Ogólne zasady dotyczące zasiłku i wynagrodzenia chorobowego

Zajmując się tematyką kadrowo-płacową trzeba dobrze orientować się w wielu obszarach. Jednym z nich są świadczenia chorobowe. Z tego powodu postanowiliśmy opublikować tekst o ogólnych regułach dotyczących zasiłku i wynagrodzenia za chorobę.

 

1. Zgodnie z art. 92 § 1 pkt 1 Kodeksu pracy, pracownik zachowuje prawo do wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną trwającej łącznie do 33 dni w ciągu roku kalendarzowego, a w przypadku pracownika, który ukończył 50 rok życia – trwającej łącznie do 14 dni w ciągu roku kalendarzowego. Pracownikowi, który ukończył 50 rok życia, prawo do czternastodniowego okresu wypłaty wynagrodzenia przysługuje począwszy od następnego roku kalendarzowego po roku, w którym ukończył 50 rok życia.

 

2. Okres 33 dni lub odpowiednio 14 dni niezdolności do pracy, o którym mowa wyżej, ustala się sumując poszczególne okresy niezdolności do pracy w roku kalendarzowym, nawet jeśli między nimi występują przerwy i jeśli pracownik w danym roku kalendarzowym był zatrudniony u więcej niż jednego pracodawcy. Do okresu 33 dni lub odpowiednio 14 dni wlicza się okresy niezdolności do pracy, za które pracownik otrzymał wynagrodzenie oraz okresy, za które pracownik nie ma prawa do wynagrodzenia z przyczyn określonych w art. 14 – 17 ustawy zasiłkowej.

 

3. Jeżeli w ciągu roku kalendarzowego pracownik podejmie dodatkowe zatrudnienie, do okresu 33 dni lub odpowiednio 14 dni niezdolności do pracy, w którym zachowuje prawo do wynagrodzenia, wliczone zostają również okresy wypłaty tego wynagrodzenia przed podjęciem dodatkowego zatrudnienia.

 

Przykład:

Pracownik jest zatrudniony w pełnym wymiarze czasu pracy. Od 18 kwietnia do 14 maja (27 dni) był niezdolny do pracy z powodu choroby i za ten okres zachowywał prawo do wynagrodzenia. W trakcie roku, od 1 czerwca, pracownik podjął dodatkowe zatrudnienie w niepełnym wymiarze czasu pracy u innego pracodawcy. Od 14 lipca do 4 sierpnia (22 dni) był niezdolny do pracy z powodu choroby. Pracownik ten u obydwu pracodawców zachowuje prawo do wynagrodzenia za okres niezdolności do pracy od 14 do 19 lipca; 19 lipca upływa 33 dni, za które pracownik w danym roku kalendarzowym zachowuje prawo do wynagrodzenia. Od 20 lipca pracownik u obydwu pracodawców ma prawo do zasiłku chorobowego.

 

4. Pracownik ma prawo do zasiłku chorobowego finansowanego ze środków Funduszu Ubezpieczeń Społecznych począwszy od 34 dnia lub odpowiednio 15 dnia niezdolności do pracy w roku kalendarzowym.

 

5. Jeżeli nieprzerwana niezdolność do pracy z powodu choroby przypada na przełomie roku kalendarzowego, a 31 grudnia pracownik ma prawo do wynagrodzenia, na podstawie art. 92 Kodeksu pracy od 1 stycznia pracownikowi temu nadal przysługuje wynagrodzenie. Okres 33 dni lub odpowiednio 14 dni, za który w nowym roku kalendarzowym przysługuje wynagrodzenie, powinien być liczony od 1 stycznia.

 

6. Jeżeli nieprzerwana niezdolność do pracy przypada na przełomie roku kalendarzowego, a 31 grudnia pracownik ma prawo do zasiłku chorobowego, od 1 stycznia pracownikowi przysługuje nadal zasiłek chorobowy za cały okres tej nieprzerwanej niezdolności do pracy.

 

7. Jeżeli niezdolność do pracy jest spowodowana wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową ubezpieczonemu przysługuje zasiłek chorobowy z ubezpieczenia wypadkowego. W takim przypadku pracownikowi nie przysługuje wynagrodzenie, o którym mowa w art. 92 Kodeksu pracy.

 

8. W razie powstania niezdolności do pracy z innych przyczyn niż wypadek przy pracy lub choroba zawodowa nawet bezpośrednio po okresie pobierania zasiłku chorobowego z ubezpieczenia wypadkowego, za okres niezdolności do pracy pracownikowi przysługuje wynagrodzenie, o którym mowa w art. 92 Kodeksu pracy, jeżeli w danym roku kalendarzowym nie wykorzystał okresu, o którym mowa w art. 92 Kodeksu pracy. Nie dotyczy to niezdolności do pracy na przełomie roku kalendarzowego. W takim przypadku, jeżeli 31 grudnia pracownik ma prawo do zasiłku chorobowego, to zasiłek ten przysługuje za cały okres nieprzerwanej niezdolności do pracy, nawet gdy bezpośrednio po okresie pobierania zasiłku chorobowego z ubezpieczenia wypadkowego przypada niezdolność do pracy z innych przyczyn niż wypadek przy pracy lub choroba zawodowa.

 

9. Osoby wykonujące pracę nakładczą i osoby odbywające służbę zastępczą mają prawo do wynagrodzenia przewidzianego w art. 92 Kodeksu pracy na takich samych zasadach jak pracownicy. Inni ubezpieczeni mają prawo do zasiłku chorobowego od pierwszego dnia niezdolności do pracy, nie mają bowiem prawa do wynagrodzenia.

 

10. Zasiłek chorobowy przysługuje ubezpieczonemu, który stał się niezdolny do pracy z powodu choroby w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego. Prawo do zasiłku przysługuje także wówczas, gdy nieprzerwana niezdolność do pracy powstała w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego z innego tytułu, np. jeżeli ubezpieczony w dniu powstania niezdolności do pracy miał równolegle co najmniej dwa tytuły do ubezpieczeń, a podlegał ubezpieczeniu tylko z jednego tytułu.

 

Przykład 1:

Pracownik był zatrudniony do 31 października. Będąc pracownikiem równocześnie prowadził działalność pozarolniczą. Do 31 października nie podlegał z tytułu tej działalności ubezpieczeniu chorobowemu. Do ubezpieczenia chorobowego z tytułu prowadzenia działalności pozarolniczej przystąpił dobrowolnie od 1 listopada, po ustaniu zatrudnienia. Ubezpieczony stał się niezdolny do pracy 16 października i był niezdolny do pracy do 10 grudnia. Za okres od 16 do 31 października otrzymał zasiłek chorobowy z tytułu zatrudnienia. Od 1 listopada do 10 grudnia ubezpieczonemu przysługuje zasiłek chorobowy z tytułu podlegania ubezpieczeniu chorobowemu jako osoba prowadząca działalność pozarolniczą, gdyż nieprzerwana niezdolność do pracy powstała w czasie ubezpieczenia chorobowego, któremu ubezpieczony podlegał jako pracownik.

 

Przykład 2:

Z pracownicą rozwiązano umowę o pracę z dniem 31 lipca. W okresie zatrudnienia zawarła z innym niż pracodawca podmiotem umowę zlecenia od 1 stycznia do 31 grudnia. Do 31 lipca nie podlegała z tytułu wykonywania tej umowy ubezpieczeniu chorobowemu. Do ubezpieczenia chorobowego z tytułu wykonywania umowy zlecenia przystąpiła od 13 sierpnia. Od 20 lipca do 30 września była niezdolna do pracy z powodu choroby. Za okres od 20 do 31 lipca ubezpieczona ma prawo do zasiłku chorobowego z tytułu zatrudnienia. Od 1 do 12 sierpnia nie ma prawa do zasiłku chorobowego, gdyż kontynuuje działalność zarobkową. Ponieważ niezdolność do pracy powstała w czasie ubezpieczenia chorobowego, któremu ubezpieczona podlegała jako pracownik i trwa nieprzerwanie nadal, ubezpieczona ma prawo do zasiłku chorobowego z tytułu objęcia ubezpieczeniem chorobowym jako osoba wykonująca umowę zlecenia, tj. od 13 sierpnia do 30 września. Okres zatrudnienia podlega wliczeniu do okresu ubezpieczenia, od którego uzależnione jest prawo do zasiłku chorobowego, z uwagi na to, że przerwa w ubezpieczeniu chorobowym nie była dłuższa niż 30 dni.

 

11. W przypadku, gdy niezdolność do pracy powstanie w czasie przerwy w ubezpieczeniu chorobowym z powodu urlopu bezpłatnego, urlopu wychowawczego, odbywania czynnej służby wojskowej przez żołnierza niezawodowego albo pobierania zasiłku macierzyńskiego, zasiłek chorobowy nie przysługuje za cały okres nieprzerwanej niezdolności do pracy przypadającej w czasie tej przerwy. Jeżeli jednak nieprzerwany okres niezdolności do pracy przypada również po zakończeniu przerwy w ubezpieczeniu chorobowym, prawo do zasiłku chorobowego przysługuje za okres po tej przerwie.

 

Przykład:

Pracownikowi udzielono urlopu bezpłatnego od 1 czerwca do 31 sierpnia. Pracownik był niezdolny do pracy od 28 sierpnia do 5 listopada. Od 28 do 31 sierpnia zasiłek chorobowy nie przysługuje, ponieważ niezdolność do pracy przypada na okres urlopu bezpłatnego. Pracownik ten ma prawo do zasiłku chorobowego za okres po zakończeniu tego urlopu, tj. od 1 września do 5 listopada.

 

12. Jeżeli niezdolność do pracy powstała w czasie urlopu bezpłatnego, urlopu wychowawczego, odbywania czynnej służby wojskowej przez żołnierza niezawodowego albo pobierania zasiłku macierzyńskiego, prawo do zasiłku chorobowego od następnego dnia po zakończeniu tych przerw przysługuje także wówczas, gdy równocześnie z zakończeniem przerwy w ubezpieczeniu ustaje tytuł ubezpieczenia chorobowego, o ile nie zachodzą okoliczności, o których mowa w art. 13 ustawy zasiłkowej, wykluczające prawo do zasiłku.

 

Przykład:

Pracownikowi udzielono urlopu bezpłatnego od 5 stycznia do 28 lutego. Z dniem 28 lutego rozwiązano z pracownikiem umowę o pracę. Niezdolność do pracy powstała 20 lutego, tj. w czasie urlopu bezpłatnego i trwa po zakończeniu tego urlopu i po ustaniu zatrudnienia. Zasiłek chorobowy nie przysługuje za okres niezdolności do pracy przypadającej w czasie urlopu bezpłatnego. Natomiast za okres po zakończeniu urlopu bezpłatnego i ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego przysługuje prawo do zasiłku chorobowego.

 

13. Ubezpieczony obowiązkowo nabywa prawo do zasiłku chorobowego po upływie 30 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego, a ubezpieczony dobrowolnie – po upływie 90 dni tego ubezpieczenia. Jest to okres wyczekiwania na zasiłek chorobowy. Wyjątki od tej zasady ustalone są w art. 4 ustawy zasiłkowej.

 

14. Pracownik nabywa prawo do zasiłku chorobowego po upływie 30 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego niezależnie od rodzaju zawartej umowy o pracę. Może to być zarówno umowa o pracę na okres próbny, na czas określony jak i umowa o pracę na czas nieokreślony. Od zasady tej przewidziane są wyjątki omówione niżej.

 

15. Okres niezdolności do pracy z powodu choroby, za który ubezpieczony nie ma prawa do zasiłku chorobowego lub wynagrodzenia określonego w art. 92 Kodeksu pracy z powodu nieprzepracowania okresu wyczekiwania, przy ustalaniu okresu wyczekiwania traktuje się na równi z okresem ubezpieczenia chorobowego.

 

16. Do okresu wyczekiwania zalicza się poprzednie okresy podlegania ubezpieczeniu chorobowemu, zarówno obowiązkowo jak i dobrowolnie, jeżeli przerwa między nimi nie przekroczyła 30 dni lub była spowodowana urlopem wychowawczym, urlopem bezpłatnym albo odbywaniem czynnej służby wojskowej przez żołnierza niezawodowego. Okres pobierania zasiłku macierzyńskiego przysługującego w czasie trwania tytułu ubezpieczenia chorobowego jest traktowany jako okres ubezpieczenia chorobowego.

 

Przykład:

Pracownik zawarł umowę o pracę od 1 października, a 17 października stał się niezdolny do pracy z powodu choroby. Przed podjęciem zatrudnienia, od 1 czerwca do 15 września, wykonywał umowę zlecenia i z tego tytułu podlegał dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu. W związku z tym, że łączny okres ubezpieczenia chorobowego, przed przerwą nieprzekraczającą 30 dni i po tej przerwie, wynosi ponad 30 dni, pracownik ma prawo do zasiłku chorobowego od pierwszego dnia niezdolności do pracy.

 

17. Do okresu wyczekiwania, na zasadach określonych w pkt. 16, zalicza się także okres podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników, określonemu w przepisach o ubezpieczeniu społecznym rolników.

 

18. Prawo do zasiłku chorobowego bez okresu wyczekiwania z uwagi na posiadanie co najmniej 10-letniego okresu ubezpieczenia mają tylko osoby podlegające ubezpieczeniu chorobowemu obowiązkowo i pod warunkiem, że okres ten był okresem obowiązkowego ubezpieczenia chorobowego.

 

19. Do 10-letniego okresu ubezpieczenia zalicza się okres podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników, a także okresy obowiązkowego ubezpieczenia społecznego przed 1 stycznia 1999 r., które uprawniało do świadczeń pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, niezależnie od tego, jak długo trwały przerwy między okresami ubezpieczenia.

 

20. Do 10-letniego okresu obowiązkowego ubezpieczenia chorobowego nie zalicza się okresu urlopu wychowawczego i bezpłatnego.

 

21. Do okresu wyczekiwania nie zalicza się okresu pozostawania zarejestrowanym jako bezrobotny (zarówno z prawem do zasiłku dla bezrobotnych, jak i bez tego prawa), gdyż bezrobotni nie podlegają ubezpieczeniu chorobowemu. Do okresu wyczekiwania nie zalicza się także okresu pobierania zasiłku chorobowego, zasiłku macierzyńskiego lub świadczenia rehabilitacyjnego, przysługujących za okres po ustaniu tytułu ubezpieczenia.

 

22. Absolwentom szkół zasiłek chorobowy przysługuje od pierwszego dnia ubezpieczenia chorobowego, jeżeli zostali objęci ubezpieczeniem chorobowym lub przystąpili do ubezpieczenia chorobowego w ciągu 90 dni od ukończenia szkoły, tj. od daty podanej na świadectwie.

 

23. Absolwentom uczelni lub osobom, które zakończyły kształcenie w szkole doktorskiej, zasiłek chorobowy przysługuje od pierwszego dnia ubezpieczenia chorobowego, jeżeli zostali objęci ubezpieczeniem chorobowym lub przystąpili do ubezpieczenia chorobowego w ciągu 90 dni od dnia ukończenia studiów lub zakończenia kształcenia w szkole doktorskiej. Datą ukończenia studiów jest data uzyskania dyplomu ukończenia studiów, natomiast w przypadku studiów na kierunkach: lekarskim, lekarsko – dentystycznym i weterynaria – data złożenia ostatniego wymaganego planem studiów egzaminu, a w przypadku studiów na kierunku farmacja i fizjoterapia – data zaliczenia ostatniej wymaganej programem studiów praktyki.

Data zakończenia kształcenia w szkole doktorskiej może być udokumentowana przykładowo: zaświadczeniem o ukończeniu kształcenia wydanym przez szkołę doktorską, zaświadczeniem o uzyskaniu efektów na poziomie VIII Polskiej Ramy Kwalifikacji, potwierdzeniem ukończenia pełnego programu kształcenia w szkole doktorskiej, dokonanym przez uczelnię, w której kształcenie było realizowane, potwierdzeniem złożenia rozprawy doktorskiej.

 

24. Jeżeli niezdolność do pracy wynika z późniejszych następstw zaistniałych w stanie zdrowia w związku ze stwierdzonym wcześniej wypadkiem w drodze do pracy lub z pracy, prawo do zasiłku chorobowego przysługuje od pierwszego dnia ubezpieczenia chorobowego. Związek tej niezdolności do pracy z wypadkiem w drodze do pracy lub z pracy powinien zostać stwierdzony przez lekarza zaświadczeniem lekarskim wystawionym na zwykłym druku.

 

 

25. Prawo do zasiłków nie przysługuje:

 

• osobom prowadzącym pozarolniczą działalność,

 

• osobom współpracującym z osobami prowadzącymi pozarolniczą działalność,

 

• osobom współpracującym z osobami, korzystającym z „ulgi na start”,

 

• duchownym będącym płatnikami składek na własne ubezpieczenia

 

• w razie wystąpienia w dniu powstania prawa do świadczeń zadłużenia z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne na kwotę przekraczającą 1% minimalnego wynagrodzenia za pracę, do czasu spłaty całości zadłużenia.

 

Natomiast, jeżeli zadłużenie ubezpieczonego obejmujące należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne na kwotę przekraczającą 1% minimalnego wynagrodzenia, w dniu powstania prawa do świadczenia będzie objęte układem ratalnym albo odroczony zostanie termin płatności składek na ubezpieczenia społeczne, a ubezpieczony opłaca należności z tytułu składek w termiach i w wysokościach ustalonych w umowie i nie posiada zadłużenia z tytułu bieżących składek, to będzie posiadał prawo do świadczeń.

 

26. Jeżeli ubezpieczony nie ma wymaganego okresu 90 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego, to dniem powstania prawa do zasiłku będzie dzień, od którego ubezpieczony nabędzie prawo do świadczenia, czyli od 91 dnia nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego. W tym przypadku prawo do zasiłku będzie przysługiwało, jeżeli na ten dzień nie będzie posiadał zaległości z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne albo kwota zadłużenia nie będzie przekraczała 1 % minimalnego wynagrodzenia za pracę.

 

27. Jeżeli spłata całości zadłużenia nastąpi w ciągu 6 miesięcy od dnia powstania prawa do zasiłku, ubezpieczonemu przysługuje świadczenie za cały okres orzeczonej niezdolności do pracy z tego tytułu.

 

28. Jeżeli zadłużenie zostało uregulowane po upływie 6 miesięcy od dnia powstania prawa do świadczenia, to ubezpieczony nabywa prawo do świadczeń od dnia spłaty całości zadłużenia. Prawo do świadczeń za okres przed tą datą ulega przedawnieniu.

 

29. Okres orzeczonej niezdolności do pracy, za który prawo do świadczeń uległo przedawnieniu z powodu występowania zadłużenia z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne, podlega wliczeniu do okresu zasiłkowego.

 

Przykład 1:

Ubezpieczony prowadzący pozarolniczą działalność gospodarczą wystąpił z wnioskiem o zasiłek chorobowy za okres od 10 do 31 stycznia. Na koncie ubezpieczonego figuruje zadłużenie w wysokości 21 zł. Ze względu na fakt, iż kwota zadłużenia nie przekracza 1% minimalnego wynagrodzenia za pracę ustalonego na podstawie odrębnych przepisów, ubezpieczony nie utraci prawa do zasiłku chorobowego.

 

Przykład 2:

Ubezpieczona prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą złożyła wniosek o zasiłek chorobowy za okres od 5 marca do 31 lipca oraz o zasiłek macierzyński od 1 sierpnia br. Prawo do zasiłku chorobowego będzie ustalone na dzień 5 marca, natomiast prawo do zasiłku macierzyńskiego na dzień 1 sierpnia – zasiłki te będą przysługiwały, jeżeli na dzień powstania do nich prawa zaległości z tytułu składek nie przekroczą 1% minimalnego wynagrodzenia za pracę.

 

 

Przykład 3:

Prowadzący pozarolniczą działalność gospodarczą z dniem 1 stycznia br. zgłosił się do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego. W okresie od 5 marca do 20 kwietnia stał się niezdolny do pracy. Ze względu na to, że wymagany 90 dniowy okres nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego upływa w tym wypadku 31 marca, dniem powstania prawa do zasiłku jest 1 kwietnia. Ubezpieczony zatem nie nabędzie prawa do zasiłku chorobowego od 5 marca, lecz dopiero od 1 kwietnia, jeżeli na ten dzień na jego koncie nie figuruje zadłużenie z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne przekraczające 1% minimalnego wynagrodzenia za pracę.

 

Przykład 4:

Ubezpieczony podlegający dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu był niezdolny do pracy z powodu choroby od 10 lutego do 5 marca. W dniu powstania prawa do zasiłku chorobowego, tj. 10 lutego zadłużenie z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne przekroczyło 1% minimalnego wynagrodzenia za pracę. Zadłużenie z tytułu składek zostało uregulowane 10 maja. Ponieważ zadłużenie na kwotę przekraczającą 1% minimalnego wynagrodzenia za pracę zostało uregulowane w ciągu 6 miesięcy od dnia powstania prawa do zasiłku chorobowego, prawo do zasiłku nie uległo przedawnieniu i ubezpieczony nabędzie prawo do zasiłku chorobowego za cały okres, tj. od 10 lutego do 5 marca.

 

Przykład 5:

Ubezpieczony podlegający dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu był niezdolny do pracy z powodu choroby od 10 lutego do 5 marca. W dniu powstania prawa do zasiłku chorobowego tj. 10 lutego zadłużenie z tytułu składek na ubezpieczenie społeczne przekroczyło 1% minimalnego wynagrodzenia za pracę. Zadłużenie z tytułu składek zostało uregulowane 10 listopada. Ponieważ zadłużenie na kwotę przekraczającą 1% minimalnego wynagrodzenia za pracę zostało uregulowane po upływie 6 miesięcy od dnia powstania prawa do zasiłku chorobowego, prawo do zasiłku uległo przedawnieniu i ubezpieczony nie nabędzie prawa do zasiłku chorobowego za okres od 10 lutego do 5 marca pomimo uregulowania zadłużenia.

 

30. W przypadku spłaty całości zadłużenia Zakład Ubezpieczeń Społecznych wypłaca zasiłki nie później niż w terminie 60 dni od dnia spłaty całości zadłużenia.

 

31. Zasiłek chorobowy przysługuje za okres po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego osobie, która stała się niezdolna do pracy:

 

• w czasie trwania tytułu ubezpieczenia i niezdolność ta trwa nieprzerwanie po jego ustaniu;

 

• po ustaniu tytułu ubezpieczenia

 

• przy spełnieniu warunków określonych w art. 7 ustawy zasiłkowej.

 

32. Zasiłek chorobowy nie przysługuje za okres po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego, jeżeli osoba niezdolna do pracy ma ustalone prawo do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy bądź odpowiednio prawo do emerytury lub renty inwalidzkiej przysługującej z zaopatrzenia emerytalnego służb mundurowych. Zasada ta nie ma zastosowania do osób niezdolnych do pracy uprawnionych do renty wypłacanej na podstawie przepisów prawa cywilnego (np. renta wyrównawcza), renty rodzinnej a także renty socjalnej.

 

33. Prawo do zasiłku chorobowego nie przysługuje za okres niezdolności do pracy przypadającej po ustaniu tytułu ubezpieczenia (powstałej zarówno w czasie, jak i po ustaniu tytułu ubezpieczenia), jeżeli po ustaniu ubezpieczenia kontynuowana jest lub została podjęta działalność zarobkowa stanowiąca tytuł do objęcia tej osoby ubezpieczeniem chorobowym. Zasiłek chorobowy nie przysługuje także w przypadku, gdy podjęta działalność mimo, że nie stanowi tytułu do objęcia ubezpieczeniem chorobowym zapewnia prawo do świadczeń za okres niezdolności do pracy z powodu choroby. Zasiłku chorobowego po ustaniu tytułu ubezpieczenia nie ma więc osoba, która wykonuje pozarolniczą działalność, podjęła inne zatrudnienie, podjęła działalność zarobkową uprawniającą do uposażenia itp.

 

 

Przykład:

Pracownik był zatrudniony u pracodawcy i jednocześnie prowadził działalność pozarolniczą. Zatrudnienie ustało z dniem 31 października. Pracownik stał się niezdolny do pracy 12 listopada i był niezdolny do pracy do 15 grudnia. Za okres tej niezdolności do pracy nie ma on prawa do zasiłku chorobowego z tytułu zatrudnienia, gdyż nadal kontynuowana jest działalność pozarolnicza. Prawo do zasiłku chorobowego może być ustalone z tytułu prowadzenia działalności pozarolniczej, jeżeli z tego tytułu podlega dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu i spełniony jest warunek posiadania okresu wyczekiwania.

 

34. Pracownik, który był zatrudniony na podstawie więcej niż jednej umowy o pracę, a jedna z umów o pracę zakończyła się, nie traci uprawnień do zasiłku chorobowego za okres niezdolności do pracy z powodu choroby przypadającej po ustaniu zatrudnienia – zarówno, gdy niezdolność do pracy powstała w czasie zatrudnienia, jak i po jego ustaniu, jeżeli spełnione są warunki określone w art. 7 ustawy zasiłkowej. W takim przypadku nie stosuje się art. 13 ust. 1 pkt 2 ustawy zasiłkowej oraz nie stosuje się ograniczenia podstawy wymiaru zasiłku chorobowego do 100% przeciętnego wynagrodzenia i 91- dniowego okresu prawa do zasiłku chorobowego po ustaniu zatrudnienia na podstawie art. 8 ust. 2 ustawy zasiłkowej.

 

Przykład 1:

Pracownik do 31 maja był zatrudniony równocześnie u dwóch pracodawców. Od 1 czerwca pracownik jest zatrudniony u jednego pracodawcy. Od 3 czerwca do 15 lipca był niezdolny do pracy z powodu choroby. Pracownik wykorzystał już okres wypłaty wynagrodzenia za czas choroby w tym roku kalendarzowym. Z oświadczenia złożonego przez pracownika wynika, że oprócz trwającego zatrudnienia, nie zachodzą inne okoliczności, określone w art. 13 ust. 1 ustawy zasiłkowej, wykluczające prawo do zasiłku chorobowego. Za okres tej niezdolności do pracy ma prawo do zasiłku chorobowego z tytułu zatrudnienia, które trwa oraz do zasiłku chorobowego z tytułu zatrudnienia, które ustało. Podstawa wymiaru zasiłku chorobowego przysługującego za okres po ustaniu zatrudnienia nie podlega ograniczeniu do 100% przeciętnego wynagrodzenia.

 

 

Przykład 2:

Pracownik był zatrudniony równocześnie u dwóch pracodawców. Zatrudnienie u jednego pracodawcy ustało z dniem 30 czerwca. U pracodawcy, u którego zatrudnienie trwa, od 1 czerwca do 30 września pracownik korzystał z urlopu bezpłatnego. Pracownik był niezdolny do pracy z powodu choroby od 20 czerwca do 31 sierpnia. Pracownik wykorzystał już okres wypłaty wynagrodzenia za czas choroby w tym roku kalendarzowym. Z oświadczenia złożonego przez pracownika wynika, że oprócz trwającego zatrudnienia, nie zachodzą inne okoliczności, określone w art. 13 ust. 1 ustawy zasiłkowej, wykluczające prawo do zasiłku chorobowego. Za okres niezdolności do pracy pracownik ma prawo do zasiłku chorobowego z tytułu zatrudnienia, które ustało z dniem 30 czerwca:

• od 20 do 30 czerwca – do zasiłku chorobowego przypadającego w czasie zatrudnienia,
• od 1 lipca do 31 sierpnia – do zasiłku chorobowego za okres po ustaniu zatrudnienia, podstawa wymiaru tego zasiłku nie podlega ograniczeniu do 100% przeciętnego wynagrodzenia.

Pracownik nie ma prawa do zasiłku chorobowego z tytułu zatrudnienia, które trwa, gdyż cały okres niezdolności do pracy przypada w czasie udzielonego mu urlopu bezpłatnego.

 

35. Użytkowanie gospodarstwa rolnego nie wyklucza prawa do zasiłku chorobowego za okres po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego, jeżeli niezdolność do pracy powstała w czasie ubezpieczenia chorobowego lub bezpośrednio po dacie ustania tytułu ubezpieczenia chorobowego. Jeżeli natomiast niezdolność do pracy powstała po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego, po co najmniej 1-dniowej przerwie i osoba niezdolna do pracy jest rolnikiem lub domownikiem rolnika, którego gospodarstwo obejmuje obszar użytków rolnych powyżej 1 ha przeliczeniowego lub dział specjalny, prawo do zasiłku chorobowego nie przysługuje, gdyż osoba ta podlega z mocy ustawy o ubezpieczeniu społecznemu rolników.

 

Przykład:

Pracownik nie ma ustalonego prawa do emerytury lub renty i jest właścicielem gospodarstwa rolnego obejmującego obszar użytków rolnych o powierzchni 1,50 ha przeliczeniowego. W okresie zatrudnienia podlegał ubezpieczeniu chorobowemu z tytułu zatrudnienia. Z dniem 30 września rozwiązano z nim stosunek pracy. Pracownik ten stał się niezdolny do pracy z powodu choroby 16 września i był niezdolny do pracy nieprzerwanie również po ustaniu zatrudnienia. Pracownik ten ma prawo do zasiłku chorobowego od 16 do 30 września. Za okres niezdolności do pracy przypadający po 30 września także ma prawo do zasiłku chorobowego, mimo, że prowadzi gospodarstwo rolne gdyż z tytułu prowadzenia gospodarstwa rolnego nie podlega ubezpieczeniu społecznemu rolników.

 

36. Jeżeli niezdolność do pracy trwająca bez przerwy co najmniej 30 dni powstała po upływie 14 dni od ustania tytułu ubezpieczenia chorobowego, nie później jednak niż w ciągu 3 miesięcy, zasiłek chorobowy przysługuje, jeżeli w zaświadczeniu lekarskim o czasowej niezdolności do pracy zamieszczony jest kod literowy „E”.

 

37. Prawo do zasiłku chorobowego po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego nie przysługuje osobie, która nie nabyła prawa do zasiłku chorobowego w czasie trwania ubezpieczenia z powodu nieprzepracowania wymaganego okresu wyczekiwania.

 

38. Nie przysługuje prawo do zasiłku chorobowego po ustaniu dodatkowego zatrudnienia, jeśli zatrudnienie to było podjęte u innego pracodawcy wyłącznie w okresie urlopu bezpłatnego lub wychowawczego udzielonego przez pierwszego pracodawcę. Po zakończeniu urlopu bezpłatnego lub wychowawczego, zasiłek chorobowy przysługuje wyłącznie z tytułu zatrudnienia u pierwszego pracodawcy, który udzielił urlopu bezpłatnego lub wychowawczego.

 

Przykład:

Pracownik wystąpił o urlop bezpłatny od 1 lutego do 30 września. W okresie tego urlopu podjął zatrudnienie u innego pracodawcy. Pracownik ten od 2 września do 13 października był niezdolny do pracy z powodu choroby. Zasiłek chorobowy przysługuje temu pracownikowi od 2 do 30 września z tytułu zatrudnienia podjętego w czasie urlopu bezpłatnego, a od 1 do 13 października wyłącznie z tytułu zatrudnienia u pierwszego pracodawcy.

 

39. Jeżeli dodatkowe zatrudnienie podjęte u innego pracodawcy, w czasie urlopu bezpłatnego lub wychowawczego udzielonego przez pierwszego pracodawcę, ustało przed zakończeniem urlopu bezpłatnego lub wychowawczego, a pracownik jest niezdolny do pracy po ustaniu tego dodatkowego zatrudnienia, przysługuje mu po ustaniu zatrudnienia zasiłek chorobowy, którego podstawa wymiaru podlega ograniczeniu do 100% przeciętnego wynagrodzenia; prawo do tego zasiłku przysługuje nie dłużej jednak niż do dnia zakończenia urlopu bezpłatnego lub wychowawczego. Po zakończeniu urlopu bezpłatnego lub wychowawczego zasiłek chorobowy przysługuje wyłącznie z tytułu zatrudnienia u pierwszego pracodawcy, który udzielił urlopu bezpłatnego lub wychowawczego.

 

Przykład:

Pracownikowi udzielono urlopu bezpłatnego od 1 stycznia do 30 czerwca. W czasie tego urlopu podjął zatrudnienie u innego pracodawcy i wykonywał je od 1 stycznia do 31 maja. Pracownik od 16 maja do 29 lipca był niezdolny do pracy z powodu choroby. Pracownikowi przysługuje zasiłek chorobowy od 16 do 31 maja – z tytułu niezdolności do pracy trwającej w czasie dodatkowego zatrudnienia oraz od 1 do 30 czerwca – z tytułu niezdolności do pracy trwającej po ustaniu dodatkowego zatrudnienia, podstawa wymiaru zasiłku przysługującego za okres po ustaniu zatrudnienia podlega ograniczeniu do 100% przeciętnego wynagrodzenia. Od 1 do 29 lipca zasiłek chorobowy przysługuje pracownikowi wyłącznie z tytułu zatrudnienia u pierwszego pracodawcy.

 

40. W przypadku stwierdzenia przez lekarza leczącego, który „wystawił” zaświadczenie lekarskie faktu sfałszowania tego zaświadczenia, np. zaświadczenie lekarskie zostało sfałszowane przez wnioskodawcę, sam sobie je wydrukował i uzupełnił dane lekarza, zasiłek chorobowy nie przysługuje za cały okres niezdolności do pracy orzeczonej w danym zaświadczeniu.

 

41. Prawo do zasiłku chorobowego nie przysługuje za okres pierwszych 5 dni niezdolności do pracy, jeżeli w zaświadczeniu o czasowej niezdolności do pracy, zamieszczony jest kod literowy „C” lub jeżeli w odpowiednim postępowaniu, np. dla celów ustalenia okoliczności wypadku, zostanie ustalone, że niezdolność ta została spowodowana nadużyciem alkoholu.

 

42. Ubezpieczony wykonujący w okresie orzeczonej niezdolności do pracy pracę zarobkową lub wykorzystujący zwolnienie od pracy niezgodnie z celem tego zwolnienia, traci prawo do zasiłku chorobowego za cały okres tego zwolnienia. Jeżeli okoliczności te zostały stwierdzone, a zaświadczenie lekarskie o niezdolności do pracy z powodu choroby obejmuje okres pobytu w szpitalu oraz okres niezdolności do pracy z powodu choroby po wypisaniu ze szpitala, ubezpieczony nie traci prawa do zasiłku chorobowego za okres pobytu w szpitalu.

 

Okres zasiłkowy

43. Okres zasiłkowy wynosi maksymalnie 182 dni, a jeżeli niezdolność do pracy jest spowodowana gruźlicą (oznaczoną kodem literowym „D”) albo przypada na okres ciąży (niezdolność oznaczona kodem literowym „B”), okres zasiłkowy nie może być dłuższy niż 270 dni. W przypadku braku oznaczenia kodem literowym, niezdolność do pracy z tych powodów może zostać stwierdzona przez lekarza zaświadczeniem lekarskim wystawionym na zwykłym druku.

 

44. Zasiłek chorobowy przypadający po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego przysługuje nie dłużej niż przez 91 dni. Okres 91 dni liczony jest od dnia:

 

• następnego po ustaniu tytułu ubezpieczenia, jeśli nieprzerwana niezdolność do pracy powstała przed ustaniem ubezpieczenia lub

 

• powstania niezdolności, jeśli niezdolność do pracy powstała po ustaniu tytułu ubezpieczenia

 

• jednak przez okres nie dłuższy niż do wyczerpania 182/270 dni okresu zasiłkowego.

 

45. 91- dniowy okres prawa do zasiłku chorobowego po ustaniu ubezpieczenia chorobowego nie dotyczy niezdolności do pracy:

 

• powstałej wskutek poddania się niezbędnym badaniom lekarskim przewidzianym dla kandydatów na dawców komórek, tkanek i narządów oraz zabiegowi pobrania komórek, tkanek i narządów,

 

• spowodowanej gruźlicą,

 

• występującej w trakcie ciąży.

 

W tych przypadkach prawo do świadczeń po ustaniu ubezpieczenia chorobowego przysługuje do upływu 182/270 dni okresu zasiłkowego.

 

46. 91-dniowego okresu prawa do zasiłku chorobowego po ustaniu ubezpieczenia chorobowego nie stosuje się w przypadku równoczesnego zatrudnienia pracownika u wielu pracodawców i następnie rozwiązania stosunku pracy z jednym z nich, bowiem w tym przypadku tytuł ubezpieczenia chorobowego nie ustaje. Oznacza to, że należy ustalić jeden okres zasiłkowy zarówno dla trwającej umowy o pracę, jak i dla umowy o pracę, która się zakończyła w wymiarze 182/270 dni.

 

Przykład 1:

Pracownik był niezdolny do pracy od 14 stycznia do 15 lipca. W dniu 31 stycznia ustało ubezpieczenie chorobowe w związku z rozwiązaniem umowy o pracę. Osobie tej przysługuje prawo do zasiłku chorobowego za okres 91 dni liczonych od dnia następnego po dniu ustaniu tytułu ubezpieczenia. W tym przypadku zasiłek chorobowy za okres po ustaniu zatrudnienia będzie przysługiwał od 1 lutego do 2 maja. Zasiłek chorobowy od 3 maja nie będzie przysługiwał.

 

Przykład 2:

W dniu 10 lutego 2022 r. tytuł ubezpieczenia chorobowego pracownika ustał w związku z rozwiązaniem umowy o pracę. Osoba ta stała się niezdolna do pracy wskutek poddania się zabiegowi pobrania narządów 15 lutego 2022 r. Prawo do zasiłku chorobowego po ustaniu zatrudnienia w przypadku niezdolności do pracy powstałej wskutek poddania się niezbędnym badaniom lekarskim przewidzianym dla kandydatów na dawców komórek, tkanek i narządów oraz zabiegowi pobrania komórek, tkanek i narządów przysługuje do upływu 182 dni okresu zasiłkowego. Osobie tej należy przyznać prawo do zasiłku chorobowego za cały okres niezdolności do pracy liczony od dnia powstania niezdolności do pracy. W tym przypadku zasiłek chorobowy  po  ustaniu  tytułu  ubezpieczenia  może  przysługiwać  od  15  lutego  2022  r. do 15 sierpnia 2022 r. (182 dni).

 

Przykład 3:

Pracownik świadczył pracę u dwóch różnych pracodawców, przy czym jedna uległa rozwiązaniu z dniem 31 stycznia 2022 r. Pracownik stał się niezdolny do pracy od 1 lutego 2022 r. (zaświadczenie lekarskie z kodem „E”).

91 -dniowy okres zasiłkowy po ustaniu zatrudnienia, nie ma zastosowania, gdy tytuł ubezpieczenia chorobowego trwa. W przypadku równoczesnego zatrudnienia pracownika u wielu pracodawców i następnie rozwiązania stosunku pracy z jednym z nich, tytuł ubezpieczenia chorobowego nie ustaje. W związku z powyższym ubezpieczony będzie miał prawo do zasiłku chorobowego z obowiązującej umowy o pracę, jak i po ustaniu zatrudnienia z drugiej umowy nie dłużnej niż przez 270 dni. Dlatego należy ustalić jeden okres zasiłkowy zarówno dla trwającej umowy o pracę, jak i dla umowy o pracę, która się zakończyła ponieważ niezdolność do pracy została spowodowana gruźlicą.

 

47. Do jednego okresu zasiłkowego wlicza się okresy poprzednich niezdolności do pracy, jeżeli przerwa pomiędzy ustaniem poprzedniej a powstaniem ponownej niezdolności do pracy nie przekraczała 60 dni. Natomiast do tego samego okresu zasiłkowego nie wlicza się okresów niezdolności do pracy przypadających przed przerwą nie dłuższą niż 60 dni, jeżeli po przerwie niezdolność do pracy wystąpiła w trakcie ciąży.

 

Przykład:

Ubezpieczona była niezdolna do pracy od 20 stycznia do 15 marca. Ponowna niezdolność do pracy powstała od 5 maja i przypada w trakcie ciąży. Pomimo tego, że przerwa między ostatnim dniem niezdolności do pracy za poprzedni okres, a pierwszym dniem nowej niezdolności nie przekracza 60 dni, niezdolność do pracy, która powstała 5 maja otwiera nowy okres zasiłkowy, gdyż przypada w trakcie ciąży.

 

48. Jeżeli niezdolność do pracy spowodowana gruźlicą wystąpiła bezpośrednio po niezdolności spowodowanej innymi przyczynami, okresy tych niezdolności zlicza się i prawo do zasiłku przysługuje przez łączny okres do 270 dni. Jeżeli niezdolność do pracy przypadająca na okres ciąży wystąpi bezpośrednio po wcześniejszej niezdolności do pracy ubezpieczona ma prawo do okresu zasiłkowego łącznie przez okres do 270 dni.

 

49. Do okresu zasiłkowego wlicza się okresy orzeczonej niezdolności do pracy, za które przysługuje wynagrodzenie i zasiłek chorobowy, a także okresy, w których ubezpieczony nie ma prawa do tych świadczeń z przyczyn określonych w art. 2a i art. 14 – 17 ustawy zasiłkowej.

 

Przykład:

Pracownik do 8 grudnia 2021 r. pobierał świadczenie rehabilitacyjne. Następnie w okresie od 22 stycznia 2022 r. do 7 lutego 2022 r. został objęty izolacją w warunkach domowych. W związku z tym, że przerwa pomiędzy niezdolnościami nie przekraczała 60 dni pracodawca odmówił ubezpieczonemu prawa do zasiłku za okres od 22 stycznia 2022 r. do 7 lutego 2022 r. Okres

orzeczonej niezdolności do pracy, za który pracownik otrzymał odmowę podlega wliczeniu do okresu zasiłkowego. Ubezpieczony ponownie stał się niezdolny do pracy 26 lutego 2022 r. Również w tym przypadku przerwa pomiędzy orzeczoną niezdolnością do pracy trwającą do 7 lutego 2022 r., a ponowną niezdolnością rozpoczynającą się 26 lutego 2022 r. była krótsza niż 60 dni, dlatego pracownik nie ma prawo do zasiłku za ten okres.

 

50. Jeżeli bezpośrednio przed okresem orzeczonej niezdolności do pracy z powodu choroby ubezpieczony pobierał świadczenie rehabilitacyjne, nie nabywa prawa do nowego okresu zasiłkowego. Okresy orzeczonej niezdolności do pracy z powodu choroby po okresie świadczenia rehabilitacyjnego i przed tymi okresami zlicza się do jednego okresu zasiłkowego. W przypadku gdy, po okresie pobierania świadczenia rehabilitacyjnego, niezdolność do pracy z powodu choroby ubezpieczonego powstanie po przerwie krótszej niż 60 dni, ubezpieczony nie nabywa prawa do nowego okresu zasiłkowego.

 

51. Jeżeli bezpośrednio przed okresem orzeczonej niezdolności do pracy z powodu choroby ubezpieczony przebywał na urlopie dla poratowania zdrowia, to okresów niezdolności do pracy orzeczonej zaświadczeniami lekarskimi przed urlopem dla poratowania zdrowia i po tym urlopie nie należy zliczać do jednego okresu zasiłkowego, jeżeli przerwa pomiędzy zaświadczeniami lekarskimi przekracza 60 dni.

Ubezpieczony, który w trakcie korzystania z urlopu dla poratowania zdrowia otrzyma zaświadczenie lekarskie, ma prawo do wynagrodzenia za czas choroby lub zasiłku chorobowego.

 

52. Osoby podlegające ubezpieczeniu chorobowemu dobrowolnie mają prawo do zasiłku chorobowego za okres po ustaniu ubezpieczenia chorobowego tylko wówczas, gdy ustanie tego ubezpieczenia nastąpiło wskutek ustania tytułu ubezpieczenia.

 

Przykład:

Osoba prowadząca działalność pozarolniczą przystąpiła do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego. Osoba ta zgłosiła wniosek o wyłączenie z ubezpieczenia chorobowego mimo, że nadal prowadzi działalność pozarolniczą. Z dniem 31 grudnia została z ubezpieczenia chorobowego wyłączona. Od 10 stycznia osoba ta stała się niezdolna do pracy z powodu choroby. Mimo, że niezdolność do pracy powstała nie później niż w ciągu 14 dni od ustania ubezpieczenia chorobowego, osoba ta nie ma prawa do zasiłku chorobowego, gdyż nie ustał tytuł ubezpieczenia chorobowego, a jedynie, na wniosek tej osoby, ustało ubezpieczenie chorobowe.

 

Źródło: zusowski komentarz do ustawy zasiłkowej