Składkę na FP uiszcza się za osoby, u których podstawa wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne i rentowe (bez stosowania jej rocznego limitu) wynosi w przeliczeniu na okres miesiąca co najmniej minimalne wynagrodzenie za pracę. A zatem nie odprowadza się jej za osoby, których podstawa składkowa w skali miesiąca wynosi mniej niż ustawowa płaca minimalna.
Powstaje wątpliwość, jak rozstrzygać obowiązek opłacania składki na FP od podlegającego ozusowaniu przychodu uzyskiwanego przez pracowników przebywających na urlopie macierzyńskim, rodzicielskim lub wychowawczym.
Przeliczanie podstawy
Jak wyjaśniono w poradniku ZUS zatytułowanym: „Zasady opłacania składek na Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych, Fundusz Emerytur Pomostowych oraz
Solidarnościowy Fundusz Wsparcia Osób Niepełnosprawnych” (dostępnym na stronie www.zus.pl), obowiązek przeliczenia podstawy wymiaru składek na okres miesiąca dotyczy tych przypadków, w których podstawa ta za dany miesiąc jest niższa od minimalnego wynagrodzenia z uwagi na:
- wykonywanie zatrudnienia przez niepełny miesiąc (np. z powodu rozpoczęcia lub zakończenia zatrudnienia w trakcie miesiąca),
- wykonywanie pracy przez niepełny miesiąc z powodu pobierania wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy z tytułu choroby albo pobierania zasiłku chorobowego,
- korzystanie z urlopu bezpłatnego przez część miesiąca,
- inne nieobecności w pracy, powodujące zmniejszenie należnego wynagrodzenia za pracę.
W takich przypadkach należy ustalać jaka byłaby podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, gdyby praca wykonywana była przez pełny miesiąc. W przypadku ustalenia, że podstawa ta wynosiłaby co najmniej minimalne wynagrodzenie za pracę, składka na Fundusz Pracy jest należna.
Przeliczenia na okres pełnego miesiąca nie dokonuje się w odniesieniu do pracowników zatrudnianych w niepełnym wymiarze czasu pracy w przypadku, gdy przychód pracownika zatrudnionego w niepełnym wymiarze czasu pracy, stanowiący postawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, jest niższy niż minimalne wynagrodzenie.
Przeliczenie podstawy wymiaru składek na okres miesiąca dokonywane jest tylko i wyłącznie w celu ustalenia obowiązku opłacania składki na Fundusz Pracy za dany miesiąc.
Kilka tytułów ubezpieczeniowych
Wyjątkowo, składki na FP winny być naliczone w przypadku ubezpieczonego (np. pracownika), którego oskładkowane przychody są niższe niż minimalne wynagrodzenie, jeżeli:
- posiada on dodatkowy tytuł lub kilka tytułów do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych oraz
- łączna miesięczna wysokość ozusowanych przychodów z tych tytułów wynosi co najmniej minimalne wynagrodzenie za pracę.
Wypłata dla osoby na urlopach związanych z rodzicielstwem
Nierzadko zdarza się, że pracownik korzystający z urlopu macierzyńskiego, rodzicielskiego lub wychowawczego, otrzymują przychód podlegający oskładkowaniu. Chodzi tu przykładowo o sytuacje, gdy pracownik przebywający na jednym z ww. urlopów otrzymuje od swego pracodawcy, który udzielił mu urlopu, składnik płacy (należny za okres sprzed urlopu, np. premię lub nagrodę). W takim przypadku jeśli kwota tego składnika jest niższa od minimalnego wynagrodzenia (i w miesiącu jego wypłaty pracownik nie uzyskał z innych tytułów oskładkowanego przychodu, który po zsumowaniu z omawianym składnikiem dałby kwotę co najmniej minimalnej płacy), wówczas nie ma obowiązku odprowadzenia składki na FP. W przedstawionych okolicznościach nie został wszakże spełniony warunek, o którym mowa w art. 104 ust. 1 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, dotyczący minimalnej wysokości podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, której osiągnięcie rodzi obowiązek opłacenia składki na FP.
Gdyby wysokość wypłaconego w okresie urlopu związanego z rodzicielstwem elementu wynagrodzenia (stanowiącego podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe) wyniosła co najmniej kwotę ustawowej płacy minimalnej, wówczas pracodawca zobowiązany byłby do opłacenia składki na FP. Na takim stanowisku stoi też ZUS.
Powyższe dotyczy także sytuacji, w której pracownik przebywający na urlopie wychowawczym zawiera umowę zlecenia z obcym podmiotem.
Od 1 stycznia 2019 r. płatnicy składek opłacają za pracowników także składkę na Solidarnościowy Fundusz Wsparcia Osób Niepełnosprawnych (w skrócie: składka na FS). Do obowiązkowych składek na FS stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące obowiązkowych składek na Fundusz Pracy (art. 4 ust. 1 ustawy z 23 października 2018 r. o Solidarnościowym Funduszu Wsparcia Osób Niepełnosprawnych – Dz. U. poz. 2192).
Składki na FS oblicza się łącznie ze składkami na Fundusz Pracy w wysokości sumy stóp procentowych tych składek (czyli odpowiednio 0,15% oraz 2,30%) i wykazuje się w kwocie łącznej w deklaracji ZUS DRA.
