Specustawa powodziowa – zmiany w przepisach ważne dla pracodawców i pracowników

Aby ulżyć podmiotom zatrudniającym i zatrudnionym w okresie, w którym zostali oni doświadczeni powodzią, do porządku prawnego postanowiono wprowadzić ustawę z dnia 1 października 2024 r. o zmianie ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z usuwaniem skutków powodzi oraz niektórych innych ustaw. Przewiduje ona m.in. 20 dni urlopu na usuwanie skutków powodzi, zwiększenie wymiaru urlopu na żądanie do 8 dni, a także dodatkowy zasiłek opiekuńczy i wydłużenie terminów na dokonywanie niektórych czynności z zakresu prawa pracy (np. w zakresie odwołania do sądu pracy).

Sytuacja pracowników na terenach powodziowych

Osoby pracujące na terenach, które ucierpiały na skutek powodzi, mogą liczyć na szereg rozwiązań ułatwiających im zmaganie się ze skutkami powodzi.

I tak pracownicy bezpośrednio poszkodowani w powodzi, którzy zmagają się z usuwaniem jej skutków, mają prawo skorzystać ze specjalnego zwolnienia od pracy w wymiarze 20 dni płatnego w 100 proc. Koszty zwolnienia są częściowo pokrywane z Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych. Dzięki temu rozwiązaniu tysiące poszkodowanych osób zyska dodatkowy czas na osuszanie, remonty i przywracanie porządku po klęsce powodzi, przy równoczesnym zachowaniu swoich pensji.

Ponadto podwojono wymiar urlopu na żądanie – osoby zamieszkujące na terenie, które np. wciąż nie mogą wrócić do pracy będą mogły skorzystać z tego rozwiązania.

Pracownik, który mimo powodzi decyduje się pracować, musi mieć zagwarantowane, że nie będzie musiał udawać się w delegację czy pracować w nadgodzinach. W tym trudnym czasie pracownicy powinni mieć możliwość bycia blisko swoich domów i rodzin.

Uproszczono także procedury dotyczące badań okresowych czy BHP w czasie powodzi. 

Aby umożliwić pracownikom zamieszkującym tereny objęte powodzią podjęcie działań mających na celu przeciwdziałanie zagrożeniom związanym z powodzią, ich zwalczaniem lub usuwaniem skutków powodzi, wskazane było umożliwienie tym pracownikom składania wniosków o obniżenie wymiaru czasu pracy do wymiaru nie niższego niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy. Pracodawca jest wówczas co do zasady obowiązany uwzględnić wniosek pracownika.

W związku z koniecznością sprawnego działania w sytuacji zagrożenia, pracownik może składać wniosek na 2 dni przed rozpoczęciem wykonywania pracy w obniżonym wymiarze czasu pracy. Jeżeli wniosek zostanie złożony bez zachowania terminu, pracodawca obniży wymiar czasu pracy nie później niż z upływem 2 dni od dnia złożenia wniosku. Pracodawca jest obowiązany uwzględnić wniosek pracownika, chyba że nie jest to możliwe ze względu na organizację pracy lub rodzaj pracy wykonywanej przez pracownika. O przyczynie odmowy uwzględnienia wniosku pracodawca informuje pracownika w postaci papierowej lub elektronicznej w terminie 2 dni roboczych od dnia złożenia wniosku przez pracownika.

Większa elastyczność w wykorzystywaniu urlopu wypoczynkowego przez pracownika

Zasadą prawa pracy wynikającą z art. 154² Kodeksu pracy jest udzielanie urlopu wypoczynkowego w dni, które są dla pracownika dniami pracy, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy, w wymiarze godzinowym, odpowiadającym dobowemu wymiarowi czasu pracy pracownika w danym dniu. Aby jednak zwiększyć elastyczność korzystania z urlopu wypoczynkowego przez pracownika proponuje się umożliwienie wykorzystania urlopu wypoczynkowego w wymiarze godzinowym odpowiadającym jedynie części dobowego wymiaru czasu pracy pracownika. W związku z powyższym pracownik zyska możliwość skorzystania z urlopu np. w wymiarze 3 godzin w czasie 8-godzinnego dnia pracy. Przewiduje się, że urlop udzielany w tym trybie nie może przekroczyć wymiaru 5 dni.

Wydłużenie niektórych terminów

Okres powodzi stanowi istotne, obiektywne utrudnienie w dostępie stron do sądu – co może skutkować niekorzystnymi konsekwencjami, ze względu na biegnące terminy na dokonanie określonych czynności. Z tego powodu ustawodawca zdecydował się na przedłużenie odpowiednio terminów, które maja mają największą doniosłość praktyczną, tj. dotyczących wnoszenia odwołania od wypowiedzenia lub rozwiązania umowy o pracę oraz przedawnienia roszczeń ze stosunku pracy.

Przepis o tym traktujący wskazuje, iż terminy, o których mowa w art. 264 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy, nie rozpoczynają się, a rozpoczęte ulegają zawieszeniu na ten okres i rozpoczynają swój bieg od daty wskazanej w przepisach rozporządzeń Rady Ministrów wskazujących gdzie, jakie i w jakim okresie wprowadzane zostają określone rozwiązania mające ułatwić uporanie się ze skutkami powodzi.

Przypomnijmy, że w myśl art. 264 Kodeksu pracy:

– odwołanie od wypowiedzenia umowy o pracę wnosi się do sądu pracy w ciągu 21 dni od dnia doręczenia pisma wypowiadającego umowę o pracę.

– żądanie przywrócenia do pracy lub odszkodowania wnosi się do sądu pracy w ciągu 21 dni od dnia doręczenia zawiadomienia o rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia lub od dnia wygaśnięcia umowy o pracę.

– żądanie nawiązania umowy o pracę wnosi się do sądu pracy w ciągu 21 dni od dnia doręczenia zawiadomienia o odmowie przyjęcia do pracy.

Dodatkowe 2 tys. zł dla pracowników socjalnych 

W miejscach dotkniętych klęską pomoc społeczna i jej pracownicy pełnią szczególnie istotną rolę.  Pracują pod presją czasu, mierzą się ogromem obowiązków i potrzebują dodatkowego wsparcia. Dlatego wprowadzamy przepisy, które pozwolą delegować pracowników socjalnych z innych miejsc w kraju.

Dodatkowo pracownikom socjalnym, którzy przeprowadzają rodzinne wywiady środowiskowe w czasie powodzi, w tym pracownikom socjalnym przeniesionym do wykonywania tych obowiązków, przysługuje jednorazowy dodatek w wysokości 2 tys. zł niewliczający się do obliczenia wysokości wynagrodzenia pracownika.

Wsparcie dla pracodawców z terenów dotkniętych powodzią

Prowadzenie działalności po powodzi nie jest łatwe. Pracodawca, który mimo zniszczenia części zakładu utrzymał zatrudnienie, może ubiegać się o zwrot kosztów na utrzymanie aktualnych miejsc pracy. Taki wniosek może złożyć w urzędzie pracy.

Ważne! Jeśli z powodu powodzi nie opłacono składek w terminie, nie spotkają przedsiębiorców z tego tytułu kary ani konieczność uiszczenia odsetek.

Jeśli w twojej firmie miejsce pracy uległo zniszczeniu, możesz ubiegać się o umorzenie wcześniejszej refundacji na wyposażenie lub doposażenie stanowisk pracy. Odpowiedni wniosek trzeba złożyć do urzędu pracy do 31.12.2024.

Dzięki nowym przepisom pracodawca może uzyskać z urzędu pracy zwrot kosztów za zatrudnienie skierowanych bezrobotnych. Odpowiedni wniosek w tej sprawie należy złożyć do urzędu pracy. Świadczenie skierowane jest do pracodawców, którzy utrzymali po powodzi zatrudnienie, mimo że ich zakład pracy uległ częściowemu zniszczeniu. Okres zwrotu kosztów – maksymalnie 12 miesięcy.

Co jeszcze znalazło się w specustawie?

• W celu zaspokojenia potrzeb edukacyjnych dziecka kształcącego się w formie dziennej może zostać przyznany jednorazowy zasiłek losowy (tzw. zasiłek edukacyjny) w kwocie 1000 zł, niezależnie od dochodów.
• Dodatkowy zasiłek opiekuńczy: w przypadku, gdy żłobek, szkoła czy inna placówka wychowawcza, do której uczęszczało dziecko lub osoba z niepełnosprawnością (również dorosła!), uległy zniszczeniu, nie działają, są w trakcie remontu/odbudowy – rodzice/ opiekunowie otrzymają dodatkowe zwolnienie na czas ich zamknięcia. W tym okresie są uprawnieni do zasiłku (80%).