Pracodawcy muszą liczyć się z opłacaniem w 2020 r. wyższych składek ZUS należnych od świadczeń przyznawanych pracownikom i zleceniobiorcom, co jest spowodowane przede wszystkim podwyższeniem wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę (z 2250 zł na 2600 zł brutto) oraz kwoty prognozowanego przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia brutto w gospodarce narodowej (z 4765 zł na 5227 zł). Spowoduje to niestety wzrost kosztów zatrudnienia (w przypadku osoby pracującej w ramach umowy o pracę na pełnym etacie otrzymującej minimalną płacę mówimy o wzroście z tytułu składek ZUS finansowanych przez pracodawcę rzędu ok. 72 zł w skali miesiąca).

Składki ZUS z umowy o pracę w 2020 r.

Na podstawie rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 10 września 2019 r. w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz wysokości minimalnej stawki godzinowej w 2020 r. (Dz.U. z 2019 r. poz. 1778), ustawowa płaca minimalna pracownika pełnoetatowego od 1 stycznia 2020 r. wynosi 2600 zł brutto. Tyle minimalnie musi więc wynosić podstawa składek zusowskich pracownika pracującego na pełnym etacie przez wszystkie dni robocze danego miesiąca.

Poniżej wyliczenie składek pracownika od kwoty 2600 zł brutto (przy założeniu, że pracodawca opłaca składkę wypadkową w wysokości 1,67%):

🎯 Kadry i Płace Książka 2024 - 📖 prostym, zrozumiałym językiem opisuje między innymi takie zagadnienia jak: dobrowolne ubezpieczenie chorobowe, limit ZUS, oddelegowanie, roczna podstawa składek ZUS, składka na FGŚP, składka na FP, składka wypadkowa, składki ZUS 2020 aktualizowane na bieżąco przez 365 dni od dnia zakupu.

Lista płac pracownika otrzymującego co miesiąc pensję w wysokości 2600 zł brutto (niekorzystającego z „zerowego PIT”, niebędącego uczestnikiem PPK, uprawnionego do podstawowych kosztów uzyskania przychodu i kwoty zmniejszającej miesięczną zaliczkę podatkową) w 2020 r. powinna wyglądać jak poniżej:

Najniższa podstawa wymiaru składek osób na urlopie wychowawczym

W przypadku osób przebywających na urlopie wychowawczym podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających wspomniany urlop (lub okres pełnych miesięcy kalendarzowych, gdy zatrudnienie trwa krócej niż rok). Przy czym tak ustalona kwota w 2020 r. nie może być:

• niższa niż płaca minimalna (2600 zł) – dla pracownika zatrudnionego w pełnym wymiarze czasu pracy,
• niższa niż 75% kwoty minimalnego wynagrodzenia (czyli 1950 zł, tj.: 75% x 2600 zł) – dla pracownika niepełnoetatowego,
• wyższa niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (czyli 3136,20‬ zł co wynika z przeliczenia: 60% x 5227 zł). 

Umowy zlecenia a składki ZUS w 2020 r.

Umowy zlecenia podlegają, co do zasady, obowiązkowemu ubezpieczeniu: zdrowotnemu, emerytalnemu, rentowemu oraz wypadkowemu (art. 6 ust. 1 pkt 4, art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych i art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. e ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych). Dodatkowo na zasadzie dobrowolności zleceniobiorcy mogą przystąpić do ubezpieczenia chorobowego, ale tylko pod warunkiem, że składki społeczne są obligatoryjne.

Zleceniobiorca jest obejmowany obowiązkowymi ubezpieczaniami społecznymi w sytuacji, gdy z innych tytułów osiąga w danym miesiącu przychód (podlegający składkom emerytalnym i rentowym) w kwocie niższej niż minimalne wynagrodzenie za pracę.  A zatem, wykonawca zlecenia realizujący jednocześnie np. dwie lub więcej umów zlecenie, podlega obligatoryjnym ubezpieczeniom społecznym z każdej z umów do czasu, aż łączna podstawa wymiaru składek osiągnie poziom płacy minimalnej.

Dopiero, gdy suma podstaw składek społecznych w miesiącu osiągnie ww. poziom, zleceniobiorca z kolejnych tytułów ubezpieczeniowych ma opłacaną obowiązkowo tylko składkę zdrowotną.

Jeśli osoba spełniająca warunki do objęcia obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z dwóch umów zlecenia jest objęta obowiązkowo ubezpieczeniami z tej umowy, którą rozpoczęła wykonywać wcześniej. Może ona jednak dobrowolnie, na swój wniosek, być objęta ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z drugiej umowy lub zmienić tytuł ubezpieczeń, jednak z istotnym zastrzeżeniem. A mianowicie, jeśli z umowy rodzącej obowiązek przedmiotowych ubezpieczeń podstawa wymiaru składek na te ubezpieczenia w danym miesiącu jest niższa od minimalnego wynagrodzenia, ubezpieczenia emerytalno-rentowe obowiązkowe są też z drugiej umowy. Pisaliśmy o tym w artykule: Jak rozliczać dwie umowy zlecenia z tym samym zleceniobiorcą.

W 2020 r. zleceniobiorca nie podlega ubezpieczeniom społecznym z umowy zlecenia pod warunkiem, że z innych tytułów osiągnie w danym miesiącu podstawę składek na wspomniane ubezpieczenie w wysokości co najmniej 2600 zł.

Rozliczając pod względem składkowym umowy zlecenia należy pamiętać, że:

1. W celu rozstrzygnięcia obowiązku ubezpieczeń emerytalnego i rentowych należy dokonywać dla każdego miesiąca odrębnie.
2. Ustalenia łącznej podstawy wymiaru składek dla celu rozstrzygnięcia zbiegu tytułów dokonuje się według kolejności ich powstawania. Zleceniobiorca może zmienić tytuł obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych, jednak prawo to przysługuje mu dopiero wówczas, gdy przychody stanowiące podstawę wymiaru składek z wybranych przez niego tytułów w danym miesiącu wyniosą łącznie nie mniej niż minimalne wynagrodzenie za pracę. Przykładowo ubezpieczony, który zawarł trzy kolejne umowy zlecenia (i zachodzi zbieg tych tytułów) nie może „skutecznie” dokonać wyboru dwóch z nich jako tytułu do obowiązkowych ubezpieczeń, jeśli łączna podstawa wymiaru składek z tytułu tych dwóch umów nie osiąga minimalnego wynagrodzenia.
3. W imiennym raporcie miesięcznym ZUS RCA zleceniobiorcy pracodawca uwzględnia należne składki na ubezpieczenia społeczne od wszystkich dokonanych lub postawionych do dyspozycji ubezpieczonego wypłat – od pierwszego do ostatniego dnia miesiąca kalendarzowego, którego deklaracja rozliczeniowa dotyczy – stanowiących podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne, z uwzględnieniem ograniczenia, o którym mowa w art. 19 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Jeśli, przykładowo, umowa zlecenia zostanie zawarta na okres od 1 stycznia do 29 lutego 2020 r. i zleceniobiorca nie uzyska w styczniu przychodu z tytułu wykonywania umowy, a w lutym uzyska przychód stanowiący podstawę wymiaru składek w wysokości 3000 zł, to podstawa wymiaru składek za styczeń wyniesie 0 zł, a za luty 3000 zł. Nieprawidłowe jest twierdzenie, iż w takim przypadku za luty składki powinny być opłacone tylko od kwoty minimalnego wynagrodzenia, tj. 2600 zł.
4. Wyznaczając łączną podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe nie bierze się pod uwagę kwot przychodów wykazanych za miesiąc po ustaniu danego tytułu ubezpieczenia, tj. za miesiąc, w którym ubezpieczony nie podlegał już ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym ani jeden dzień. W tym miesiącu nie zachodzi bowiem zbieg z tym tytułem.
5. W przypadku zleceniobiorców, dla których odpłatność w umowie zlecenia została określona miesięcznie kwotowo, w odniesieniu do miesiąca, w którym wystąpiła niezdolność do pracy skutkująca uzyskaniem niższego przychodu lub nieuzyskaniem go, przy sumowaniu podstaw wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe należy uwzględnić kwotę określoną w umowie zlecenia. Niezdolność do pracy musi być związana z korzystaniem przez zleceniobiorcę z zasiłku z ubezpieczenia społecznego. Zasada ta nie ma zastosowania w przypadku osób, dla których odpłatność w umowie została określona w kwotowej stawce godzinowej, akordowej albo prowizyjnie. Tak stwierdził ZUS w poradniku pt. „Zasady podlegania ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu oraz ustalania podstawy wymiaru składek osób wykonujących pracę na podstawie umów cywilnoprawnych”

Przykład

33-letnia kobieta świadczyła pracę na podstawie trzech umów zlecenia:

• zawartej z płatnikiem A, w której określono 10 stycznia 2020 r. jako dzień rozpoczęcia wykonywania pracy. Umowa została rozwiązana z dniem 24 stycznia 2020 r.
• zawartej z płatnikiem B, w której określono 21 stycznia 2020 r. jako dzień rozpoczęcia wykonywania pracy. Umowa została rozwiązana z dniem 31 marca 2020 r.
• zawartej z płatnikiem C, w której określono 30 stycznia 2020 r. jako dzień rozpoczęcia wykonywania pracy. Umowa została rozwiązana z dniem 31 marca 2020 r.

Przychód uzyskany w styczniu 2020 r. wyniósł:

• z tytułu umowy z płatnikiem A – 0 zł,
• z tytułu umowy z płatnikiem B – 2.600 zł,
• z tytułu umowy z płatnikiem C – 0 zł.

Przychód uzyskany w lutym 2020 r. wyniósł:

• z tytułu umowy z płatnikiem A – 3.200 zł (przychód po ustaniu tytułu do ubezpieczeń),
• z tytułu umowy z płatnikiem B – 1.500 zł,
• z tytułu umowy z płatnikiem C – 1.700 zł.

Przychód uzyskany w marcu 2020 r. wyniósł:

• z tytułu umowy z płatnikiem B – 2.600 zł,
• z tytułu umowy z płatnikiem C – 2.000 zł.

W opisanych okolicznościach kobieta podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym:

• w styczniu – z tytułów umów zawartych z płatnikami A i B (łączna podstawa wymiaru składek osiąga kwotę minimalnego wynagrodzenia). Umowa zawarta z płatnikiem C, z tytułu której w tym miesiącu kobieta nie uzyskała przychodu, nie rodzi już obowiązku tych ubezpieczeń,
• w lutym – z tytułów umów zawartych z płatnikami B i C. Umowa zawarta z płatnikiem A została rozwiązana 24 stycznia 2020 r., a tym samym przychód osiągnięty z tytułu jej wykonywania nie podlega sumowaniu. W tym miesiącu zbieg tytułów ubezpieczenia dotyczy wyłącznie umów zawartych z płatnikami B i C. Natomiast od przychodu osiągniętego w tym miesiącu z tytułu wykonywania umowy zawartej z płatnikiem A, powinien on rozliczyć i opłacić należne składki na zasadach ogólnych,
• w marcu – z tytułu umowy zawartej z płatnikiem B. Z uwagi na to, iż z tytułu tej umowy podstawa wymiaru składek osiąga minimalne wynagrodzenie. Umowa z płatnikiem C nie rodzi już obowiązku ubezpieczeń emerytalnego i rentowych.

Składka na Fundusz Pracy (FP) i Fundusz Solidarnościowy (FS)

Składkę na FP:

• odprowadza się zasadniczo od zatrudnionych osób, które podlegają obowiązkowo ubezpieczeniu emerytalnemu i rentowemu,
• nalicza się od kwot podlegających ubezpieczeniom społecznym (bez stosowania rocznego ograniczenia do trzydziestokrotności prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia), wynoszących w przeliczeniu na okres miesiąca co najmniej minimalne wynagrodzenie za pracę, czyli w 2020 r. – 2600 zł.

Na przełomu roku, gdy wynagrodzenie za dany miesiąc wypłacane jest w pierwszych dniach miesiąca następnego, pracodawcy ustalając istnienie obowiązku naliczenia składek na FP w styczniu, powinni odnosić się do ustawowej płacy minimalnej obowiązującej w miesiącu, za który przysługuje wynagrodzenie. Oznacza to, że w przypadku pensji za grudzień 2019 r. płatnej w styczniu 2020 r. odpowiednim wyznacznikiem jest ustawowe minimum z 2019 r., czyli kwota 2.250 zł.

Przy umowach zlecenia, dla określenia konieczności naliczenia składki na FP i FS przesądzający jest poziom minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w dniu wypłaty należności za wykonaną pracę.

Składka na FGŚP

W przypadku osób zatrudnionych w ramach stosunku pracy, obowiązek zapłaty składki na FGŚP dotyczy wszystkich pracowników, nawet wówczas, gdy dana osoba w rozumieniu przepisów ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych jest objęta ubezpieczeniami emerytalnym i rentowym jako osoba współpracująca.

Zauważmy, że zmieniona definicja pracownika zawarta w ustawie o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy, nie zawiera już wyłączenia odnoszącego się do osób bliskich pracodawcy, tj. małżonka, dzieci własnych, dzieci drugiego małżonka i dzieci przysposobionych, rodziców, macochy i ojczyma oraz osoby przyspasabiającej, rodzeństwa, wnuków, dziadków, zięciów, synowych, bratowych, szwagierek i szwagrów.

Oznacza to, że od 5 września 2017 r. za wyżej wskazane osoby bliskie zatrudniane przez pracodawcę powstał obowiązek opłacania składek na FGŚP.

Podstawa składek osób oddelegowanych

Jeśli oddelegowany do wykonywania pracy za granicę uzyskuje w miesiącu przychód nieprzekraczający kwoty przeciętnej płacy miesięczna w gospodarce narodowej (5227 zł w 2020 r.), podstawą składek społecznych jest jego faktyczny przychód. Natomiast jeżeli przychód jest wyższy niż przeciętne wynagrodzenie w gospodarce narodowej, stosuje się mechanizm obniżania podstawy składkowej o równowartość diety przysługującej pracownikom tzw. budżetówki z tytułu zagranicznych podróży służbowych, za każdy dzień pobytu. Jednak w przypadku takich osób podstawa składek społecznych nie może być niższa od kwoty przeciętnej płacy w gospodarce narodowej (§ 2 ust. 1 pkt 16 rozporządzenia składkowego).

Porównania miesięcznego przychodu osoby zatrudnionej do poziomu przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej dokonywać należy każdorazowo do pełnej kwoty przeciętnego wynagrodzenia – niezależnie od liczby dni świadczenia pracy za granicą w danym miesiącu w ramach oddelegowania.

Jak wyjaśnił organ rentowy na swej stronie internetowej www.zus.pl:

1. Przepis § 2 ust. 1 pkt 16 rozporządzenia składkowego ma zastosowanie wyłącznie, jeśli przychód pracownika za dany miesiąc jest wyższy niż przeciętne wynagrodzenie.
2. Gdy oddelegowany w jednym miesiącu wykonuje pracę zarówno w Polsce jak i poza jej terytorium, wówczas wyznaczając jego podstawę oskładkowania należy brać pod uwagę łączny osiągnięty przez niego przychód  – wliczając w to zarobki przysługujące za obowiązki krajowe i zagraniczne.
3. Przy dokonywaniu porównania do kwoty przeciętnego wynagrodzenia brak jest podstaw prawnych do proporcjonalnego zmniejszania kwoty przeciętnego wynagrodzenia, odpowiednio do okresu przebywania za granicą, w przypadku pracownika, który pracował za granicą przez część miesiąca. Nie ma znaczenia okres przebywania w danym miesiącu za granicą. Porównania należy dokonywać zawsze do pełnej kwoty przeciętnego wynagrodzenia.
4. Przez przychód pracownika, o którym mowa w omawianym przepisie należy rozumieć przychód ustalony zgodnie z powołanym art. 18 ust. 1 i 2 ustawy o sus. Tym samym należy brać pod uwagę wszystkie wypłaty, stanowiące podstawę wymiaru składek, dokonane lub postawione do dyspozycji ubezpieczonego od pierwszego do ostatniego dnia danego miesiąca, bez względu na okres za jaki przysługują.
5. Przez użyte w § 2 ust. 1 pkt 16 rozporządzenia składkowego sformułowanie „za każdy dzień pobytu” należy rozumieć zarówno dni pracy poza granicami kraju jak i dni rozkładowo wolne od pracy (np. sobotę i niedzielę, przypadające w trakcie trwania podróży służbowej). Dniem pobytu jest dzień, za który pracownik otrzymuje wynagrodzenie stanowiące podstawę wymiaru składek, przy czym do dni pobytu nie zalicza się dni urlopu wypoczynkowego pracownika, tj. okresu ustawowego zwolnienia pracownika od obowiązku świadczenia pracy.

Jeśli w danym miesiącu osobie zatrudnionej oddelegowanej do pracy poza terytorium Polski zostanie wypłacone wynagrodzenie za okres dłuższy niż miesiąc, to sumę kwot wypłaconych w tym miesiącu pomniejszamy o kwotę diet za cały wspomniany okres przebywania za granicą, za który wynagrodzenie jest wypłacane. Jeżeli tak ustalona podstawa wymiaru składek:

• jest wyższa od przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej, wówczas podstawą do obliczenia składek jest właśnie ta kwota po pomniejszeniu o diety,
• jest niższa od przeciętnego wynagrodzenia, to podstawą, od której należy obliczyć składki jest przeciętne wynagrodzenie (por. interpretacja ZUS z 2 stycznia 2017 r., sygn. WPI/200000/43/1422/2016).

Podstawa wymiaru składek społecznych przedsiębiorców

W aktualnym stanie prawnym, istnieje kilka preferencji składkowych adresowanych do przedsiębiorców. W 2019 r. prowadząc działalność gospodarczą można – po spełnieniu określonych warunków – skorzystać z:

• półrocznej ulgi na start w  ZUS,
• dwuletniej ulgi ZUS dla nowopowstałych firm (polegającej na opłacaniu składek od preferencyjnej podstawy wynoszącej 30% minimalnej płacy) albo
• „małego ZUS” oraz „małego ZUS plus” – niskiego ryczałtowego ZUS-u, w ramach którego składki społeczne nalicza się od podstawy uzależnionej od wysokości dochodu z poprzedniego roku (na mocy nowych przepisów obowiązujących od 1 lutego 2020 r.).

Szczegóły dotyczące ww. preferencji wskazaliśmy w tekście: Mały ZUS plus – podstawa składek ZUS od 2020 r. uzależniona od wysokości dochodu z działalności gospodarczej.

Przedsiębiorcy, którzy nie są uprawnieni do wymienionych wyżej przywilejów zusowskich, zobligowani są do opłacania od prowadzonej działalności gospodarczej „normalnych” (pełnych) składek naliczanych od podstawy wynoszącej 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w  gospodarce narodowej.

W 2020 r. prognozowane przeciętne wynagrodzenie miesięczne wynosi 5.227 zł. Podstawę wymiaru składek dla osób prowadzących działalność gospodarczą w  2020 r. stanowi więc kwota 3.136,20‬ zł – 60 % przeciętnego wynagrodzenia.

Maksymalna podstawa wymiaru składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe w 2020 r.

Podstawa wymiaru składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe nie może przekraczać miesięcznie 250% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia.

W 2020 r. kwota ww. wynagrodzenia wynosi 5227 zł. A zatem maksymalna miesięczna podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie chorobowe osób podlegających temu ubezpieczeniu dobrowolnie w 2020 r. wynosi 13.067,50 zł (250% x 5227 zł).

Tak wynika z komunikatu Prezesa Zakładu Ubezpieczeń Społecznych z dnia 6 grudnia 2019 r. w sprawie kwoty 250% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia, stosowanej w okresie od dnia 1 stycznia 2020 r. do dnia 31 grudnia 2020 r. przy ustalaniu podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe osób, które ubezpieczeniu chorobowemu podlegają dobrowolnie (MP z 2019 r. poz. 1162).

Ograniczenie podstawy wymiaru składek w 2020 r.

W myśl obwieszczenia Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 28 listopada 2019 r. w sprawie kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w roku 2020 oraz przyjętej do jej ustalenia kwoty prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia (Mon. Pol. z 2019 r. poz. 1147), w 2020 r. roczny limit składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz składek na FEP  wynosi: 156.810 zł (30 x 5.227 zł).