Warunki stosowania ulg w opłacaniu składek ZUS

Jakie są warunki skorzystania z ulgi na start?

Z ulgi na start polegającej na możliwości nieopłacania przez pół roku składek na ubezpieczenia społeczne przedsiębiorca może skorzystać, jeśli:

• podejmuje on działalność gospodarczą po raz pierwszy albo ponownie po co najmniej 60 miesiącach kalendarzowych od ostatniego zawieszenia lub zakończenia działalności gospodarczej,
• nie będzie on wykonywał dla byłego pracodawcy tego, co robił dla niego jako pracownik, w bieżącym lub w poprzednim roku kalendarzowym.

Ważne!
W okresie korzystania z ulgi na start podlega się obowiązkowo ubezpieczeniu zdrowotnemu.

Jak liczyć okres 6 miesięcy?

Z ulgi na start można korzystać maksymalnie przez 6 miesięcy kalendarzowych od podjęcia działalności gospodarczej. Jeśli działalność rozpoczynana jest od pierwszego dnia miesiąca, to uwzględnia się ten miesiąc jako pierwszy z 6 miesięcy korzystania z ulgi. Jeśli natomiast działalność rozpoczynana jest w trakcie miesiąca, to okres ulgi liczy się od kolejnego miesiąca kalendarzowego.

Przykład
Pan Adam rozpoczął działalność gospodarczą od 7 maja 2018 r. Spełnił on warunki do skorzystania z ulgi na start. Sześć miesięcy, za które nie będzie opłacał składek na ubezpieczenia społeczne, upłynie 30 listopada 2018 r.

Ważne!
Ulga na start nie ulega przedłużeniu jeśli zawiesisz działalność w czasie korzystania z tej ulgi.

Przykład
Pani Maria rozpoczęła działalność gospodarczą 4 maja 2018 r. Spełniła ona warunki do skorzystania z ulgi na start. Jednak od 1 czerwca 2018 r. do 31 lipca 2018 r. zawiesiła działalność. Po jej wznowieniu będzie ona mogła korzystać z ulgi jeszcze przez 4 miesiące kalendarzowe.

Jakie są konsekwencje nieopłacania składek na ubezpieczenia społeczne?

Jeśli w okresie korzystania z ulgi na start przedsiębiorca zachoruje, będzie opiekować się dzieckiem lub chorym członkiem rodziny albo urodzi mu się dziecko, wówczas nie otrzyma on:

• zasiłku chorobowego,
• świadczenia rehabilitacyjnego,
• zasiłku macierzyńskiego,
• zasiłku opiekuńczego,

– czyli świadczeń, które przysługują z ubezpieczenia chorobowego.

W okresie korzystania z ulgi na start nie ma się także prawa do świadczeń z tytułu niezdolności do pracy spowodowanej wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową (zasiłku chorobowego, świadczenia rehabilitacyjnego), które przysługują z ubezpieczenia wypadkowego.

Okres, w którym przedsiębiorca nie będzie opłacać składek na ubezpieczenie emerytalne nie będzie również uwzględniony przy ustalaniu prawa do emerytury oraz nie podwyższy jej wysokości. Jeśli przedsiębiorca urodził się po 31 grudnia 1948 r. otrzyma emeryturę, gdy osiągnie wiek emerytalny (60 lat – kobieta, 65 lat – mężczyzna) i udowodni jakikolwiek okres ubezpieczenia. Jeżeli jednak świadczenie będzie niższe niż najniższa emerytura, ZUS podwyższy je do tej kwoty, ale tylko gdy przedsiębiorca udowodni co najmniej 20 lat składkowych i nieskładkowych (kobieta) albo 25 lat tych okresów (mężczyzna).

Aby uzyskać prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy nie wystarczy być niezdolnym do pracy. Trzeba jeszcze udowodnić wymagany okres składkowy i nieskładkowy, (zależy on od wieku, w którym stałeś się niezdolny do pracy) a także, że niezdolność do pracy powstała w tych okresach lub w ciągu 18 miesięcy od ich ustania.

Przykład
Pan Michał (urodzony w kwietniu 1983 r.) zgłosił wniosek o rentę z tytułu niezdolności do pracy w czerwcu 2018 r. Udokumentował 6 lat pracy. Od kwietnia 2016 do kwietnia 2018 r. nie podlegał ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym. W maju 2018 r. rozpoczął prowadzenie działalności gospodarczej i skorzystał z ulgi na start. Lekarz orzecznik orzekł częściową niezdolność do pracy, która powstała w maju 2018 r. Pan Michał otrzymał jednak decyzję odmawiającą przyznania renty, bo jego niezdolność do pracy nie powstała w okresach składkowych i nieskładkowych ani w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów.

Ważne!
Można zrezygnować z korzystania z ulgi na start i zgłosić się do ubezpieczeń społecznych. Jednak kolejny raz będzie można skorzystać z takiej ulgi dopiero po 60 miesiącach kalendarzowych od dnia zakończenia bądź zawieszenia działalności.

Przykład
Pan Stanisław będzie korzystał z ulgi na start przez 2 miesiące – od 1 czerwca 2018 r. do 31 lipca 2018 r. Następnie od 1 sierpnia 2018 r. zgłosi się do ubezpieczeń społecznych. Jeśli np. w październiku 2018 r. uzna, że decyzja o rezygnacji z ulgi była błędna, nie będzie mógł znów z niej skorzystać ani od 1 sierpnia 2018 r., ani od 1 października 2018 r.

Dla kogo preferencyjna podstawa?

Jeśli przedsiębiorca skorzysta z ulgi na start przez 6 miesięcy lub wcześniej z niej zrezygnuje, może on opłacać składki na ubezpieczenia społeczne od tzw. preferencyjnej podstawy wymiaru składek. Przez kolejne 24 miesiące kalendarzowe może on opłacać składki od zadeklarowanej przez siebie  kwoty, nie niższej jednak niż 30% minimalnego wynagrodzenia. Ubezpieczony ma prawo opłacać składki na ubezpieczenia społeczne od tak ustalonej podstawy, jeśli spełni łącznie następujące warunki:

• nie prowadzi on lub w okresie ostatnich 60 miesięcy kalendarzowych przed dniem rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej nie prowadził innej pozarolniczej działalności,
• nie wykonuje on działalności gospodarczej na rzecz byłego pracodawcy, dla którego przed rozpoczęciem działalności gospodarczej (w bieżącym lub w poprzednim roku kalendarzowym) wykonywał czynności, które wchodzą w zakres jego działalności gospodarczej.

Jeśli przedsiębiorca zrezygnował z ulgi na start, okres 24 miesięcy kalendarzowych, przez które może on opłacać składki od preferencyjnej podstawy, liczyć należy od dnia objęcia Cię ubezpieczeniami społecznymi, czyli od dnia, który zostanie wskazany we wniosku, nie wcześniej jednak niż od dnia, w którym dojdzie do jego zgłoszenia.

Przykład
Pan Jacek rozpoczął działalność gospodarczą 1 czerwca 2018 r. Chce korzystać z ulgi na start tylko do 30 września 2018 r. Zamierza on zgłosić się do ubezpieczeń społecznych (na druku ZUS ZUA) od 20 października 2018 r. Jeśli tak zrobi obejmiemy go ubezpieczeniami społecznymi od 20 października 2018 r. Będzie mógł skorzystać z opłacania składek od preferencyjnej podstawy przez 24 miesiące, czyli do 31 października 2020 r.

Ważne!
Jeśli upłynie okres ulgi na start, a przedsiębiorca spełnia warunki do skorzystania z preferencyjnej podstawy wymiaru składek, to 24 miesiące kalendarzowe liczy się od dnia objęcia ubezpieczeniami społecznymi.

Przykład
Pani Lidia rozpoczęła działalność gospodarczą 1 maja 2018 r. Przez 6 miesięcy będzie korzystała z ulgi na start. Po tym okresie chce opłacać składki od preferencyjnej podstawy. Okres 24 miesięcy opłacania składek na ubezpieczenia społeczne od takiej podstawy rozpocznie się od 1 listopada 2018 r. i będzie trwał do 31 października 2020 r.

Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe oraz ubezpieczenie wypadkowe ustala się w takim sam sposób jak podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie emerytalne i ubezpieczenia rentowe, z tym, że:

• nie stosuje się ograniczenia do kwoty, która odpowiada trzydziestokrotności prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia  miesięcznego w gospodarce narodowej na dany rok kalendarzowy, określonego w ustawie budżetowej,
• nie można ustalić podstawy wymiaru składek na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe w kwocie wyższej niż 250% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego.

Ważne!
Najniższa podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne to 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia. Można jednak zadeklarować, że będzie się opłacać składki od wyższej kwoty.

Jakie są skutki opłacania niższych składek na ubezpieczenia społeczne?

Decyzja o skorzystaniu z preferencyjnej podstawy wymiaru składek będzie miała wpływ na wysokość świadczeń, które przysługują:

• z ubezpieczenia chorobowego (m.in. zasiłku chorobowego, świadczenia rehabilitacyjnego, zasiłku macierzyńskiego, zasiłku opiekuńczego),
• z ubezpieczenia wypadkowego (m.in. zasiłku chorobowego, świadczenia rehabilitacyjnego).

Świadczenia te są obliczane od podstawy wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe lub wypadkowe. Jeśli przedsiębiorca zadeklaruje kwotę 30% minimalnego wynagrodzenia, to ta kwota będzie przyjęta do obliczenia przysługujących zasiłków.

Przykład
Pan Piotr, który prowadzi działalność pozarolniczą podlega dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu od 1 marca 2017 r. Zadeklarował, że będzie opłacał składki na ubezpieczenia społeczne (w tym na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe) w wysokości preferencyjnej, tj. od 30% minimalnego wynagrodzenia. Zatem od marca do grudnia 2017 r. podstawę wymiaru składek stanowiła kwota 600 zł, a od stycznia 2018 r. – 630 zł. Składki na ubezpieczenia społeczne opłacał terminowo i w należnej wysokości.

Od 1 do 30 czerwca 2018 r. Pan Piotr był niezdolny do pracy z powodu choroby. Podstawę wymiaru zasiłku chorobowego stanowi przeciętny miesięczny przychód za okres 12 miesięcy poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy, tj. za okres od czerwca 2017 r. do maja 2018 r. Przychodem są kwoty stanowiące podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe po odliczeniu 13,71% tej kwoty. Podstawa wymiaru zasiłku wyniosła 528,53 zł, co wynika z następujących obliczeń:

• 13,71% z kwoty 600 zł = 82,26 zł,
• 600 zł – 82,26 zł = 517,74 zł,
• 13,71% z kwoty 630 zł = 86,37 zł,
• 630 zł – 86,37 zł = 543,63 zł,
• [(517,74 zł x 7 miesięcy) + (543,63 zł  x 5 miesięcy)] : 12 miesięcy = 528,53 zł.

Pan Piotr ma prawo do zasiłku chorobowego w wysokości 80% podstawy wymiaru zasiłku. Za czerwiec przysługuje mu zasiłek chorobowy w kwocie 423 zł, co wynika z następujących obliczeń:

• 528,53 zł : 30 dni = 17,62 zł,
• 17,62 zł x 80% = 14,10 zł,
• 14,10 zł x 30 dni = 423 zł.

Kto opłaca składkę na Fundusz Pracy (FP)?

Nie opłaca się za siebie składki na FP z działalności gospodarczej, gdy podstawa wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne i rentowe, w przeliczeniu na okres miesiąca jest niższa od minimalnego wynagrodzenia. Jeśli ktoś ma kilka tytułów do ubezpieczeń to sumuje się podstawę wymiaru składek i porównuje się z minimalnym wynagrodzeniem.

Co z ubezpieczeniem zdrowotnym?

Jeśli dana osoba prowadzi działalność gospodarczą i korzysta z ulgi na start lub opłaca składki na ubezpieczenia społeczne od preferencyjnej podstawy wymiaru, jest ona objęta obowiązkowo ubezpieczeniem zdrowotnym.

Składkę zdrowotną nalicza się od zadeklarowanej kwoty, nie niższej niż 75% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw  w IV kwartale poprzedniego roku kalendarzowego (włącznie z wypłatami z zysku). Minimalna podstawa wymiaru składki, a tym samym wysokość składki na ubezpieczenie zdrowotne, obowiązuje od 1 stycznia do 31 grudnia danego roku.

Ważne!
Składkę na ubezpieczenie zdrowotne trzeba zawsze opłacać w pełnej wysokości za cały miesiąc, nawet jeśli działalność gospodarcza wykonywana była przez część miesiąca (np. był pobierany zasiłek z ubezpieczenia chorobowego lub wypadkowego).

Przykład
Pani Anna od 15 maja 2018 r. rozpoczęła działalność gospodarczą i będzie korzystała z ulgi na start. Zarówno za maj, jak i kolejne miesiące 2018 r. musi opłacić składkę na ubezpieczenie zdrowotne w wysokości nie niższej niż 319,94 zł.

Działalność bez wpisu do CEIDG

Jeśli ktoś wykonuje działalność nieewidencjonowaną, wówczas nie musi zgłaszać się jako przedsiębiorca do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG). Nie opłaca się wtedy żadnych składek na ubezpieczenia. Jeśli jednak nie są spełnione warunki do prowadzenia takiej działalności (o warunkach tych pisaliśmy a artykule: Konstytucja Biznesu – najważniejsze zmiany dla pracodawców), wówczas należy zarejestrować swoją firmę w CEIDG i zgłosić się do ubezpieczeń.

Jakie są konsekwencje prowadzenia działalności nieewidencjonowanej?

W okresie prowadzenia działalności nieewidencjonowanej, tak jak w okresie korzystania z ulgi na start, nie podlega się ubezpieczeniom społecznym, a w związku z tym nie korzysta się z ochrony, którą te ubezpieczenia gwarantują  – nie ma się więc prawa do świadczeń m.in. w razie choroby czy macierzyństwa. Okres prowadzenia nieewidencjonowanej działalności nie będzie także uwzględniony przy ustalaniu prawa do świadczeń emerytalno-rentowych lub świadczeń przysługujących członkom rodziny. Nie można również ubiegać się o długoterminowe świadczenia z ubezpieczenia wypadkowego, ani członkowie rodziny (w przypadku śmierci osoby prowadzącej swój nieewidencjonowany biznes), ponieważ nie podlega się ubezpieczeniu emerytalnemu i rentowym, a tym samym ubezpieczeniu wypadkowemu.

Przykład
Pani Julia od maja 2018 r. prowadzi działalność nieewidencjonowaną. Jej przychód z tego tytułu wynosi 900 zł miesięcznie, czyli nie przekracza 50% kwoty minimalnego wynagrodzenia. W czerwcu 2018 r. pani Julia w czasie wykonywania swoich obowiązków wynikających z prowadzonej działalności miała wypadek. Zgłosiła wniosek o rentę z tytułu niezdolności do pracy w związku z wypadkiem przy pracy. Z uwagi na to, że pani Julia w dniu, w którym uległa wypadkowi przy pracy nie podlegała ubezpieczeniu wypadkowemu, nie możemy jej przyznać renty wypadkowej.

Źródło: www.zus.pl