Umowa zlecenia 2022 – kiedy stosować, jak rozliczać + wzór

Umowa zlecenia w 2022 r. w dalszym ciągu należy do bardzo popularnych umów cywilnoprawnych (zaliczanych do tzw. umów starannego działania), w ramach których zleceniobiorca zobowiązuje się do wykonania określonych czynności / prac dla zleceniodawcy. Charakteryzuje ją m.in. brak tzw. stosunku podporządkowania i możliwość jej wypowiedzenia praktycznie w każdym momencie.

W ramach Polskiego Ładu wprowadzono od 1 stycznia 2022 r. znaczące zmiany w sposobie rozliczania umów zlecenia.

Co ważne, w przypadku zleceniobiorców – z pewnymi wyjątkami wynikającymi z art. 1 i 8d ustawy z 10 października 2002 r. o minimalnym wynagrodzeniu za pracę – w 2022 r. obowiązuje minimalna stawka godzinowa  wynosząca 19,70 zł.

Na prośbę naszych czytelników przygotowaliśmy kilka użytecznych wzorów, do których linki zamieściliśmy w treści artykułu.

Ogólna charakterystyka umowy zlecenia

1. Jej stronami mogą być osoby fizyczne, osoby prawne oraz jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej.
2. Jest regulowana przez Kodeks cywilny.
3. Charakteryzuje się brakiem stosunku podporządkowania, co skutkuje brakiem lub nieznacznym stopniem zależności zleceniobiorcy od zleceniodawcy
4. Może być odpłatna lub nieodpłatna.
5. Można ją praktycznie wypowiedzieć w każdym momencie.
6. Zleceniobiorca nie ma prawa do świadczeń gwarancyjnych takich jak np. wynagrodzenie za przestój czy wynagrodzenie za urlop wypoczynkowy.
7. Może być wykonywane przez inne osoby wskazane przez zleceniobiorcę, o ile nie zabrania tego treść umowy.
8. Zleceniobiorca powinien jedynie stosować się do wskazówek dającego zlecenie.
9. Może zostać zawarta w dowolny sposób, w tym np. ustnie, a nawet w sposób dorozumiany.
10. Zleceniobiorca nie zawsze podlega ubezpieczeniom społecznym.
11. Zleceniodawca nie ma obowiązku prowadzenia dokumentacji pracowniczej, poza dokumentami zawierającymi dane o liczbie przepracowanych w danym miesiącu godzin oraz dokumentami wymaganymi do celów podatkowych i ubezpieczeniowych.
12. Okresu pracy na podstawie umowy zlecenia z zasady nie wlicza się do stażu pracy, chyba że regulacje wewnątrzzakładowe stanowią inaczej.
13. Roszczenia z niej wynikające są dochodzone przed sądem cywilnym.

 

Rozliczanie umów zlecenia w 2022 r.

Zatrudnianie osób w oparciu o umowy zlecenia wiąże się nierozerwalnie z koniecznością prawidłowego rozliczania podatkowo-składkowego  świadczeń przyznawanych / wypłacanych zatrudnionych osobom. Wypełnianie obowiązków z tym związanych stało się trudniejsze po wprowadzeniu od 2022 r. zmian przewidzianych w Polskim Ładzie.

Podobnie jak w przypadku umów o pracę, największą zmianą przewidzianą od 2022 r. w zakresie rozliczania umów zlecenia jest likwidacja możliwości odliczania od zaliczki na podatek składki zdrowotnej (poprzez uchylenie art. 27b ustawy PIT).

Ponadto, od nowego roku trzeba stosować rozwiązanie, na mocy którego w przypadku podatników otrzymujących przychody, o których mowa w art. 35 ust. 1 pkt 5, 6 i 8 oraz art. 41 ust. 1 ustawy PIT (np. z tytułu umów zlecenia, umów o dzieło, praktyk absolwenckich lub staży uczniowskich), płatnik nie pobiera zaliczek podatkowych na składany odrębnie dla każdego roku pisemny wniosek podatnika.

Prawo do złożenia płatnikowi omawianego wniosku przysługuje podatnikowi, którego roczne dochody nie przekroczą kwoty 30.000 zł oraz poza dochodami od tego płatnika podatnik nie uzyskuje innych dochodów, od których zaliczki na podatek obliczane są z uwzględnieniem kwoty zmniejszającej. W ten sposób podatnik będzie korzystał w kwoty wolnej już w trakcie roku, a nie dopiero po jego zakończeniu i złożeniu zeznania podatkowego.

Płatnik nie będzie pobierał zaliczek podatkowych najpóźniej od miesiąca następującego po miesiącu, w którym otrzymał wspomniany wniosek.

Z wyjaśnień Ministerstwa Finansów wynika, że: do limitu 30.000 zł powinny być wliczane zarówno dochody już osiągnięte w danym roku, jak i te dopiero spodziewane (czyli te, które będą uzyskane do końca roku); w rezultacie, podatnik (np. zleceniobiorca) powinien przewidzieć swoje roczne dochody i jeśli z szacunków wyjdzie, że będą one wyższe niż 30.000 zł, wówczas nie może wnioskować o niepobieranie zaliczek. W tym miejscu warto mieć na uwadze rozwiązanie przewidziane w art. 22 § 2 Ordynacji podatkowej. Przepis ten stanowi, że „organ podatkowy, na wniosek podatnika, może zwolnić płatnika z obowiązku pobrania podatku, jeżeli podatnik uprawdopodobni, że pobrany podatek byłby niewspółmiernie wysoki w stosunku do podatku należnego za rok podatkowy lub inny okres rozliczeniowy”.

 

Co ważne,  zatrudnieni w ramach umów cywilnoprawnych (np. zleceniobiorcy i dziełobiorcy) nie zostali objęci ulgą dla tzw. klasy średniej.

 

Zmiany w zasadach rozliczeń umów zlecenia (w tym modyfikacje w zakresie wprowadzenia nowego mechanizmu pobierania zaliczek podatkowych) opisaliśmy w artykule: Zmiany w rozliczaniu umów zlecenia od 2022 r.

 

W 2022 r. kalkulowanie zaliczek na podatek należnych od umów zlecenia zawartych z osobami, które zrezygnowały ze stosowania względem nich nowego mechanizmu pobierania zaliczek podatkowych, powinno przebiegać następująco:

Krok 1. Odjęcie od podlegającego opodatkowaniu przychodu sfinansowanych przez zatrudnioną osobę składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i chorobowe, których podstawą jest przychód opodatkowany.

Krok 2. Pomniejszenie przychodu o koszty uzyskania przychodów w wysokości:
• 20% uzyskanego przychodu – kwotę tych kosztów oblicza się od przychodu pomniejszonego o potrącone przez płatnika w danym miesiącu składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz na ubezpieczenie chorobowe, których podstawę wymiaru stanowi ten przychód, lub
• 50% uzyskanego przychodu (pomniejszonego o potrącone przez płatnika w danym miesiącu składki na ubezpieczenia społeczne potrącone z środków zleceniobiorcy), jeśli przedmiotem zlecenia lub umowy o dzieło jest korzystanie przez twórców z praw autorskich i artystów wykonawców z praw pokrewnych, w rozumieniu odrębnych przepisów, lub rozporządzanie przez nich tymi prawami.

Krok 3. Zaokrąglenie otrzymanej podstawy opodatkowania do pełnych złotych.

Krok 4. Pomnożenie zaokrąglonej podstawy przez odpowiednią stawkę procentową podatku wynoszącą 17% (lub 32% gdy o zastosowanie takiej stawki zawnioskuje zatrudniona osoba na podstawie art. 41a ustawy PIT).

Krok 5. Zaokrąglenie otrzymanej kwoty do pełnych złotych.

 

Składki ZUS od umów zlecenia w 2022 r.

W aktualnym stanie prawnym, umowy zlecenia podlegają co do zasady:

• obowiązkowemu ubezpieczeniu: zdrowotnemu, emerytalnemu, rentowemu oraz wypadkowemu (art. 6 ust. 1 pkt 4, art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych i art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. e ustawy z 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych);
• dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu, do którego zleceniobiorca może przystąpić tylko wtedy, gdy składki społeczne ze zlecenia są obligatoryjne.

Co istotne, umowy zlecenia zawarte z własnym pracodawcą lub wykonywane na rzecz własnego pracodawcy, pod względem składkowym powinny być rozliczane jak umowy o pracę.

Zleceniobiorca jest obejmowany obowiązkowymi ubezpieczaniami społecznymi w sytuacji, gdy z innych tytułów osiąga w danym miesiącu przychód (podlegający składkom emerytalnym i rentowym) w kwocie niższej niż minimalne wynagrodzenie za pracę. A zatem, obecnie wykonawca zlecenia realizujący jednocześnie dwie lub więcej umów zlecenie, podlega obligatoryjnym ubezpieczeniom społecznym z każdej z umów do czasu, aż łączna podstawa wymiaru składek osiągnie poziom płacy minimalnej.

Dopiero, gdy suma podstaw składek społecznych w miesiącu osiągnie ww. poziom, zleceniobiorca z kolejnych tytułów ubezpieczeniowych ma opłacaną obowiązkowo tylko składkę zdrowotną.

W 2022 r. zleceniobiorca nie podlega ubezpieczeniom społecznym z umowy zlecenia pod warunkiem, że z innych tytułów osiągnie w danym miesiącu podstawę składek na wspomniane ubezpieczenie w wysokości co najmniej 3.010 zł.

Od dłuższego już czasu pojawiają się doniesienia o zamiarze pełnego oskładkowania umów cywilnoprawnych – umów zlecenia czy innych umów o podobnym charakterze.

Pomimo zapowiedzi, że zmiany w powyższym zakresie pojawią się w Polskim Ładzie, to póki co żadne konkretne nowelizacje przepisów w poruszonej kwestii nie są procedowane.

 

Wyłączenia z PIT i ZUS

Do zleceniobiorców ma zastosowanie szereg zwolnień podatkowo-składkowych wynikających z ustawy z 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Po więcej szczegółów odsyłamy do tekstu zatytułowanego: Wyłączenia z podatku i składek ZUS dotyczące zleceniobiorców.

 

Przykład – rozliczenie listy płac zleceniobiorcy

Porównanie rozliczenia listy płac według przepisów z 2021 r. i 2022 r. w przypadku 30-letniego zleceniobiorcy (niebędącego uczestnikiem PPK):

• dla którego wykonywana umowa zlecenia (zawarta na kilka miesięcy) jest jedynym źródłem utrzymania i jedynym tytułem do ubezpieczeń,
• który zawnioskował o przystąpienie do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego oraz o niestosowanie względem niego nowego mechanizmu pobierania zaliczek podatkowych,
• któremu przysługują 20-procentowe koszty uzyskania przychodu oraz miesięczne wynagrodzenie w wysokości 3.000 zł brutto:

Składniki	Działanie	2022 r.	2021 r.
Wynagrodzenie za pracę		3 000,00	3 000,00
Podstawa wymiaru składek społ.	3000 zł	3 000,00	3 000,00
Składka na ubezpieczenie emerytalne	3000 zł × 9,76%	292,80	292,80
Składki na ubezpieczenia rentowe	3000 zł × 1,5%	45,00	45,00
Składka na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe	3000 zł × 2,45%	73,50	73,50
Suma składek na ubezpieczenie społeczne	292,8 zł + 45 zł + 73,5 zł	411,30	411,30
Kwota kosztów uzyskania przychodu	[3000 zł – 411,3 zł (skł. społeczne finans. przez zatrudnionego)] × 20%	517,74	517,74
Podstawa obliczenia zaliczki na podatek po zaokrągleniu do pełnych złotych	3000 zł – 411,3 zł (skł. społeczne finans. przez zatrudnionego) – 517,74 zł (koszty uzyskania przychodu)	2 071,00	2 071,00
Zaliczka na podatek przed zaokrągleniem	(2071 zł × 17%)	352,07	352,07
Podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne	3000 zł – 411,3 zł (suma składek społ. finans. przez zatrudnionego)	2 588,70	2 588,70
Składka na ubezpieczenie zdrowotne	2588,7 zł × 9%	232,98	232,98
Składka zdrowotna do odliczenia od podatku	Polski Ład: 0 zł Zassady z 2021 r.: 2588,7 zł × 7,75%	0,00	200,62
Zaliczka na podatek do przekazania na rachunek urzędu skarbowego po zaokrągleniu do pełnych złotych	Polski Ład: 352,07 zł – 0 zł; wynik zaokrąglamy do pełnych zł Zassady z 2021 r.: 352,07 zł – 200,62 zł; wynik zaokrąglamy do pełnych zł	352,00	151,00
Kwota netto	3000 zł – 411,3 zł (skł. społ.) – 232,98 zł (skł. zdrow.) – 352 zł (zaliczka na podatek)	2 003,72	2 204,72

 

Przykład – rozliczenie listy płac zleceniobiorcy będącego uczestnikiem PPK

Porównanie rozliczenia listy płac według przepisów z 2021 r. i 2022 r. w przypadku 30-letniego zleceniobiorcy:

• dla którego wykonywana umowa zlecenia (zawarta na kilka miesięcy) jest jedynym źródłem utrzymania i jedynym tytułem do ubezpieczeń,
• który zawnioskował o przystąpienie do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego oraz o niestosowanie względem niego nowego mechanizmu pobierania zaliczek podatkowych,
• któremu przysługują 20-procentowe koszty uzyskania przychodu oraz miesięczne wynagrodzenie w wysokości 4.000 zł brutto,
• będącego uczestnikiem PPK, przy założeniu, że wpłata na PPK finansowana przez pracodawcę wynosi 1,5%, a wpłata pokrywana przez zleceniobiorcę – 2%:

Składniki	Działanie	2022 r.	2021 r.
Wynagrodzenie za pracę		4 000,00	4 000,00
Wpłata do PPK finansowana przez pracodawcę wliczana do podstawy opodatkowania	4000 zł × 1,5%	60,00	60,00
Podstawa wymiaru składek społ.	4000 zł	4 000,00	4 000,00
Składka na ubezpieczenie emerytalne	4000 zł × 9,76%	390,40	390,40
Składki na ubezpieczenia rentowe	4000 zł × 1,5%	60,00	60,00
Składka na ubezpieczenie chorobowe	4000 zł × 2,45%	98,00	98,00
Suma składek na ubezpieczenie społeczne	390,4 zł + 60 zł + 98 zł	548,40	548,40
Kwota kosztów uzyskania przychodu	[4000 zł + 60 zł (PPK) – 548,4 zł (skł. społeczne finans. przez zatrudnionego)] × 20%	702,32	702,32
Podstawa obliczenia zaliczki na podatek po zaokrągleniu do pełnych złotych	4000 zł + 60 zł (PPK) – 548,4 zł (skł. społeczne finans. przez zatrudnionego) – 702,32 zł (koszty uzyskania przychodu)	2 809,00	2 809,00
Zaliczka na podatek przed zaokrągleniem	(2809 zł × 17%)	477,53	477,53
Podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne	4000 zł – 548,4 zł (suma składek społ. finans. przez zatrudnionego)	3 451,60	3 451,60
Składka na ubezpieczenie zdrowotne	3451,6 zł × 9%	310,64	310,64
Składka zdrowotna do odliczenia od podatku	Polski Ład: 0 zł Zassady z 2021 r.: 3451,6 zł × 7,75%	0,00	267,50
Zaliczka na podatek do przekazania na rachunek urzędu skarbowego po zaokrągleniu do pełnych złotych	Polski Ład: 477,53 zł – 0 zł; wynik zaokrąglamy do pełnych zł Zassady z 2021 r.: 477,53 zł – 267,5 zł; wynik zaokrąglamy do pełnych zł	478,00	210,00
Kwota netto	4000 zł – 548,4 zł (skł. społ.) – 310,64 zł (skł. zdrow.) – 478 zł (zaliczka na podatek)	2 662,96	2 930,96
Wpłata do PPK finansowana przez zatrudnionego	4000 zł × 2%	80,00 zł	80,00 zł
Kwota do wypłaty czyli kwota netto pomniejszona o wpłatę na PPK fin. przez zatrudnionego	2662,96 zł – 80 zł	2 582,96	2 850,96

 

Przykład – rozliczenie listy płac zleceniobiorcy, który złożył wniosek o niepobieranie zaliczki na podatek

Poniżej rozliczenie listy płac według przepisów z 2022 r. w przypadku 30-letniego zleceniobiorcy (niebędącego uczestnikiem PPK):

• dla którego wykonywana umowa zlecenia (zawarta na kilka miesięcy) stanowi wyłącznie tytuł do ubezpieczenia zdrowotnego,
• który zawnioskował na piśmie o niepobieranie zaliczki na podatek na mocy art. 41 ust. 1c ustawy PIT,
• któremu przysługują 20-procentowe koszty uzyskania przychodu oraz miesięczne wynagrodzenie w wysokości 2.000 zł brutto:

Składniki	Działanie	Kwoty w zł
Wynagrodzenie za pracę		2 000,00
Podstawa wymiaru składek społ.		0,00
Składka na ubezpieczenie emerytalne		0,00
Składki na ubezpieczenia rentowe		0,00
Składka na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe		0,00
Suma składek na ubezpieczenie społeczne	0 zł + 0 zł + 0 zł	0,00
Kwota kosztów uzyskania przychodu	[2000 zł – 0 zł (skł. społeczne finans. przez zatrudnionego)] × 20%	400,00
Podstawa obliczenia zaliczki na podatek po zaokrągleniu do pełnych złotych	2000 zł – 0 zł (skł. społeczne finans. przez zatrudnionego) – 400 zł (koszty uzyskania przychodu)	1 600,00
Podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne	2000 zł	2 000,00
Składka na ubezpieczenie zdrowotne	2000 zł × 9%	180,00
Składka zdrowotna do odliczenia od podatku		0,00
Zaliczka na podatek do przekazania na rachunek urzędu skarbowego po zaokrągleniu do pełnych złotych		0,00
Kwota netto	2000 zł – 0 zł (skł. społ.) – 180 zł (skł. zdrow.) – 0 zł (zaliczka na podatek)	1 820,00

 

Aby nie popełnić błędów przy naliczaniu należności publiczno-prawnych w postaci składek ZUS i podatku dochodowego warto korzystać z naszego sprawdzonego kalkulatora:

🧮 Kalkulator Wynagrodzeń 2022 (umowa zlecenia i o dzieło – pobór zaliczki na podatek lub zerowy PIT)
Jak rozliczyć wynagrodzenie i obliczyć netto z umowy zlecenia i o dzieło (pobór zaliczki na podatek lub zerowy PIT)?

➪ Kliknij i Sprawdź

 

Dokonywanie potrąceń z umów zlecenia w 2022 r.

W 2022 r. – podobnie jak w 2021 r. – przy potrąceniach z umów zlecenia należy stosować regułę, w myśl której jeśli wynagrodzenie za realizowanie zlecenia można zaliczyć do świadczeń powtarzających się (wypłacanych cyklicznie), których celem jest zapewnienie utrzymania (lub które stanowią jedyne źródło dochodu), wówczas potrącanie z niego określonych należności powinno następować według zasad wskazanych w przepisach Kodeksu pracy. Od 2019 r. obowiązują wszakże przepisy, które stanowią, że do wynagrodzeń zleceniobiorców-dłużników (spełniających ww. warunki) należy wprost stosować regulacje Kodeksu pracy o granicy potrącenia i kwocie wolnej od potrąceń.

Jeżeli wynagrodzenie zleceniobiorcy nie spełnia wskazanych wyżej przesłanek, wówczas zasadniczo może podlegać zajęciu w całości.

Sprawdź praktyczny kalkulator potrąceń z umowy zlecenia (2022 r.):

🧮 Kalkulator Online – Potrącenia z umowy zlecenia
Jak obliczyć kwotę potrącenia z umowy zlecenia?
➪ Kliknij i Sprawdź

 

Sprawdź: Jak dokonywać potrąceń z umów zlecenia w 2022 r.

 

Użyteczne wzory

 

Poniżej wzór oświadczenia zleceniobiorcy (z klauzulą RODO) określającego m.in. status zatrudnionej osoby, które da nam odpowiedź, jakie składki ZUS będą obligatoryjne w przypadku danej umowy: