W kwestii tego, czy przy naliczaniu dodatkowego wynagrodzenia rocznego uwzględniać dodatek stażowy wypłacany za okresy pobierania świadczeń chorobowych zdania były i są podzielone. Swój pogląd na tę sprawę w lutym 2021 r. zmienił resort pracy.
Część ekspertów była i jest zdania, że kwota dodatku stażowego przypadającą na okres, za który wypłacany jest np. zasiłek z ubezpieczenia społecznego nie powinien powiększać bazy obliczeniowej trzynastki. Argumentują to głównie tym, że dodatkowa roczna pensja zasadniczo powinna być kalkulowana jedynie od wynagrodzenia za czas przepracowany.
Inny pogląd na wspomnianą sprawę przez długi czas prezentował Departament Prawa Pracy Ministerstwa Rodziny Pracy i Polityki Społecznej, który w stanowisku z 20 stycznia 2010 r. w sprawie uwzględniania w podstawie wymiaru trzynastki dodatku stażowego przysługującego pracownikowi samorządowemu za dni usprawiedliwionej nieobecności w pracy, za które otrzymuje wynagrodzenie, jak i za dni nieobecności w pracy z powodu niezdolności do pracy wskutek choroby albo konieczności osobistego sprawowania opieki nad dzieckiem lub chorym członkiem rodziny, podkreślił, że:
„(…) dodatek za wieloletnią pracę przysługujący pracownikowi samorządowemu za dni usprawiedliwionej nieobecności w pracy, za które otrzymuje wynagrodzenie (np. z powodu choroby, zwolnień od pracy na podstawie przepisów art. 37 i 188 K.p., rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 15 maja 1996 r. w sprawie usprawiedliwiania nieobecności w pracy oraz udzielania pracownikom zwolnień od pracy…) jak i za dni nieobecności w pracy z powodu niezdolności do pracy wskutek choroby albo konieczności osobistego sprawowania opieki nad dzieckiem lub chorym członkiem rodziny, za które pracownik otrzymuje z tego tytułu zasiłek z ubezpieczenia społecznego – powinien być w całości uwzględniony w podstawie wymiaru dodatkowego wynagrodzenia rocznego (…).”.
Wydawało się, że stosowanie się do ww. stanowiska resortu pracy było zasadne albowiem:
- w zawartym w § 6 rozporządzenia urlopowego katalogu należności wyłączonych z podstawy wymiaru ekwiwalentu za niewykorzystany urlop – a tym samym „trzynastki” – nie wskazano dodatku stażowego wypłacanego za czas choroby czy okres pobierania zasiłku opiekuńczego;
- było to rozwiązanie korzystne dla pracownika.
Słuszność przedstawionego podejścia potwierdziła także chociażby Regionalna Izba Obrachunkowa w Gdańsku w piśmie z 31 stycznia 2020 r., nr BI0603/055/p213/I/20, uznając, że: „W odniesieniu do przedstawionego (…) stanowiska Departamentu Prawa Pracy Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej z dnia 20 stycznia 2010 r. w sprawie wliczania dodatku stażowego do podstawy wyliczenia dodatkowego wynagrodzenia rocznego Kolegium Izby stwierdza, że dodatek ten w części przysługującej za okres choroby podlega wliczeniu do podstawy dodatkowego wynagrodzenia rocznego. (…) Takie stanowisko należy uznać za zasadne, tym bardziej że dodatek stażowy jako składnik wynagrodzenia nie został wymieniony w powyżej przywołanym § 6 rozporządzenia (…), jako wyłączony z podstawy ekwiwalentu urlopowego i tym samym z podstawy naliczania dodatkowego urlopu wypoczynkowego. Z tych samych względów, tj. w związku z tym, że dodatek specjalny również nie został objęty katalogiem wyłączeń z podstawy wymiaru ekwiwalentu urlopowego, winien być uwzględniany przy obliczaniu ekwiwalentu pieniężnego za niewykorzystany urlop wypoczynkowy, a tym samym przy ustalaniu podstawy dodatkowego wynagrodzenie rocznego należnej za rok kalendarzowy, w którym ów dodatek został wypłacony”.
W 2021 r. resort pracy zmienił jednak zdanie w powyższej kwestii. Na zapytanie redakcji Dziennik Gazeta Prawna, Ministerstwo Rozwoju, Pracy i Technologii w piśmie z 15 lutego 2021 r. wyjaśniło wszakże, iż:
- w świetle przepisów ustawy z 12 grudnia 1997 r. o dodatkowym wynagrodzeniu rocznym dla pracowników jednostek sfery budżetowej (dalej: ustawy z 12 grudnia 1997 r.), nabycie prawa do dodatkowego wynagrodzenia rocznego uzależnione jest od przepracowania całego roku kalendarzowego u danego pracodawcy. Przepisy ustawy nie definiują pojęcia „okres przepracowany”;
- charakter prawny wynagrodzenia rocznego rozważany był wielokrotnie w orzecznictwie. Zgodnie z dominującym w poglądem, „przepracowanie”, o którym mowa w art. 2 ust. 1 ustawy z 12 grudnia 1997 r., oznacza faktyczne (efektywne) wykonywanie pracy, a nie tylko pozostawanie w stosunku pracy. Decydujące znaczenie zatem, z punktu widzenia uzyskania prawa do dodatkowego wynagrodzenia rocznego, ma nie tyle fakt pozostawania w stosunku pracy, ile rzeczywiste świadczenie pracy przez daną osobę w całym roku kalendarzowym. Wyjątki od opisanej zasady określają przepisy art. 2 ust. 2 i 3 ustawy z 12 grudnia 1997 r.;
- w świetle stanowiska prezentowanego przez orzecznictwo pogląd resortu pracy uległ modyfikacji w kierunku rozumienia „okresów przepracowania” jako okresów efektywnie przepracowanych u danego pracodawcy;
- art. 4 ustawy z 12 grudnia 1997 r. ustanawiający reguły obliczania wynagrodzenia rocznego odwołuje się pośrednio do rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej w sprawie szczegółowych zasad udzielania urlopu wypoczynkowego, ustalania i wypłacania wynagrodzenia za czas urlopu oraz ekwiwalentu pieniężnego za urlop;
- zgodnie z § 6 ww. rozporządzenia, ekwiwalent pieniężny za urlop wypoczynkowy, a także odpowiednio dodatkowe wynagrodzenie roczne, ustala się z uwzględnieniem wynagrodzenia i innych świadczeń ze stosunku pracy, z wyłączeniem określonych w tym przepisie tytułów, w tym wynagrodzenia za czas innej (niż urlop wypoczynkowy) usprawiedliwionej nieobecności w pracy;
- Sąd Najwyższy w uchwale z 25 lipca 2003 r. (sygn. akt III PZP 7/03) orzekł, że przy ustalaniu wysokości dodatkowego wynagrodzenia rocznego nie uwzględnia się wynagrodzenia otrzymanego przez pracownika w okresie nieobecności w pracy z powodu choroby. W uzasadnieniu SN podkreślił, że czas przepracowany w danym roku kalendarzowym powinien mieć wpływ na wysokość dodatkowego wynagrodzenia rocznego w kontekście jego wymiaru (proporcjonalnego do przepracowanego czasu w roku kalendarzowym), jak również w kontekście podstawy jego ustalenia (poprzez uwzględnienie zasadniczo wynagrodzenia za pracę rzeczywiście wykonaną);
- w świetle powyższych przepisów, a także biorąc pod uwagę stanowisko Sądu Najwyższego, przy ustalaniu wysokości dodatkowego wynagrodzenia rocznego nie uwzględnia się m.in. wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy wskutek choroby, zasiłku chorobowego, zasiłku macierzyńskiego itp. W konsekwencji – w opinii resortu – dodatek za wieloletnią pracę wypłacony za okres choroby nie powinien być wliczany do podstawy ustalania wysokości dodatkowego wynagrodzenia rocznego;
- powyższe stanowisko podziela Państwowa Inspekcja Pracy.
