W praktyce nierzadko zdarza się, że pracownik w jednym miesiącu uzyskuje zarówno przychód ze stosunku pracy (np. wynagrodzenie zasadnicze, dodatek stażowy lub premię) oraz zasiłek z ubezpieczenia społecznego należny w razie choroby, opieki, wypadku lub macierzyństwa. Jeśli w takiej sytuacji przychód ze stosunku pracy jest niższy niż kwota miesięcznych kosztów uzyskania przychodu (250 zł lub 300 zł), wówczas należy pamiętać o dwóch bardzo istotnych regułach dotyczących:
- obniżania wspomnianych kosztów oraz
- odpowiedniego obniżania składki na ubezpieczenie zdrowotne.
Koszty pracownicze tylko do wysokości przychodu
Jeżeli w danym miesiącu przychód ze stosunku pracy jest niższy od miesięcznej kwoty zryczałtowanych kosztów pracowniczych, pracodawca kalkulując za ten miesiąc zaliczkę na podatek, ma obowiązek uwzględnić wspomniane koszty tylko do wysokości tego przychodu. Zryczałtowane koszty obniżać więc należy do kwoty przychodu ze stosunku pracy (i to jeszcze przed pomniejszeniem go o składki na ubezpieczenia społeczne finansowane przez pracownika).
Przesądza o tym brzmienie art. 32 ust. 2 ustawy o PIT, który stanowi, że w celu obliczenia dochodu należy od przychodu ze stosunku pracy odjąć w pierwszej kolejności koszty uzyskania, a dopiero następnie potrącone przez płatnika składki na ubezpieczenia społeczne.
Obniżenia kosztów uzyskania przychodu do wysokości przychodu dokonywać należy również wtedy, gdy pracownik obok niskiego wynagrodzenia za pracę (np. niższego od kwoty 250 zł) otrzyma w danym miesiącu np. zasiłek z ubezpieczenia społecznego przysługującego w razie choroby, opieki, wypadku czy macierzyństwa. Przy tego typu zasiłkach jak wiemy „pracowniczych kosztów” się nie uwzględnia, a zatem niepomniejszenie w opisanej sytuacji kosztów do wysokości przychodu ze stosunku pracy i zastosowanie ich w pełnej kwocie pomniejszyłoby podstawę do opodatkowania z wypłaconego zasiłku, a zatem w konsekwencji zaniżyłoby podstawę podatku.
Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach w indywidualnej interpretacji z dnia 14 czerwca 2010 r. (sygn. IBPBII/1/415-253/10/BD) potwierdził, że przy obliczeniu zaliczki na podatek dochodowy od należności wypłacanych pracownikowi, który w danym miesiącu nie wykonywał faktycznie pracy (przebywał na zwolnieniu lekarskim i miał wypłacony zasiłek chorobowy, który w świetle powołanych wcześniej przepisów zakwalifikowany jest do przychodów z innych źródeł), ale uzyskał przychód ze stosunku pracy jakim był dodatek stażowy, należą się koszty uzyskania przychodu określone w art. 22 ust. 2 pkt 1 ustawy o PIT, jednakże do wysokości nie wyższej niż wypłacony dodatek stażowy.
| Tak samo wyjaśniono w interpretacji Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 11 sierpnia 2020 r. (sygn. 0115-KDIT2.4011.439.2020.1.RS), w której czytamy: „(…) przy ustalaniu zaliczek na podatek dochodowy od zasiłku chorobowego wypłacanego przez zakład pracy nie stosuje się kosztów uzyskania przychodu.
Z przedstawionego stanu faktycznego wynika, iż Wnioskodawca jest podmiotem uprawnionym do ustalania wysokości i wypłaty świadczeń z ubezpieczeń społecznych oraz podatku dochodowego od osób fizycznych. Pracownica Wnioskodawcy przebywa na zwolnieniu lekarskim z tytułu ciąży. W miesiącu marcu Wnioskodawca rozliczył i wypłacił jej zasiłek chorobowy za cały miesiąc. Obok zasiłku pracownicy wypłacono wynagrodzenie – dodatek za wysługę lat. Dodatek stażowy przysługuje w pełnej wysokości za okres absencji chorobowej i wypłacany jest ze środków pracodawcy. Kwota uzyskanego wynagrodzenia wynosi 222 zł i jest niższa niż koszty uzyskania przychodu obowiązujące w 2020 r. Uwzględniając obowiązujące przepisy należy stwierdzić, że podstawę obliczenia zaliczki na podatek dochodowy stanowił dochód, za który uznać należało uzyskany przez pracownika w danym miesiącu przychód ze stosunku pracy jak również zasiłek chorobowy, po odliczeniu kosztów uzyskania przychodów oraz po odliczeniu składek na ubezpieczenia społeczne, w sytuacji gdy takie zostały przez płatnika potrącone. W przypadku wypłaty zasiłku chorobowego pracodawca nie powinien stosować kosztów uzyskania przychodów. W niniejszej sprawie należało więc uwzględnić koszty uzyskania przychodu tylko w odniesieniu do przychodu ze stosunku pracy, tj. dodatku za wysługę lat, do wysokości tego dodatku.”. |
Przypomnijmy w tym miejscu, że w informacji PIT-11 sporządzanej po zakończeniu roku podatkowego pracodawca zobowiązany jest do wykazania kosztów pracowniczych w wysokości faktycznie zastosowanej w trakcie roku, czyli np. w wysokości uzyskanego przychodu, jeśli w danym miesiącu koszty zostały obniżone do jego poziomu). Nie zmienia to jednak faktu, iż sam pracownik ma prawo wykazać pełną wysokość przysługujących mu kosztów w zeznaniu rocznym.
Obniżenie składki zdrowotnej do zaliczki na podatek – na nowych zasadach
Składkę zdrowotną obniża się do wysokości zaliczki podatkowej, w sytuacji, gdy przewyższa ona poziom wspomnianej zaliczki. Tak stanowi art. 83 ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych. W sytuacji wypłacania w ramach tego samego miesiąca przykładowo wynagrodzenia zasadniczego oraz nagrody jubileuszowej i/lub zasiłku chorobowego, gdzie składka na ubezpieczenie zdrowotne jest naliczana wyłącznie od płacy zasadniczej, natomiast zaliczka podatkowa od wszystkich ww. składników przychodu, obniżenie składki do wysokości podatku może odnosić się jedynie do przychodu wchodzącego do podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne.
Powyższe wynika z uchwały Sądu Najwyższego z 2 lutego 2016 r. (sygn. akt III UZP 18/15), w której wyjaśniono, że jeśli w danym miesiącu zatrudniony otrzymuje zarówno należności wchodzące do podstawy składki na ubezpieczenie zdrowotne jak i wyłączone z tej podstawy, wówczas składka zdrowotna podlega obniżeniu do wysokości zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych w tej części, którą oblicza się od przychodu stanowiącego podstawę wymiaru przedmiotowej składki.
W rezultacie, jeśli przykładowo pracownik w obrębie jednego miesiąca otrzymuje wynagrodzenie za pracę oraz zasiłek chorobowy, to ewentualnego obniżenia składki zdrowotnej należy dokonać do wysokości zaliczki podatkowej należnej wyłącznie od pensji (czyli od podlegającego ozusowaniu przychodu ze stosunku pracy).
Obniżenia składki zdrowotnej do wysokości zaliczki na podatek, przy wypłacaniu należności z różnych źródeł, dokonujemy w następujący sposób:KROK 1. Wyznaczamy podstawę wymiaru składek społecznych i wyliczamy kwotę finansowanych przez zatrudnioną osobę składek na ubezpieczenie: emerytalne, rentowe i chorobowe. KROK 2. Ustalamy podstawę zaliczki podatkowej (zaokrągloną do pełnych złotych), uwzględniając w niej wyłącznie przychody, od których nalicza się składkę zdrowotną. KROK 3. Kalkulujemy kwotę zaliczki na podatek od przychodu objętego ubezpieczeniem zdrowotnym. KROK 4. Jeżeli obliczony podatek wynosi zero, to składkę zdrowotną obniżamy do zera. KROK 5. Jeśli wyliczony podatek jest większy od zera, wówczas wyznaczamy podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne. KROK 6. Obliczamy 9% podstawy wymiaru składki zdrowotnej i porównujemy otrzymany wynik z kwotą zaliczki podatkowej, skalkulowanej w kroku 3. Jeśli uzyskana składka zdrowotna jest wyższa niż ww. zaliczka, wówczas składkę obniżamy do wysokości tej zaliczki. |
Prawidłowe rozliczanie pod względem podatkowo-składkowym należności pracowniczych gwarantuje korzystanie z naszego kalkulatora:
🧮 Kalkulator Wynagrodzeń 2020 (pracownik)
Jak rozliczyć wynagrodzenie i obliczyć pensję netto pracownika (należności ze stosunku pracy)?
➪ Kliknij i Sprawdź
Przykład
30-letni pracownik w sierpniu 2020 r. otrzymał wynagrodzenie za pracę w wysokości 245,30 zł brutto oraz zasiłek chorobowy w kwocie 2.051,33 zł brutto.
Uwzględniając fakt, iż jest on uprawniony do podstawowych kosztów uzyskania przychodu (250 zł) oraz kwoty zmniejszającej miesięczną zaliczkę podatkową (43,76 zł), rozliczenie jego sierpniowej listy płac powinno wyglądać jak poniżej:
| Wiersz / Poz. | Składniki | Działanie | Kwota |
| 1 | Wynagrodzenie za pracę + inne składniki płacy pracowniczej brutto | 245,30 zł | |
| 2 | Wynagrodzenie chorobowe | 0,00 zł | |
| 2a | Składnik wynagrodzenia zwolniony z oskładkowania lecz podlegający opodatkowaniu | 0,00 zł | |
| 2b | Świadczenie niepieniężne ozusowane i opodatkowane | 0,00 zł | |
| 2c | Świadczenie niepieniężne podlegające wyłącznie opodatkowaniu | 0,00 zł | |
| 2d | Wpłata do PPK finansowana przez pracodawcę wliczana do podstawy opodatkowania | 0,00 zł | |
| 2e | Świadczenie niepieniężne podlegające wyłącznie oskładkowaniu (zwolnione z opodatkowania) | 0,00 zł | |
| 2f | Zasiłek z ubezpieczenia społecznego należny w razie choroby, wypadku, opieki nad członkiem rodziny lub macierzyństwa | 2.051,33 zł | |
| 3 | Podstawa wymiaru składek społecznych | Poz. 1 + poz. 2b + poz. 2e | 245,30 zł |
| 4 | Składka na ubezpieczenie emerytalne | Poz. 3 × 9,76% | 23,94 zł |
| 5 | Składki na ubezpieczenia rentowe | Poz. 3 × 1,5% | 3,68 zł |
| 6 | Składka na ubezpieczenie chorobowe | Poz. 3 × 2,45% | 6,01 zł |
| 7 | Suma składek na ubezpieczenie społeczne | Poz. 4 + poz. 5 + poz. 6 | 33,63 zł |
| % PIT | Stawka procentowa podatku | 17,00% | |
| 8 | Koszty uzyskania przychodu (obniżone do wysokości przychodu ze stosunku pracy) | 245,30 zł | |
| 9 | Podstawa obliczenia zaliczki na podatek po zaokrągleniu do pełnych złotych | Poz. 1 + poz. 2 + poz. 2a + poz. 2b + poz. 2c + poz. 2d + poz. 2f – poz. 7 – poz. 8 | 2.018,00 zł |
| 10 | Kwota zmniejszająca miesięczną zaliczkę podatkową (na mocy złożonego PIT-2) | 43,76 zł | |
| 11 | Zaliczka na podatek przed pomniejszeniem o składkę zdrowotną | (Poz. 9 × % PIT) – poz. 10 | 299,30 zł |
| 12 | Podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne | Poz. 2 + poz. 3 – poz. 7 | 211,67 zł |
| 13 | Składka na ubezpieczenie zdrowotne obniżona do wysokości zaliczki na podatek należnej od przychodu oskładkowanego – zgodnie z wytycznymi z uchwały SN 2 lutego 2016 r. sygn. akt III UZP 18/15 | (Poz. 1 + poz. 2 + poz. 2b – poz. 8 – poz. 7) × % PIT – poz. 10 | 0,00 zł |
| 14 | Składka zdrowotna do odliczenia od podatku | Poz. 13 | 0,00 zł |
| 15 | Zaliczka na podatek do przekazania na rachunek urzędu skarbowego po zaokrągleniu do pełnych złotych | Poz. 11 – poz. 14 | 299,00 zł |
| 16 | Kwota netto (bez pomniejszenia o wpłatę do PPK finansowaną przez pracownika) | Poz. 1 + poz. 2 + poz. 2a + poz. 2f – poz. 7 – poz. 13 – poz. 15 | 1.964,00 zł |
| 17 | Wpłata do PPK finansowana przez pracownika | 0,00 zł | |
| 18 | Kwota do wypłaty czyli kwota netto pomniejszona o wpłatę na PPK fin. przez pracownika | Poz. 16 – poz. 17 | 1.964,00 zł |
