a także podjęcia lub zakończenia zatrudnienia w trakcie miesiąca, należy użyć dzielnika wynoszącego 160 godz. Wynika to z tego, iż w przedstawionych wyżej okolicznościach, pensję za pracę ustala się przez:
- podzielenie pełnego miesięcznego wynagrodzenia przez liczbę godzin przypadających do przepracowania w danym miesiącu (chodzi tu o miesięczny wymiar czasu pracy, obliczony w sposób przewidziany w art. 130 Kodeksu pracy czyli tzw. nominał) i pomnożenie tak otrzymanej kwoty przez liczbę godzin nieobecności pracownika w pracy z tych przyczyn, ewentualnie nieprzepracowanych z powodu zakończenia (podjęcia) zatrudnienia w trakcie miesiąca, a następnie
- odjęcie tak obliczonej kwoty od wynagrodzenia przysługującego za cały miesiąc (§ 12 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 29 maja 1996 r. w sprawie sposobu ustalania wynagrodzenia w okresie niewykonywania pracy oraz wynagrodzenia stanowiącego podstawę obliczania odszkodowań, odpraw, dodatków wyrównawczych do wynagrodzenia oraz innych należności przewidzianych w Kodeksie pracy).
Ograniczenia handlu 12 listopada 2018 r. – stanowisko PIP
Ustawa w wersji uchwalonej przez Sejm w art. 3 stanowiła, że w dniu 12 listopada 2018 r. nie obowiązują zasady dotyczące ograniczenia handlu oraz wykonywania czynności związanych z handlem w placówkach handlowych w niedziele i święta, o których mowa w ustawie z dnia 10 stycznia 2018 r. o ograniczeniu handlu w niedziele i święta oraz w niektóre inne dni (Dz. U. poz. 305 i 650).
Uchwałą z dnia 26 października 2018 r. Senat wprowadził poprawki do ustawy polegające m.in. na skreśleniu art. 3 ustawy.
Senat podzielił opinię partnerów społecznych, reprezentujących pracowników handlu (m.in. NSZZ „Solidarność”), że pracownicy handlu nie mogą być traktowani gorzej niż pracownicy innych działów gospodarki. Zdaniem Wysokiej Izby, Parlament powinien być konsekwentny w swoich ocenach i preferencjach dotyczących ochrony pracownika i działania w interesie rodziny. Nie znaleziono merytorycznego uzasadnienia, aby w przypadku nowo stanowionego święta odstąpić od poglądów i idei przyświecających Parlamentowi w momencie uchwalania ustawy z dnia 10 stycznia 2018 r. o ograniczeniu handlu w niedzielę i święta oraz w niektóre inne dni.
W świetle powyższego, w związku z przyjęciem przez Sejm poprawki Senatu, w dniu 12 listopada 2018 r. obowiązywać będą ograniczenia w wykonywaniu pracy w placówkach handlowych w niedziele i święta określone w przepisach ustawy z dnia 10 stycznia 2018 r. o ograniczeniu handlu w niedziele i święta oraz w niektóre inne dni.”.
