Kwota zmniejszająca podatek zmieniła się w 2022 r. dwukrotnie. Miało to związek ze zmianą skali podatkowej. Wskutek modyfikacji przewidzianych w Polskim Ładzie 1.0 od 1 stycznia 2022 r. wynosiła ona 5100 zł, zaś po nowelizacji w ramach Polskiego Ładu 2.0 jej wysokość to 3600 zł. Zmiana w tym zakresie powinna być uwzględniana m.in. na listach płac przy wyliczaniu zaliczek PIT, przy kalkulowaniu których trzeba brać pod uwagę 1/12 kwoty zmniejszającej podatek o ile pracownik złożył PIT-2.
Skala podatkowa po zmianach wprowadzonych w Polskim Ładzie 1.0 (czyli przed lipcową nowelizacją) od 1 stycznia 2022 r. wyglądała następująco:
| Podstawa obliczenia podatku w złotych | Podatek wynosi | |
| ponad | do | |
| 120.000 zł | 17% minus kwota zmniejszająca podatek 5.100 zł | |
| 120.000 zł | 15.300 zł + 32% nadwyżki ponad 120.000 zł | |
Poniżej skala podatkowa po zmianach przewidzianych w ramach Polskiego Ładu 2.0 prezentuje się zaś jak niżej:
| Podstawa obliczenia podatku w złotych | Podatek wynosi | |
| ponad | do | |
| 120.000 zł | 12% minus kwota zmniejszająca podatek 3.600 zł | |
| 120.000 zł | 10.800 zł + 32% nadwyżki ponad 120.000 zł | |
W myśl przepisów przejściowych, stawka 12% oraz nowa skala podatkowa mają zastosowanie do dochodów (przychodów) uzyskanych od 1 stycznia 2022 r.
Jak wynika z przedstawionych tabel skali podatkowej, z dniem 1 stycznia 2022 r. nastąpiło podwyższenie do 120.000 zł progu dochodów, po przekroczeniu którego ma zastosowanie stawka podatku w wysokości 32%. Do końca 2021 r. wynosił on 85.528 zł.
Kwota wolna od podatku od 2022 r. została zaś ustanowiona na poziomie 30.000 zł.
W ślad za ww. zmianą, podniesiona została kwota zmniejszająca podatek określona w pierwszym przedziale nowej skali podatkowej do pułapu 5.100 zł. Kwota ta wynika z wyliczenia: (30.000 zł x 17% minus 5.100 zł = 0 zł).
Nowa kwota wolna od podatku w wysokości 30.000 zł stosowana powinna być już przy obliczaniu zaliczek na podatek np. przez pracodawców poprzez odliczenie od zaliczki podatkowej 1/12 kwoty zmniejszającej podatek.
A zatem przed wprowadzeniem Polskiego Ładu 2.0, płatnicy kalkulując zaliczki podatkowe pracowników, w przypadku których dysponują oświadczeniem PIT-2, powinni uwzględniać kwotę zmniejszającą miesięczne zaliczki na podatek w wysokości 425 zł, zgodnie z wyliczeniem: 1/12 x 5.100 zł = 425 zł.
Przy czym powyższa kwota obowiązywała jedynie do 30 czerwca 2022 r., gdyż po tym dniu przewidziano zmiany właśnie w ramach wspomnianego Polskiego Ładu 2.0 czyli na mocy regulacji ustawy z 9 czerwca 2022 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2022 r. poz. 1265).
Utrzymanie kwoty wolnej na poziomie 30.000 zł i zredukowanie stawki podatku do 12% oznacza nową kwotę zmniejszającą podatek. Nowa kwota zmniejszająca podatek (przekładająca się na kwotę wolną od podatku w wysokości 30.000 zł) wynosi 3.600 zł (30.000 zł x 12%).
Konsekwencją nowej kwoty zmniejszającej podatek wynoszącej 3.600 zł jest także zmiana wynikającej z niej kwoty zmniejszającej miesięczne zaliczki na podatek, która od 1 lipca 2022 r. wynosi:
300 zł (1/12 z kwoty zmniejszającej podatek 3.600 zł = 300 zł).
Ważne! Od 1 lipca 2022 r. płatnicy rozliczając listy płac zatrudnionych osób powinni stosować kwotę zmniejszającą miesięczne zaliczki podatkowe w wysokości 300 zł (zamiast 425 zł).
Od 10 marca 2022 r. w myśl art. 32 ust. 3 ustawy PIT (znowelizowanego mocą ustawy z 24 lutego 2022 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych oraz ustawy o podatku od wydobycia niektórych kopalin), pracodawca kalkulując zaliczkę podatkową od opodatkowanych należności pracownika pomniejsza ją o kwotę stanowiącą 1/12 kwoty zmniejszającej podatek, jeżeli pracownik złoży zakładowi pracy oświadczenie według ustalonego wzoru (PIT-2), w którym stwierdzi, że:
1) nie otrzymuje emerytury lub renty za pośrednictwem płatnika albo otrzymuje emeryturę lub rentę za pośrednictwem płatnika i złożył wniosek, o którym mowa w art. 34 ust. 2a ustawy PIT (chodzi tu o wniosek o pobieranie zaliczki na podatek dochodowy bez pomniejszania o 1/12 kwoty zmniejszającej podatek);
2) nie osiąga dochodów z tytułu członkostwa w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub innej spółdzielni zajmującej się produkcją rolną;
3) nie osiąga dochodów, od których jest obowiązany opłacać zaliczki na podstawie art. 44 ust. 3 ustawy PIT;
4) nie otrzymuje świadczeń pieniężnych wypłacanych z Funduszu Pracy lub z Funduszu Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych;
5) ten zakład pracy jest właściwy do stosowania tego zmniejszenia.
Od 2022 r. kwota zmniejszająca miesięczne zaliczki podatkowe jest stała i przysługuje zarówno przy dochodzie do 120.000 zł jak i dochodzie przekraczającym ten pułap. A zatem wspomniana kwota zmniejszająca powinna być stosowana nie tylko przy zaliczkach 12% (a do czerwca 2022 r. 17%), ale również przy zaliczkach w wysokości 32%.
Odliczanie 1/12 kwoty zmniejszającej podatek od świadczeń – komunikat ZUS
Od 1 lipca 2022 r. zmieniły się zasady pobierania zaliczek na podatek, w tym od świadczeń, które wypłaca ZUS. Osoby pracujące i pobierające świadczenia powinny sprawdzić, czy opłaca im się, aby ZUS nie pomniejszał im zaliczki na podatek o 1/12 kwoty zmniejszającej podatek.
ZUS z zasady pomniejsza zaliczki na podatek od wypłacanych świadczeń – o 1/12 kwoty zmniejszającej podatek, czyli obecnie o 300 zł miesięcznie. Chodzi o takie świadczenia, jak: emerytury i renty krajowe, świadczenia przedemerytalne, nauczycielskie świadczenia kompensacyjne, renty strukturalne, renty socjalne czy rodzicielskie świadczenia uzupełniające.
Osoba, która pobiera świadczenie z ZUS może złożyć wniosek o obliczanie i pobieranie zaliczek na podatek bez ich pomniejszania o 1/12 kwoty zmniejszającej podatek. ZUS uwzględnia ten wniosek najpóźniej od następnego miesiąca.
Wniosek o niestosowanie 1/12 kwoty zmniejszającej podatek składają przede wszystkim osoby, które mają oprócz emerytury czy renty także inne źródło przychodu, np. świadczenie z KRUS, pracę na etat czy działalność gospodarczą opodatkowaną według skali podatkowej. Złożenie wniosku w takim przypadku ogranicza korzystanie z kwoty wolnej od podatku w trakcie roku do jednej, odliczonej od jednego źródła przychodu, co zapobiega dopłacie w rocznym zeznaniu podatkowym bądź ją ogranicza.
Część świadczeniobiorców na początku roku złożyła wnioski o niestosowanie 1/12 kwoty zmniejszającej podatek, a od 1 lipca zmieniły się zasady poboru zaliczek podatkowych. Niższa stawka podatkowa w pierwszym progu wynosi obecnie 12% zamiast 17%, a miesięczna kwota pomniejszenia 300 zł zamiast 425 zł. Uchylono też tzw. mechanizm rolowania zaliczek podatkowych, który obowiązywał do 30 czerwca i umożliwiał pobór zaliczki obliczonej według zasad z 2021 r. – jeżeli była niższa od zaliczki obliczonej wg zasad wprowadzonych od początku roku. Po zmniejszeniu stawki podatkowej ten mechanizm jest już niezasadny.
Obecnie prawdopodobieństwo, że pomniejszanie zaliczki na podatek o 1/12 kwoty zmniejszającej podatek przyczyni się do większej dopłaty w wyniku rozliczenia rocznego, jest dużo mniejsze. Dlatego warto zastanowić się, czy nie lepiej będzie, aby to ZUS, a nie inny płatnik (np. pracodawca, inny organ rentowy, np. KRUS), uwzględniał 1/12 kwoty zmniejszającej podatek przy obliczaniu zaliczek podatkowych i czy nie warto wycofać wniosku złożonego do ZUS na początku roku.
