Obniżenie wymiaru etatu z powodu COVID-19 bez wpływu na podstawę świadczeń chorobowych – zmiana przepisów + KALKULATOR

W myśl nowych przepisów, w sytuacji gdy obniżenie wymiaru czasu pracy lub pogorszenie warunków zatrudnienia nastąpiło w ramach tarczy antykryzysowej w okresie wcześniej pobieranego świadczenia chorobowego oraz między okresami pobierania wcześniejszego i kolejnego świadczenia nie było przerwy albo przerwa była krótsza niż trzy miesiące kalendarzowe, przepis art. 40 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa nie ma zastosowania. Taką zmianę wprowadziła ustawa z 7 października 2020 r. o zmianie niektórych ustaw w celu przeciwdziałania społeczno-gospodarczym skutkom COVID-19 (Dz.U. z 2020 r. poz. 1747).

Naszym czytelnikom, na których wspomniana modyfikacja przepisów wymusi przeliczenie podstawy zasiłkowej, polecamy skorzystać z KALKULATORA, którego link zamieściliśmy na końcu wpisu.

Przypomnijmy, że w razie zmiany umowy o pracę lub innego aktu, na podstawie którego powstał stosunek pracy, polegającej na zmianie wymiaru czasu pracy, podstawę wymiaru świadczeń chorobowych stanowi wynagrodzenie ustalone dla nowego wymiaru czasu pracy, o ile zmiana ta nastąpiła:

• w miesiącu, w którym powstało prawo do świadczenia chorobowego (nawet gdy doszło do niej w trakcie choroby) lub
• w miesiącach poprzedzających nabycie prawa do świadczenia chorobowego uwzględnianych przy obliczaniu podstawy jego wymiaru.

Tak stanowi art. 40 ustawy zasiłkowej czyli ustawy z dnia 25 czerwca 1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa.

Powyższe potwierdza także ust. 282 komentarza do ustawy zasiłkowej.

W konsekwencji obniżenie wymiaru etatu lub pogorszenie pracownikom warunków zatrudnienia na mocy art.  15g,  art.  15gb,  art.  15zf  i  art.  15zzzzzo  ust.  2 ustawy antykryzysowej (czyli ustawy z 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych), skutkowało co do zasady koniecznością ustalania podstawy zasiłkowej z wynagrodzenia przysługującego po zmianie warunków zatrudnienia.

Nierzadko wśród pracowników, dla których zdecydowano się, w ramach porozumienia zawieranego pomiędzy pracodawcą a związkami zawodowymi albo przedstawicielami pracowników, na obniżenie wymiaru czasu pracy w ramach Tarczy Antykryzysowej znajdują się również osoby pobierające świadczenia z ubezpieczenia chorobowego, w tym zasiłki macierzyńskie.

W sytuacji objęcia w porozumieniu niższym wymiarem czasu pracy np. kobiet w ciąży i w przypadku przerwy w pobieraniu zasiłku lub zmiany rodzaju pobieranego zasiłku np. zasiłku chorobowego na zasiłek macierzyński, podstawa wymiaru zasiłku na mocy art. 40 ustawy zasiłkowej musiała być – przed nowelizacją przepisów – ustalana na nowo, a zasiłek wypłacany był z uwzględnieniem wynagrodzenia z obniżonego wymiaru czasu pracy.

Aby zmienić przedstawiony stan rzeczy, na mocy przywołanej na wstępie ustawy z 7 października 2020 r., do ustawy antykryzysowej wprowadzono art. 31zy¹³, w myśl którego przy ustalaniu podstawy wymiaru świadczeń pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa przysługujących osobom, którym obniżono wymiar czasu pracy na podstawie art. 15g ustawy antykryzysowej, oraz osobom, którym na podstawie art. 15zf ustawy antykryzysowej wprowadzono mniej korzystne warunki zatrudnienia niż wynikające z umów o pracę, nie stosuje się przepisu art. 40 ustawy zasiłkowej, jeżeli:

1) obniżenie wymiaru czasu pracy lub wprowadzenie mniej korzystnych warunków zatrudnienia nastąpiło w okresie wcześniej pobieranego zasiłku oraz
2) między okresami pobierania wcześniejszego i kolejnego zasiłku nie było przerwy albo przerwa była krótsza niż trzy miesiące kalendarzowe.

Powyższe rozwiązanie należy stosować również do osób, którym:

• obniżono wymiar czasu pracy na podstawie art. 15gb ustawy antykryzysowej lub
• zgodnie z art. 15zzzzzo ust. 2 ustawy antykryzysowej obniżono wymiar czasu pracy lub wprowadzono mniej korzystne warunki zatrudnienia niż wynikające z podstawy nawiązania stosunku pracy.

W aktualnym stanie prawnym, w sytuacji gdy obniżenie wymiaru czasu pracy lub pogorszenie warunków zatrudnienia nastąpiło w ramach tarczy antykryzysowej w okresie wcześniej pobieranego świadczenia chorobowego oraz między okresami pobierania wcześniejszego i kolejnego świadczenia nie było przerwy albo przerwa była krótsza niż trzy miesiące kalendarzowe, przepis art. 40 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa nie ma zastosowania.

Nowe przepisy weszły w życie z dniem 9 października 2020 r., natomiast moc obowiązywania przepisów w zakresie podstawy wymiaru świadczeń z ubezpieczenia chorobowego jest zgodna z terminami wejścia w życie poszczególnych przepisów tzw. Tarczy Antykryzysowej, umożliwiających obniżenie wymiaru czasu pracy lub wprowadzenie mniej korzystnych zasad wynagradzania.

A zatem nowe regulacje obowiązują:

• z mocą od dnia 31 marca 2020 r. – w stosunku do osób, którym obniżono wymiar czasu pracy na podstawie art. 15g ustawy antykryzysowej, oraz osób, którym na podstawie art. 15zf ustawy antykryzysowej wprowadzono mniej korzystne warunki zatrudnienia niż wynikające z umów o pracę;
• z mocą od dnia 24 czerwca 2020 r. – w przypadku osób, którym obniżono wymiar czasu pracy na podstawie art. 15gb ustawy antykryzysowej;
• z mocą od dnia 26 sierpnia 2020 r. – w odniesieniu do osób, którym na podstawie art. 15zzzzzo ust. 2 ustawy antykryzysowej obniżono wymiar czasu pracy lub wprowadzono mniej korzystne warunki zatrudnienia niż wynikające z podstawy nawiązania stosunku pracy.

Co ważne, podstawa wymiaru świadczeń chorobowych, przysługujących osobom, o których mowa we wspomnianym wyżej art. 31zy¹³ ustawy antykryzysowej, za okres przed dniem wejścia w życie znowelizowanych przepisów, podlegają ponownemu przeliczeniu, jeżeli świadczenie wypłacone na podstawie dotychczasowych regulacji okaże się niższe niż świadczenie ustalone zgodnie z nowymi rozwiązaniami. Przedmiotowe przeliczenie nastąpić może wyłącznie na wniosek świadczeniobiorcy (zatrudnionego).

Sprawdź jak w praktyce przeliczyć świadczenie chorobowe oraz jak rozliczyć na liście płac wyrównanie należne z tego tytułu. 

Do przeliczeń podstawy wymiaru świadczeń chorobowych idealnie nada się nasz kalkulator:

🧮 Kalkulator Online – Wyliczanie świadczeń chorobowych
Jak obliczać wynagrodzenie za chorobę oraz zasiłek chorobowy, opiekuńczy, wypadkowy i macierzyński?
➪ Kliknij i Sprawdź

Wyjaśnienia ZUS

ZUS na swej stronie internetowej wyjaśnił, że zmieniły się zasady ustalania podstawy wymiaru świadczeń pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, gdy pracodawca zmienił wymiar czasu pracy na podstawie ustawy antykryzysowej (czyli ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywoływanych nimi sytuacji kryzysowych – Dz. U. poz. 374, z późn. zm.). Zmiany przepisów obowiązują od 9 października 2020 r., a zostały wprowadzone ustawą z dnia 7 października 2020 r. o zmianie niektórych ustaw w celu przeciwdziałania społeczno-gospodarczym skutkom COVID-19 (Dz. U. poz. 1747)

Kiedy ZUS albo płatnik składek przeliczą podstawę wymiaru zasiłku

Nowe przepisy dotyczą osób, którym pracodawca:

• obniżył wymiar czasu pracy na podstawie ustawy antykryzysowej
• wprowadził na podstawie ustawy antykryzysowej mniej korzystne warunki zatrudnienia niż wynikające z umów o pracę.

Gdy tym osobom ustala się podstawę wymiaru świadczeń z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, przyjmuje się podstawę wymiaru zasiłku sprzed zmiany czasu pracy, jeżeli:

1. pracodawca obniżył wymiar czasu pracy lub wprowadził mniej korzystne warunki zatrudnienia w okresie wcześniej pobieranego zasiłku

oraz

2. między okresami pobierania wcześniejszego i kolejnego zasiłku nie było przerwy albo przerwa była krótsza niż trzy miesiące kalendarzowe.

Wobec tych osób nie stosuje się bowiem art. 40 ustawy zasiłkowej. Przepis ten przewiduje, że w razie zmiany wymiaru czasu pracy:

• w miesiącu, w którym powstała niezdolność do pracy

albo

• w okresie 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających powstanie niezdolności do pracy

podstawę wymiaru zasiłku ustala się wyłącznie na podstawie wynagrodzenia ustalonego dla nowego wymiaru czasu pracy.

To oznacza, że dla tych osób podstawy wymiaru zasiłku nie ustala się na nowo. Przyjmuje się dla nich podstawę wymiaru obliczoną dla wcześniejszego zasiłku.

Te osoby mogą zatem wystąpić o przeliczenie już wypłaconych zasiłków. Mają do tego prawo, jeżeli świadczenia te obliczono na podstawie nowego wynagrodzenia, obniżonego w związku z COVID-19, i wypłacono zasiłek na podstawie dotychczasowych przepisów niższy niż zasiłek ustalony zgodnie z nowymi przepisami.

Przeliczenie podstawy wymiaru zasiłku – na wniosek świadczeniobiorcy

Aby można było przeliczyć podstawę wymiaru świadczeń, świadczeniobiorca musi złożyć wniosek.

Wniosek powinien złożyć do:

• pracodawcy – jeśli jest on uprawniony do wypłaty zasiłków swoim pracownikom,
• ZUS – jeśli zasiłek wypłacał ZUS, gdyż pracodawca nie jest uprawniony do wypłaty zasiłków swoim pracownikom.

Nie ma sformalizowanego wzoru wniosku. Wystarczy, żeby świadczeniobiorca napisał, że występuje o przeliczenie wcześniej wypłaconego zasiłku, niższego w związku z obniżonym wymiarem czasu pracy.

Jeżeli zasiłek wypłaca ZUS, wniosek taki może być złożony na portalu PUE ZUS przy wykorzystaniu wniosku ZAS-58 Skarga/Wniosek świadczeniobiorcy/ płatnika składek w sprawie świadczeń z tytułu choroby, macierzyństwa lub zasiłku pogrzebowego. Instrukcja, jak złożyć wniosek przez portal PUE ZUS (plik docx 496kb). Potrzebne będzie także potwierdzenie od pracodawcy, że obniżenie wymiaru czasu pracy nastąpiło na podstawie przepisów ustawy antykryzysowej.

Wniosek może być także złożony do pracodawcy, który powinien niezwłocznie przekazać ten wniosek do ZUS. W tym celu na portalu PUE ZUS może również skorzystać z formularza ZAS-58, dołączając do niego skan wniosku.

ZUS albo pracodawca przelicza podstawę wymiaru zasiłków już wypłaconych za okres:

• po 30 marca 2020 r. dla pracowników, którym obniżono wymiar czasu pracy maksymalnie o 20%, nie więcej niż do 0,5 etatu lub wobec których zawarto porozumienie o stosowaniu mniej korzystnych warunków zatrudnienia niż te wynikające z umowy o pracę, w zakresie i przez czas, ustalone w porozumieniu (art. 15g lub art. 15zf ustawy antykryzysowej),
• po 23 czerwca 2020 r. dla osób, którym wymiar czasu pracy został obniżony maksymalnie o 20%, nie więcej niż do 0,5 etatu, zatrudnionych u pracodawcy, któremu zmniejszyły się przychody i w związku z tym istotnie wzrosły obciążenia funduszu wynagrodzeń (art. 15gb ustawy antykryzysowej),
• po 25 sierpnia 2020 r. dla osób, którym na mocy rozporządzenia Rady Ministrów wprowadzono na czas określony – nie dłuższy niż do końca danego roku budżetowego – mniej korzystne warunki zatrudnienia niż te wynikające z podstawy nawiązania stosunku pracy (art. 15zzzzzo ust. 2 ustawy antykryzysowej).