Rada Ministrów 24 sierpnia 2021 r. przyjęła wstępnie projekt ustawy budżetowej na 2022 rok. Wynika z niego m.in. że prognozowane przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto w przyszłym roku w gospodarce narodowej wyniesie 5.922 zł (wzrost z obecnych 5.259 zł). Jak łatwo policzyć, w 2022 r. podstawą wymiary składek na ubezpieczenie społeczne dla przedsiębiorców opłacających składki zusowskie w „standardowej” wysokości będzie kwota 3553,20 zł (60% x 5.922 zł).
Po 31 grudnia 2021 r. wzrośnie także poziom minimalnego wynagrodzenia za pracę: z 2800 zł na 3010 zł brutto.
Powyższe oznacza niestety znaczący wzrost składek ZUS w 2022 r., a tym samym wyższy kosztów prowadzenie działalności gospodarczej oraz zatrudnienia.
Składki ZUS należne z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej
Wzrost przeciętnego wynagrodzenia ma wpływ na wysokość składek na ubezpieczenia społeczne. Mechanizm ustalania wysokości składek na ubezpieczenia społeczne nie zmienił się od dwóch dekad. Składka na ubezpieczenia społeczne przedsiębiorców jest ustalana w odniesieniu do prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia oraz minimalnego wynagrodzenia za prace. Jej wysokość uzależniona jest od podstawy wymiaru składek, a ta – w przypadku osób prowadzących pozarolniczą działalność – nie może być niższa, niż 60% przeciętnego prognozowanego wynagrodzenia lub 30% minimalnego wynagrodzenia w pierwszych dwóch latach jej prowadzenia – bez względu na osiągany przychód z działalności.
Ponadto płatnik składek ma możliwość skorzystania:
- z tzw. małego ZUS+ i opłacać niższe składki na ubezpieczenia społeczne – od podstawy ustalonej proporcjonalnie do dochodu z działalności gospodarczej, jeśli prowadzi działalność gospodarczą zarejestrowaną w Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG) lub jest wspólnikiem spółki cywilnej oraz przychód z działalności gospodarczej za poprzedni rok nie przekracza 120 tys. zł;
- z preferencyjnej podstawy wymiaru składek społecznych (w okresie pierwszych 24 miesięcy kalendarzowych od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej) wynoszącej 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę.
W przypadku, gdy płatnik składek nie jest uprawniony do ulg podstawa wymiaru składek dla osób prowadzących działalność gospodarczą powiązana jest z wysokością prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia lub z wysokością minimalnego wynagrodzenia na dany rok, stąd wraz z ich wzrostem co roku jest podwyższana.
W odpowiedzi Ministerstwa Rodziny i Polityki Społecznej z 20 sierpnia 2021 r. na interpelację nr 25846 w sprawie wysokości składek ZUS, czytamy, że
- osoby prowadzące pozarolniczą działalność (w tym gospodarczą) podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym w okresie od dnia rozpoczęcia do dnia zaprzestania prowadzenia tej działalności, z wyłączeniem okresu, na który wykonywanie działalności zostało zawieszone na podstawie art. 36aa oraz przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców. Z tego tytułu spoczywa na nich obowiązek opłacania składek na te ubezpieczenia. Osoby prowadzące pozarolniczą działalność i podlegające z tego tytułu obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu, mogą – na swój wniosek – zostać objęte dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym;
- podstawę wymiaru składek dla tych osób stanowi zadeklarowana kwota, która nie może być niższa niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek;
- mając na względzie, że największe trudności związane z wywiązaniem się z obowiązku opłacania składek mogą wystąpić na początku prowadzenia działalności gospodarczej, osobom tym umożliwiono, w okresie pierwszych 24 miesięcy kalendarzowych od dnia rozpoczęcia wykonywania tej działalności, opłacanie składek na ubezpieczenia społeczne na preferencyjnych warunkach tj. od zadeklarowanej przez siebie kwoty, nie niższej jednak niż 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę. Osoba prowadząca działalność może zadeklarować jako podstawę wymiaru składek kwotę wyższą od obowiązującego minimum – zwłaszcza w okresach osiągania wyższych dochodów. W 2021 r. jeżeli opłaca się składki na ubezpieczenia społeczne od preferencyjnej podstawy 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia, miesięczne składki na ubezpieczenia społeczne (z dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym) i ubezpieczenie zdrowotne wynoszą 647,59 zł;
- w przypadku gdy płatnik składek nie jest uprawniony do ulg podstawa wymiaru składek dla osób prowadzących działalność gospodarczą powiązana jest z wysokością prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia lub z wysokością minimalnego wynagrodzenia na dany rok, stąd wraz z ich wzrostem co roku jest podwyższana. Należy jednak podkreślić, że podstawa wymiaru i wysokość opłacanych składek – rzutują bezpośrednio na wysokość świadczeń z systemu ubezpieczeń społecznych: emerytur, rent, rent rodzinnych, świadczeń z ubezpieczenia w razie wypadków przy pracy i chorób zawodowych oraz zasiłków chorobowych, macierzyńskich i świadczeń rehabilitacyjnych.
Poniższa tabela przedstawia wysokość składek społecznych ustalonych od podstawy na poziomie 60% przeciętnego prognozowanego wynagrodzenia:
| Rodzaj składki | 2021 r. | 2022 r. | Wzrost o kwotę: |
| Emerytalna | 615,93 zł | 693,58 zł | 77,65 zł |
| Rentowa | 252,43 zł | 284,26 zł | 31,83 zł |
| Wypadkowa | 52,70 zł | 59,34 zł | 6,64 zł |
| Chorobowa | 77,31 zł | 87,05 zł | 9,74 zł |
| Fundusz Pracy / Fundusz Solidarnościowy | 77,31 zł | 87,05 zł | 9,74 zł |
| Suma składek społecznych | 1 075,68 zł | 1 211,28 zł | 135,60 zł |
Składki ZUS z umowy o pracę od płacy minimalnej
Poniżej wyliczenie składek pracownika od kwoty 3.010 zł brutto (przy założeniu, że pracodawca opłaca składkę wypadkową w wysokości 1,67%):
| Rodzaj ubezpieczenia | Składki finansowane przez pracownika | Składki finansowane przez pracodawcę |
| emerytalne | 3.010 zł x 9,76 % = 293,78 zł | 3.010 zł x 9,76 % = 293,78 zł |
| rentowe | 3.010 zł x 1,5 % = 45,15 zł | 3.010 zł x 6,50 % = 195,65 zł |
| chorobowe | 3.010 zł x 2,45 % = 73,75 zł | |
| zdrowotne | 2.597,32 zł x 9 % = 233,76 zł | |
| wypadkowe | 3.010 zł x 1,67 % = 50,27 zł | |
| Fundusz Pracy + Fundusz Solidarnościowy | 3.010 zł x 2,45 % = 73,75 zł | |
| FGŚP | 3.010 zł x 0,10 % = 3,01 zł | |
| razem | 646,44 zł | 616,46 zł |
