Jak zatrudniać Ukraińców i innych cudzoziemców w rolnictwie (gospodarstwie rolnym)

Rolnictwo jest tą gałęzią gospodarki, która chętnie angażuje do pracy cudzoziemców (głównie tych zza wschodniej granicy, np. Ukraińców). Rolnicy zamierzający współpracować z obcokrajowcami powinni szczególną uwagę zwrócić na zagadnienia dotyczące zezwoleń na pracę sezonową czy umów o pomocy przy zbiorach.

Zezwolenie na pracę sezonową

Zezwolenie oznaczone jest literą „S”, a otrzymać je można dla obywateli wszystkich państw trzecich (tj. krajów spoza obszaru UE/EOG i Szwajcarii). Dokument ten należy uzyskać dla  cudzoziemca, jeśli będzie on świadczył pracę w ramach rodzajów działalności gospodarczej według Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD), z którymi przepisy prawa łączą wykonywanie pracy sezonowej. Są to wybrane rodzaje działalności w zakresie upraw rolnych oraz chowu i hodowli zwierząt, a także zakwaterowania i usług gastronomicznych (w tym restauracje i ruchome placówki gastronomiczne), tj.:

• 21 podklas w sekcji A: Rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo;
• 3 podklasy w sekcji I: Działalność związana z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi.

W myśl rozporządzenia Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z 8 grudnia 2017 r. w sprawie podklas działalności według klasyfikacji PKD, w których wydawane są zezwolenia na pracę sezonową cudzoziemca, chodzi tu o następujące rodzaje działalności:

DZIAŁ	GRUPA	KLASA	PODKLASA	NAZWA GRUPOWANIA
SEKCJA A. ROLNICTWO, LEŚNICTWO, ŁOWIECTWO I RYBACTWO
01				UPRAWY ROLNE, CHÓW I HODOWLA ZWIERZĄT, ŁOWIECTWO, WŁĄCZA­JĄC DZIAŁALNOŚĆ USŁUGOWĄ
	01.1			Uprawy rolne inne niż wieloletnie
		01.11	o1.11.Z	Uprawa zbóż, roślin strączkowych i roślin oleistych na nasiona, z wyłącze­niem ryżu
		01.13	o1.13.Z	Uprawa warzyw, włączając melony oraz uprawa roślin korzeniowych i roślin bulwiastych
		01.15	01.15.Z	Uprawa tytoniu
		01.16	o1.16.Z	Uprawa roślin włóknistych
		01.19	01.19.Z	Pozostałe uprawy rolne inne niż wieloletnie
	01.2			Uprawa roślin wieloletnich
		01.21	01.21.Z	Uprawa winogron
		01.24	01.24.Z	Uprawa drzew i krzewów owocowych ziarnkowych i pestkowych
		01.25	01.25.Z	Uprawa pozostałych drzew i krzewów owocowych oraz orzechów
		01.28	o1.28.Z	Uprawa roślin przyprawowych i aromatycznych oraz roślin wykorzystywa­nych do produkcji leków i wyrobów farmaceutycznych
		01.29	01.29.Z	Uprawa pozostałych roślin wieloletnich
	01.3	01.30	01.3o.Z	Rozmnażanie roślin
	01.4			Chów i hodowla zwierząt
		01.41	01.41.Z	Chów i hodowla bydła mlecznego
		01.42	o1.42.Z	Chów i hodowla pozostałego bydła i bawołów
		01.43	01.43.Z	Chów i hodowla koni i pozostałych zwierząt koniowatych
		01.45	o1.45.Z	Chów i hodowla owiec i kóz
		01.49	01.49.Z	Chów i hodowla pozostałych zwierząt
	01.5	01.50	01.5o.Z	Uprawy rolne połączone z chowem i hodowlą zwierząt (działalność mieszana)
	01.6			Działalność usługowa wspomagająca rolnictwo i następująca po zbiorach
		01.61	01.61.Z	Działalność usługowa wspomagająca produkcję roślinną
		01.62	01.522	Działalność usługowa wspomagająca chów i hodowlę zwierząt gospodarskich
		01.63	o1.63.Z	Działalność usługowa następująca po zbiorach
		01.64	01.64.Z	Obróbka nasion dla celów rozmnażania roślin
SEKCJA I. DZIAŁALNOŚĆ ZWIĄZANA Z ZAKWATEROWANIEM I USŁUGAMI GASTRONOMICZNYMI
55				ZAKWATEROWANIE
	55.2	55.20	55.20.Z	Obiekty noclegowe turystyczne i miejsca krótkotrwałego zakwaterowania
	55.3	55.30	55.30.Z	Pola kempingowe (włączając pola dla pojazdów kempingowych) i pola namiotowe
56				DZIAŁALNOŚĆ USŁUGOWA ZWIĄZANA Z WYŻYWIENIEM
	56.1			Restauracje i pozostałe placówki gastronomiczne
		56.10	56.1o.B	Ruchome placówki gastronomiczne

Zmiany w wykazie działalności objętych zezwoleniem sezonowym

Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej przygotowało projekt rozporządzenia (z 16 lipca 2018 r.) zmieniającego rozporządzenie w sprawie podklas działalności według Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD), w których wydawane są zezwolenia na pracę sezonową cudzoziemca. Na jego mocy ma nstąpić wyłączenie z zakresu objętego rozporządzeniem niektórych działalności rolniczych, w których zapotrzebowanie na siłę roboczą nie podlega uwarunkowaniom sezonowym – w szczególności działalności związanych z uprawą grzybów, uprawą pomidorów i ogórków, uprawą kwiatów i produkcją kwiatów ciętych oraz pączków kwiatowych w szklarniach ogrzewanych, jak też działalności związanej z uprawą roślin do rozmnażania oraz grzybni, w tym podłoża z wsianą grzybnią.

Rozporządzenie wejdzie w życie po 14 dniach od ogłoszenia w Dzienniku Ustaw.

EDIT: Powyższa zmiana zaczęła obowiązywać od 25 września 2018 r. – szczegóły we wpisie: Od 25 września 2018 r. mniej działalności objętych zezwoleniem na pracę sezonową.

Zezwolenie na pracę sezonową cudzoziemca wydaje starosta właściwy ze względu na siedzibę lub miejsce zamieszkania pracodawcy, po złożeniu przez niego pisemnego wniosku (na odpowiednim formularzu) w postaci papierowej lub elektronicznej i innych wymaganych dokumentów oraz dokonaniu obowiązkowej wpłaty w wysokości 30 zł (taka sama wpłata obowiązuje także w przypadku przedłużenia zezwolenia na pracę sezonową).

Organem odwoławczym od decyzji starosty jest minister właściwy do spraw pracy.

Jeśli cudzoziemiec wskazany we wniosku o wydanie zezwolenia na pracę sezonową będzie ubiegał się o wydanie wizy w celu wykonywania takiej pracy (nowy rodzaj wizy – o symbolu „05b”) lub zamierza wjechać na terytorium Polski w ramach ruchu bezwizowego (jeżeli np. jest on obywatelem Ukrainy, Mołdawii lub Gruzji i posiada paszport biometryczny, wydany zgodnie z normami Organizacji Międzynarodowego Lotnictwa Cywilnego /ICAO/), a pracodawca spełnia warunki uprawniające do wydania zezwolenia na pracę sezonową cudzoziemca i nie zachodzą okoliczności, z powodu których odmawia się wydania tego zezwolenia, starosta:

• wpisuje wniosek o wydanie zezwolenia do ewidencji wniosków w sprawie pracy sezonowej;
• wydaje pracodawcy zaświadczenie o wpisie (zgodnie z ustalonym wzorem). Zaświadczenie to pracodawca powinien przekazać cudzoziemcowi – w celu ubiegania się o wizę oraz ewentualnego przedstawienia organom kontrolnym (Państwowej Inspekcji Pracy i Straży Granicznej).

Zezwolenie na pracę sezonową starosta wyda dopiero po wjeździe cudzoziemca na terytorium Polski na podstawie wizy w celu wykonywania pracy sezonowej lub w ramach ruchu bezwizowego, jeżeli pracodawca przedstawił staroście:

• kopię ważnego dokumentu uprawniającego cudzoziemca do pobytu na terytorium Polski, tj. kopię dokumentu podróży (najczęściej paszportu), zawierającego ważną wizę w celu wykonywania pracy sezonowej lub potwierdzenie wjazdu w ramach ruchu bezwizowego;
• złożone przez siebie pisemne oświadczenie – według urzędowego wzoru – o zgłoszeniu się cudzoziemca w celu wykonywania pracy, zawierające informację o adresie jego zamieszkania (zakwaterowania) w okresie pobytu w

Pracodawca ma obowiązek przekazać cudzoziemcowi jeden egzemplarz otrzymanego od starosty zezwolenia, w formie pisemnej.

Od momentu wjazdu cudzoziemca do Polski do chwili wydania przez starostę zezwolenia na pracę sezonową może upłynąć trochę czasu. W myśl obowiązujących przepisów, pracę na warunkach określonych w zaświadczeniu o wpisie wniosku o wydanie zezwolenia do ewidencji wniosków w sprawie pracy sezonowej uważa się za legalną: od dnia, w którym pracodawca przedstawił staroście kopię ważnego dokumentu uprawniającego cudzoziemca do pobytu na terytorium Polski oraz oświadczenie o zgłoszeniu się cudzoziemca w celu wykonywania pracy (wraz informacją o adresie jego zamieszkania podczas pobytu w Polsce) – do dnia doręczenia decyzji starosty w sprawie zezwolenia na pracę sezonową.

Jeżeli dzień rozpoczęcia pracy przez cudzoziemca przypada na dzień wolny od pracy urzędu, pracę na warunkach określonych w zaświadczeniu o wpisie wniosku do ewidencji uważa się za legalną również wówczas, gdy w pierwszym dniu pracy urzędu po przerwie pracodawca przedstawił staroście wymienione wyżej dokumenty.

Zezwolenie na pracę sezonową wydaje się na czas określony, który nie może być dłuższy niż 9 miesięcy w roku kalendarzowym. W przypadku cudzoziemca, który wjechał na terytorium Polski na podstawie wizy w celu wykonywania pracy sezonowej („05b”) lub w ramach ruchu bezwizowego w związku z wnioskiem o wydanie zezwolenia na pracę sezonową wpisanym do ewidencji wniosków, wyżej wskazany okres jest liczony od dnia pierwszego wjazdu cudzoziemca na terytorium państw obszaru Schengen w danym roku kalendarzowym.

Jeśli cudzoziemiec przebywa na terytorium Polski na innej podstawie niż wiza o symbolu „05b” lub ruch bezwizowy w związku z wpisanym do ewidencji wnioskiem o zezwolenie na pracę sezonową, a podstawa ta nie wyklucza podjęcia pracy, zezwolenie takie może być wydane na okres legalnego pobytu, nie dłużej jednak niż na okres 9 miesięcy w ciągu roku kalendarzowego. Do tego ostatniego okresu zalicza się okresy, na które opiewały ewentualne poprzednio wydane zezwolenia na pracę sezonową dla danego cudzoziemca.

Jeśli wniosek o wydanie zezwolenia na pracę sezonową dotyczy cudzoziemca już przebywającego w Polsce na podstawie niezwiązanej z wykonywaniem takiej pracy (podstawa ta została dokładnie wskazana powyżej), pracę tego cudzoziemca na warunkach wskazanych we wniosku uważa się za legalną od dnia złożenia wniosku, który nie zawiera braków formalnych, do dnia doręczenia decyzji starosty w sprawie zezwolenia, nie dłużej jednak niż przez okres 30 dni. W takim przypadku stosuje się także odpowiednio art. 88p ust. 9 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, umożliwiający rozpoczęcie legalnej pracy przez cudzoziemca w dniu wolnym od pracy urzędu.

Zezwolenie na pracę sezonową nie zawiera stanowiska lub rodzaju pracy wykonywanej przez cudzoziemca. Z tego względu pracodawca jest uprawniony do powierzania cudzoziemcowi wszystkich rodzajów prac uznanych przez prawo za prace sezonowe,  w ramach kategorii działalności gospodarczych wymienionych w rozporządzeniu Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z 8 grudnia 2017 r.

Jeśli cudzoziemiec posiadający zezwolenie na pracę sezonową jest obywatelem Ukrainy, Białorusi, Rosji, Mołdawii, Gruzji lub Armenii, pracodawca może powierzyć mu pracę innego rodzaju niż praca uznana za sezonową na okresy nie dłuższe niż łącznie 30 dni w ciągu ważności zezwolenia, gdy zostały spełnione łącznie następujące warunki:

• pracodawca wypłaca cudzoziemcowi wynagrodzenie nie niższe niż określone w wydanym dla niego zezwoleniu;
• cudzoziemiec nie wykonuje pracy w charakterze pracownika tymczasowego.

Wydanie nowego zezwolenia na pracę sezonową nie jest wymagane, jeżeli:

• nastąpiła zmiana siedziby lub miejsca zamieszkania, nazwy lub formy prawnej podmiotu powierzającego wykonywanie pracy cudzoziemcowi lub przejęcie zakładu pracy lub jego części przez innego pracodawcę;
• nastąpiło przejście zakładu pracy lub jego części na innego pracodawcę;
• pracodawca i cudzoziemiec zawarli umowę o pracę zamiast określonej w zezwoleniu umowy cywilnoprawnej lub umowę o pomocy przy zbiorach w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników zamiast innej umowy cywilnoprawnej;
• strony zawarły umowę inną niż wskazana w zezwoleniu umowa o pomocy przy zbiorach;
• doszło do powierzenia cudzoziemcowi dozwolonej pracy innego rodzaju niż praca sezonowa.

Jeśli pracodawcą cudzoziemca jest agencja pracy tymczasowej, podmiot ten  ma obowiązek pisemnie powiadomić starostę, który wydał zezwolenie na pracę sezonową, o okolicznościach wskazanych w pkt 1-3, w terminie 7 dni od dnia ich zaistnienia. W przypadku niewykonania tego obowiązku osoba prowadząca agencję lub działająca w jej imieniu podlega karze grzywny od 200 do 2 000 zł.

Przedłużenie zezwolenia na pracę sezonową – u tego samego lub innego pracodawcy – jest możliwe tylko w przypadku cudzoziemca, który wjechał do Polski w celu wykonywania pracy sezonowej (na podstawie wizy o symbolu „05b” lub w ruchu bezwizowym).

Jeżeli pracodawca złożył wniosek o przedłużenie zezwolenia na pracę sezonową cudzoziemca, a wniosek nie zawiera braków formalnych lub zostały one uzupełnione w terminie, wykonywaną przez tego cudzoziemca pracę na warunkach określonych w posiadanym zezwoleniu uważa się za legalną od dnia złożenia wniosku do dnia, w którym decyzja w sprawie przedłużenia zezwolenia staje się ostateczna. Tę samą zasadę stosuje się w przypadku, gdy po zakończeniu pracy na podstawie umowy o pomocy przy zbiorach w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniu społecznym rolników cudzoziemiec będzie wykonywał pracę na podstawie innej umowy, a pozostałe warunki wykonywania pracy określone w zezwoleniu na pracę sezonową nie ulegną zmianie.

Natomiast, jeśli wniosek o przedłużenie zezwolenia na pracę sezonową złożył pracodawca, który nie powierzał pracy danemu cudzoziemcowi na podstawie takiego zezwolenia w okresie bezpośrednio poprzedzającym dzień złożenia wniosku, pracę tego cudzoziemca na warunkach określonych w złożonym wniosku uważa się za legalną do dnia wydania decyzji starosty, nie dłużej jednak niż przez okres 30 dni liczonych od dnia złożenia wniosku, który nie zawiera braków formalnych.

Jeżeli cudzoziemiec wjechał na terytorium Polski na podstawie wizy w celu wykonywania pracy sezonowej lub w ramach ruchu bezwizowego, a pracodawca powierzający pracę cudzoziemcowi na podstawie zezwolenia na pracę sezonową zapewnia mu zakwaterowanie (co nie jest obowiązkowe), pracodawca ten ma obowiązek zawrzeć z cudzoziemcem odrębną umowę w formie pisemnej, określającą warunki najmu lub użyczenia kwatery mieszkalnej. Powinna to być oddzielna umowa od umowy o pracę  lub cywilnoprawnej, na podstawie której cudzoziemiec wykonuje pracę.

Przed podpisaniem umowy najmu lub użyczenia mieszkania pracodawca jest obowiązany do przedstawienia cudzoziemcowi tłumaczenia tej umowy na język dla niego zrozumiały.

Niedopełnienie obowiązku zawarcia z cudzoziemcem na piśmie odrębnej umowy najmu lub użyczenia kwatery mieszkalnej lub obowiązku przedstawienia cudzoziemcowi przed podpisaniem tej umowy jej tłumaczenia na język zrozumiały dla cudzoziemca jest zagrożone karą grzywny od 200 do 2 000 zł.

Czynsz najmu kwatery mieszkalnej nie może być potrącany z wynagrodzenia cudzoziemca. Postanowienia umowy przewidujące możliwość automatycznego potrącenia czynszu z jego wynagrodzenia są nieważne!

Umowa o pomocy przy zbiorach

Od 18 maja 2018 r. funkcjonuje nowy rodzaj umowy cywilnoprawnej, tzw. umowa o pomocy przy zbiorach, na podstawie której rolnicy mogą zatrudniać osoby do pomocy w gospodarstwie przy zbiorach produktów rolnych, podczas których dochodzi do spiętrzenia prac.

Przez umowę o pomocy przy zbiorach, pomocnik rolnika zobowiązuje się do świadczenia pomocy przy zbiorach produktów rolnych, tj. chmielu, owoców, warzyw, tytoniu, ziół i roślin zielarskich, w określonym miejscu w gospodarstwie rolnika i przez określony czas, a rolnik do zapłaty umówionego wynagrodzenia za świadczoną pomoc.

Umowy takie mogą być zawierane przez obywateli polskich, a także przez cudzoziemców, którzy są uprawnieni do wykonywania pracy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej na podstawie art. 87 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy lub są zwolnieni na podstawie przepisów szczególnych z obowiązku posiadania zezwolenia na pracę.

Pomocnik rolnika i zakres jego ubezpieczenia

Pomocnik rolnika – to osoba pełnoletnia, z którą rolnik zawarł umowę o pomocy przy zbiorach. Osoba taka podlega ubezpieczeniom społecznym rolników (w Kasie Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego), tzn. ubezpieczeniu wypadkowemu, chorobowemu i macierzyńskiemu, jednak wyłącznie w zakresie ograniczonym do jednorazowego odszkodowania z tytułu stałego lub długotrwałego uszczerbku na zdrowiu albo śmierci wskutek wypadku przy pracy rolniczej lub rolniczej choroby zawodowej.

Zgłoszenie pomocnika do KRUS i opłacanie składek

Rolnik zgłasza do ubezpieczenia swojego pomocnika w ciągu 7 dni od dnia zawarcia umowy o pomocy przy zbiorach, lecz nie później niż przed upływem okresu, na który została zawarta ta umowa. Składkę na ubezpieczenie za pomocnika rolnika należną za dany miesiąc opłaca rolnik w terminie do 15. dnia następnego miesiąca.

Zakres umowy o pomocy przy zbiorach

Pomoc  przy  zbiorach  chmielu,  owoców,  warzyw,  tytoniu,  ziół  i  roślin   zielarskich obejmuje następujące czynności:

• zbieranie tych produktów rolnych;
• usuwanie zbędnych części roślin;
• klasyfikowanie lub sortowanie zerwanych lub zebranych produktów rolnych lub wykonywanie innych czynności mających na celu przygotowanie produktów do transportu, przechowywania lub sprzedaży lub związanych z pielęgnowaniem i poprawą jakości plonów.

W umowie o pomocy przy zbiorach określa się zakres czynności wykonywanych  na podstawie tej umowy przez pomocnika rolnika oraz dzień rozpoczęcia świadczenia pomocy przy zbiorach chmielu, owoców, warzyw, tytoniu, ziół i roślin zielarskich, jeżeli jest on inny niż dzień zawarcia umowy o pomocy przy zbiorach.

Zgodnie z ustawą jest to umowa cywilnoprawna, ponieważ według przepisów wykonywanie czynności na podstawie umowy o pomocy przy zbiorach nie stanowi zatrudnienia w rozumieniu Kodeksu pracy, a w zakresie nieuregulowanym w rozdziale 7a ustawy o ubezpieczeniu społecznym rolników do umowy tej stosuje się przepisy Kodeksu cywilnego.

Jednakże pomocnik rolnika ma obowiązek osobistego świadczenia pomocy przy zbiorach, z kolei rolnik jest zobowiązany do zapewnienia pomocnikowi odpowiednich narzędzi niezbędnych do świadczenia takiej pomocy, co można uznać za cechy bliskie stosunkowi pracy.

Zawarcie i rozwiązanie umowy

Umowę o pomocy przy zbiorach zawiera się na piśmie przed rozpoczęciem świadczenia pomocy przy zbiorach chmielu, owoców, warzyw, tytoniu, ziół i roślin zielarskich.

Każdej ze stron umowy przysługuje prawo jej wypowiedzenia. Umowa ulega rozwiązaniu z upływem dnia, w którym została wypowiedziana, chyba że strony w umowie postanowiły inaczej.

Łączny czas trwania umów o pomocy przy zbiorach

Łączny czas świadczenia pomocy przy zbiorach chmielu, owoców, warzyw, tytoniu, ziół i roślin zielarskich na podstawie umów o pomocy przy zbiorach zawartych przez jednego pomocnika rolnika nie może przekroczyć 180 dni w roku kalendarzowym. Pomocnik rolnika przed zawarciem umowy o pomocy przy zbiorach składa oświadczenie o liczbie dni w danym roku kalendarzowym, przez jakie świadczył pomoc na podstawie takich umów zawartych z innymi rolnikami.

O nowym rodzaju umowy pisaliśmy także w poście: Umowa o pomocy przy zbiorach – wzór i omówienie.

Zatrudnianie cudzoziemców w trybie uproszczonym

Zatrudnianie obcokrajowców w trybie uproszczonym czyli w oparciu o oświadczenie o powierzeniu wykonywania pracy (na okres do 6 miesięcy – czyli 180 dni co wynika z art. 114 Kodeksu cywilnego – w ciągu 12 miesięcy) jest możliwe w odniesieniu do:

• prac, do wykonywania których nie jest wymagane zezwolenie sezonowe,
• obywateli 6 państw: Armenii, Białorusi, Gruzji, Mołdawii, Rosji i Ukrainy.

Procedurę oświadczeniową przybliżyliśmy w artykule: Zatrudnianie cudzoziemców od 2018 – wskazówki i procedura krok po kroku.

Praca cudzoziemców z UE/EOG i Szwajcarii

Obywatele państw członkowskich Unii Europejskiej i Europejskiego Obszaru Gospodarczego, a także obywatele Szwajcarii – w przeciwieństwie do cudzoziemców z tzw. krajów trzecich (nienależących do UE lub EOG) – korzystają z uprzywilejowanego statusu z punktu widzenia możliwości legalnego podjęcia pracy w Polsce, co wynika ze swobody przepływu pracowników w ramach obszaru UE/EOG. Tacy cudzoziemcy nie muszą posiadać zezwolenia na pracę. Nie obejmuje ich także obowiązek uzyskania wizy bądź zezwolenia na pobyt czasowy w Polsce (potwierdzonego kartą pobytu).

Powyższe przywileje dotyczą cudzoziemców:

• obywateli krajów członkowskich Unii Europejskiej, czyli: Austrii, Belgii, Danii, Finlandii, Francji, Grecji, Hiszpanii, Holandii, Irlandii, Luksemburga, Niemiec, Portugalii, Szwecji, Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej, Włoch, Cypru, Czech, Estonii, Litwy, Łotwy, Malty, Słowacji, Słowenii, Węgier, Rumunii, Bułgarii lub Chorwacji oraz
• oraz Europejskiego Obszaru Gospodarczego, tj. wszystkich wymienionych wyżej, a także Islandii, Norwegii, Liechtensteinu
• i dodatkowo Szwajcarii

Stosownie do art. 87 ust. 1 pkt 7-9 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, obywatele państw członkowskich UE i EOG oraz Szwajcarii są uprawnieni do wykonywania pracy na terytorium Polski z racji samego obywatelstwa któregoś z tych krajów. W przypadku powierzenia wykonywania pracy obywatelowi państwa członkowskiego UE za wystarczające należy uznać zażądanie od cudzoziemca przez podmiot powierzający mu pracę (pracodawcę) ważnego dokumentu tożsamości, w którym zostało wskazane obywatelstwo danej osoby oraz przechowywanie kopii tego dokumentu.

Praca cudzoziemców spoza UE/EOG bez konieczności uzyskania zezwolenia

Przepisy przewidują wiele wyjątków od zasady, że cudzoziemiec spoza obszaru UE/EOG jest zobowiązany posiadać zezwolenie na pracę (lub zezwolenie na pobyt czasowy i pracę, zezwolenie na pracę sezonową albo oświadczenie wpisane do ewidencji oświadczeń w powiatowym urzędzie pracy). Sytuacje, w których cudzoziemcy są zwolnieni z tego obowiązku, zostały wskazane m.in. w art. 87 ust. 1 i 2 oraz art. 88 ust. 1 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, a także w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 21 kwietnia 2015 r. w sprawie przypadków, w których powierzenie wykonywania pracy cudzoziemcowi na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest dopuszczalne bez konieczności uzyskania zezwolenia na pracę.
Pracę bez zezwolenia na terytorium Polski mogą podjąć cudzoziemcy posiadający w Rzeczypospolitej Polskiej:

• status uchodźcy,
• ochronę uzupełniającą,
• zezwolenie na pobyt stały,
• zezwolenie na pobyt rezydenta długoterminowego Unii Europejskiej,
• zgodę na pobyt ze względów humanitarnych,
• zgodę na pobyt tolerowany,
• lub cudzoziemcy korzystający z ochrony czasowej w RP,
• a także cudzoziemcy ubiegający się o udzielenie ochrony międzynarodowej, którzy posiadają ważne zaświadczenie wydane przez Szefa Urzędu do Spraw Cudzoziemców.

Inne sytuacje, w których cudzoziemcy są zwolnieni z obowiązku posiadania zezwolenia na pracę, obejmują m.in. obcokrajowców będących:

• posiadaczami ważnej Karty Polaka,
• małżonkami obywatela polskiego – jeżeli mają zezwolenie na pobyt czasowy na terytorium RP udzielone w związku z zawarciem małżeństwa;
• posiadaczami zezwolenia na pobyt czasowy w RP, jeśli celem jego udzielenia jest podjęcie lub kontynuacja stacjonarnych studiów wyższych lub stacjonarnych studiów doktoranckich albo odbycie kursu przygotowawczego do podjęcia nauki na tych studiach;
• studentami studiów stacjonarnych odbywanych w Rzeczypospolitej Polskiej lub uczestnikami stacjonarnych studiów doktoranckich odbywanych w RP (zwolnienie nie obejmuje studentów studiów niestacjonarnych – zaocznych, wieczorowych, eksternistycznych );
• absolwentami polskich szkół ponadgimnazjalnych, stacjonarnych studiów wyższych lub stacjonarnych studiów doktoranckich na polskich uczelniach, w instytutach naukowych Polskiej Akademii Nauk lub instytutach badawczych działających na podstawie przepisów o instytutach badawczych (szkołą ponadgimnazjalną jest np. liceum, technikum i szkoła policealna; zwolnienie nie obejmuje absolwentów studiów niestacjonarnych – zaocznych, wieczorowych, eksternistycznych );
• nauczycielami języków obcych, którzy wykonują pracę w przedszkolach, szkołach, placówkach, ośrodkach, zakładach kształcenia nauczycieli lub kolegiach, o których mowa w przepisach o systemie oświaty, lub w Ochotniczych Hufcach Pracy;
• sportowcami wykonującymi, do 30 dni w roku kalendarzowym, pracę dla podmiotu mającego siedzibę na terytorium RP w związku z zawodami

Źródło: opracowanie własne oraz materiały przygotowane przez Państwową Inspekcję Pracy przy współpracy z Zakładem Ubezpieczeń Społecznych w ramach kampanii informacyjno-edukacyjnej „Pracuję legalnie”