Ministerstwo Rozwoju, Pracy i Technologii zakończyło prace nad założeniami do nowej ustawy o zatrudnianiu cudzoziemców, której wejście w życie zaplanowano na 1 stycznia 2022 r. Celem tej inicjatywy jest zwiększenie efektywności i szybkości procedur wydawania zezwoleń na pracę, a także zapewnienie wdrożenia bezpiecznego, czytelnego i elektronicznego systemu obsługi procesów legalizujących zatrudnianie cudzoziemców.
Resort pracy w odpowiedzi z 13 kwietnia 2021 r. na zapytanie poselskie wyjaśniło, że polska gospodarka wymaga ciągłego uzupełniania podaży pracy cudzoziemców. Szacuje się że w skali roku pracuje średnio w jednym momencie ok. 1 mln cudzoziemców (co może stanowić ok. 6% polskiego rynku pracy). Przez polski rynek przewija się jednak więcej cudzoziemców, gdyż duża część z nich pracuje w ramach systemu pracy krótkoterminowej, okresowo wracając do kraju pochodzenia.
W latach 2015-2020, przy spadającym bezrobociu wzrastała skala zatrudnienia cudzoziemców (liczba wydawanych rocznie zezwoleń na pracę wzrosła ok. 6-krotnie z 66 do 420 tys., a oświadczeń o powierzeniu pracy ok. 2-krotnie z 780 tys. do ponad 1,5 mln). Deficyt pracowników występuje w coraz większej liczbie branż, regionów i zawodów. Szczególnie duże zapotrzebowanie jest na wykwalifikowanych pracowników fizycznych w budownictwie, operatorów maszyn w przemyśle, pracowników niektórych usług i handlu, kierowców samochodów ciężarowych.
Pandemia COVID-19 nie przyczyniła się do zmniejszenia liczby cudzoziemców, ale spowodowała, że o kilka procent spadła liczba wydawanych zezwoleń i oświadczeń. Częściowo wynika to jednak z tego, że Polska automatycznie wydłużyła ważność przyznanych wcześniej zezwoleń do końca stanu epidemii.
MRPiT przewiduje, że w ciągu najbliższych lat popyt na pracę cudzoziemców będzie w dalszym ciągu rósł kilka lub kilkanaście procent rocznie. Polski system prawny określający zasady dostępu cudzoziemców do rynku pracy, choć oceniany jako jeden z najprostszych i najskuteczniejszych w UE pod względem ściągania migrantów zarobkowych wymaga zmian ponieważ w ciągu ostatnich lat przestał spełniać wyzwania współczesnego rynku pracy.
W Ministerstwie Rozwoju, Pracy i Technologii zakończyły się prace nad założeniami, na których będzie opierała się nowa ustawa o zatrudnieniu cudzoziemców. Resort pracy, chce aby projekt nowego aktu prawnego uwzględniał wnioski płynące z oceny funkcjonowania obecnych rozwiązań, obowiązujących na mocy ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2020 r. poz. 1409 z późn. zm.) oraz był odpowiedzią na zmieniające się potrzeby polskiego rynku pracy.
Jak czytamy w przywołanej odpowiedzi:
- celem nowej ustawy jest m.in. zwiększenie udziału w rynku pracy pracowników o wysokich kwalifikacjach, poprawa efektywności i szybkości procedur wydawania zezwoleń na pracę, wdrożenie bezpiecznego, czytelnego i elektronicznego systemu obsługi procesów legalizujących zatrudnianie cudzoziemców, pozwalającego państwu (właściwym instytucjom) na dostęp do pełnej informacji dotyczącej obcokrajowców podejmujących pracę w Polsce oraz redukowanie pojawiających się nadużyć;
- przewidywane są również zmiany kompetencyjne w zakresie „klasycznych” zezwoleń na pracę, tj. przeniesienie właściwości organu do wydawania tych zezwoleń na poziom powiatów, oraz przyznanie wojewodzie kompetencji organu odwoławczego w sprawach rozstrzyganych przez organy powiatowe;
- planuje się, że projektowana ustawa wejdzie w życie z dniem 1 stycznia 2022 r. z dodatkowym okresem potrzebnym do dostosowania systemów informatycznych ok. 2 lat;
- w zakresie powierzania pracy sezonowej cudzoziemcom planowane jest m.in. wprowadzenie pełnej elektronizacji procedur związanych z uzyskaniem zezwolenia na pracę sezonową oraz umorzenie postępowania w sprawie udzielenia zezwolenia na pracę sezonową w przypadkach, gdy cudzoziemiec nie zgłosił się do pracodawcy. Umorzenie takie będzie następowało automatycznie i będzie ewidencjonowane w systemie teleinformatycznym. System będzie także automatycznie monitorował brak zawarcia umowy o pracę między pracodawcą a cudzoziemcem lub odprowadzania od niej składek na ubezpieczenia społeczne;
- rozważane jest również ograniczenie instytucji zezwolenia na pracę sezonową tylko do cudzoziemców, którzy wjadą na terytorium RP w celu pracy sezonowej, tj. tzw. „cudzoziemców dyrektywowych”. Jednak szczegółowy sposób i zakres realizacji tego założenia wymaga uwzględnienia przepisów dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/36/UE w sprawie warunków wjazdu i pobytu obywateli państw trzecich w celu zatrudnienia w charakterze pracownika sezonowego. Różnorodność procedur w zakresie powierzenia pracy sezonowej może być postrzegana przez podmioty zainteresowane jako utrudnienie i komplikacja systemu. Dlatego pomysły w tym zakresie będą skonsultowane ze środowiskami rolniczymi. Preferowane są rozwiązania prawne, które są jednoznaczne i łatwe do stosowania w praktyce;
- odnosząc się do pytania dotyczącego zwolnienia pomocnika przy zbiorach z opłat za wydanie zezwolenia oraz zmian w zakresie liczenia składek KRUS uprzejmie informuję, że na obecnym etapie prac nie ma planów aby zrezygnować z wpłaty wymaganej w związku ze złożeniem wniosku o wydanie zezwolenia na pracę sezonową. Z kolei kwestia opłacania składek na ubezpieczenie społeczne rolników nie należy do kompetencji ministra właściwego do spraw pracy w związku z tym w Ministerstwie Rozwoju, Pracy i Technologii nie są prowadzone prace w tym zakresie.
