Przyznanie i wypłata zasiłku opiekuńczego następuje przede wszystkim po złożeniu przez ubezpieczonego wniosku o ten zasiłek (Z-15A, Z-15B), zawierającego zakres danych, o których mowa w rozporządzeniu Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z 8 grudnia 2015 r. w sprawie zakresu informacji o okolicznościach mających wpływ na prawo do zasiłków z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa lub ich wysokość oraz dokumentów niezbędnych do przyznania i wypłaty zasiłków (dalej: rozporządzeniu z 8 grudnia 2015 r.).

Wniosek nie jest wymagany, jeżeli ubezpieczony występuje o zasiłek opiekuńczy za kolejny nieprzerwany okres w związku z opieką nad tym samym dzieckiem albo tym samym chorym członkiem rodziny innym niż dziecko oraz nie zmieniły się okoliczności podane wcześniej we wniosku o zasiłek.

 

W poniższych wyjaśnieniach zastosowano wyróżnienia ostatnich zmian dokonanych w rozporządzeniu z 8 grudnia 2015 r. według schematu: treści usunięte mocą nowelizacji rozporządzenia z 8 grudnia 2015 r. obowiązującej od 6 grudnia 2023 r. treści dodane / zmodyfikowane mocą nowelizacji rozporządzenia z 8 grudnia 2015 r. obowiązującej od 6 grudnia 2023 r.

 

Poniżej ZAKRES DANYCH WNIOSKU O ZASIŁEK OPIEKUŃCZY:

1)  dane ubezpieczonego – pierwsze imię, nazwisko, numer PESEL albo seria i numer paszportu i data urodzenia, jeżeli nie nadano numeru PESEL, oraz adres zamieszkania;

2)  wskazanie okresu, za który wnioskodawca ubiega się o zasiłek opiekuńczy, oraz serii i numeru zaświadczenia lekarskiego;

3)  wskazanie danych dziecka lub członka rodziny (imienia, nazwiska, numeru PESEL, a jeżeli nie nadano numeru PESEL – serii i numeru dokumentu potwierdzającego tożsamość, stopnia pokrewieństwa, daty urodzenia dziecka);

3a) wskazanie, czy dziecko ma orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności lub orzeczenie o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji;

4)  oświadczenie zawierające informacje, czy:

a)  jest domownik mogący zapewnić opiekę w okresie, o którym mowa w pkt 2,

b)  wnioskodawca jest zatrudniony w systemie pracy zmianowej oraz w jakich godzinach, jeżeli zasiłek jest wypłacany przez Zakład Ubezpieczeń Społecznych,

c)  matka/ojciec dziecka pracuje, ze wskazaniem, czy wykonuje pracę w systemie pracy zmianowej oraz w jakich godzinach,

d)  w danym roku kalendarzowym wypłacono wnioskodawcy zasiłek opiekuńczy z tytułu poprzedniego ubezpieczenia z tytułu opieki nad dziećmi w wieku do lat 14 albo nad chorymi dziećmi w wieku powyżej 14 lat lub chorym członkiem rodziny, ze wskazaniem liczby dni oraz nazwy i adresu poprzedniego płatnika składek,

e)  w danym roku kalendarzowym matka/ojciec dziecka, małżonek/małżonka pobrali zasiłek opiekuńczy z tytułu opieki nad dziećmi w wieku do lat 14 albo nad chorymi dziećmi w wieku powyżej 14 lat lub chorym członkiem rodziny, ze wskazaniem liczby dni oraz nazwy i adresu płatnika składek oraz imienia i nazwiska oraz numeru PESEL matki/ojca/małżonki(a), a jeżeli nie nadano numeru PESEL – serii i numeru dokumentu potwierdzającego tożsamość,

f)   w danym roku kalendarzowym inny członek rodziny pobrał zasiłek opiekuńczy z tytułu opieki nad dzieckiem w wieku do 8 tygodnia życia albo nad chorym członkiem rodziny, ze wskazaniem liczby dni oraz nazwy i adresu płatnika składek oraz imienia i nazwiska oraz numeru PESEL innego członka rodziny, a jeżeli nie nadano numeru PESEL – serii i numeru dokumentu potwierdzającego tożsamość,

g)  ubezpieczony pozostaje we wspólnym gospodarstwie domowym z dzieckiem w wieku powyżej 14 lat lub chorym członkiem rodziny, w związku z opieką nad którym ubiega się o zasiłek opiekuńczy;

5)  numer rachunku bankowego wnioskodawcy;

6) miejscowość, data oraz podpis wnioskodawcy;

7) pouczenie.

Zauważmy, że wniosek o zasiłek opiekuńczy pracownik może złożyć w formie papierowej pisemnej lub w formie dokumentu elektronicznego uwierzytelnionego podpisanego kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym, podpisem osobistym albo z wykorzystaniem kwalifikowanego certyfikatu lub profilu zaufanego ePUAP sposobu potwierdzania pochodzenia oraz integralności danych dostępnego w systemie teleinformatycznym udostępnionym bezpłatnie przez ZUS, na elektroniczną skrzynkę podawczą ZUS lub na adres do doręczeń elektronicznych, wniosek o zasiłek opiekuńczy, zawierający dane określone w załączniku nr 6 do rozporządzenia.

 

Dokumentem potrzebnym do wypłaty zasiłku opiekuńczego z tytułu sprawowania opieki nad chorym dzieckiem lub chorym członkiem rodziny jest ponadto zaświadczenie (zwolnienie) lekarskie:

• w formie dokumentu elektronicznego (e –ZLA),
• na formularzu wydrukowanym z systemu teleinformatycznego (gdy wystawienie e-ZLA nie jest możliwe z powodu braku dostępu do Internetu lub braku możliwości opatrzenia zaświadczenia kwalifikowanym podpisem elektronicznym albo podpisem potwierdzonym profilem zaufanym ePUAP),
• w formie wydruku zaświadczenia wystawionego elektronicznie (wydruk e–ZLA), który lekarz jest zobowiązany przekazać ubezpieczonemu, jeżeli płatnik składek nie ma profilu na PUE ZUS lub na wniosek ubezpieczonego (nawet jeśli płatnik składek ma taki profil).

 

 

Dokumentem niezbędnym do przyznania i wypłaty zasiłku opiekuńczego z tytułu sprawowania opieki podczas pobytu za granicą jest z kolei:

• wniosek o zasiłek (Z-15A, Z-15B) oraz
• zaświadczenie zagranicznego zakładu leczniczego lub zagranicznego lekarza, spełniające warunki określone w § 5 i § 6 rozporządzenia z 8 grudnia 2015 r.

 

 

Dokumentami niezbędnymi do przyznania i wypłaty zasiłku opiekuńczego z powodu konieczności sprawowania osobistej opieki nad dzieckiem w wieku do lat 8 jest:

1)     złożone w formie papierowej pisemnej lub w formie dokumentu elektronicznego uwierzytelnionego podpisanego kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym, podpisem osobistym albo z wykorzystaniem kwalifikowanego certyfikatu lub profilu zaufanego ePUAP sposobu potwierdzania pochodzenia oraz integralności danych dostępnego w systemie teleinformatycznym udostępnionym bezpłatnie przez ZUS, na elektroniczną skrzynkę podawczą ZUS lub na adres do doręczeń elektronicznych, oświadczenie ubezpieczonego – w przypadku nieprzewidzianego zamknięcia żłobka, klubu dziecięcego, przedszkola lub szkoły, do którego uczęszcza dziecko;

2)     decyzja o konieczności izolacji dziecka wydana przez właściwy organ albo uprawniony podmiot, na podstawie przepisów o zapobieganiu i zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi;

3)     złożone w formie papierowej pisemnej lub w formie dokumentu elektronicznego uwierzytelnionego podpisanego kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym, podpisem osobistym albo z wykorzystaniem kwalifikowanego certyfikatu lub profilu zaufanego ePUAP sposobu potwierdzania pochodzenia oraz integralności danych dostępnego w systemie teleinformatycznym udostępnionym bezpłatnie przez ZUS, na elektroniczną skrzynkę podawczą ZUS lub na adres do doręczeń elektronicznych, zaświadczenie lekarskie wystawione ubezpieczonemu na zwykłym druku lub jego kopia potwierdzona za zgodność z oryginałem przez
ubezpieczonego, płatnika składek albo ZUS, w przypadku:

 

a) porodu lub choroby małżonka ubezpieczonego lub rodzica dziecka, stale opiekującego opiekujących się dzieckiem, jeżeli poród lub choroba uniemożliwia temu małżonkowi lub rodzicowi sprawowanie opieki,

b) pobytu małżonka lub rodzica dziecka stale opiekującego się dzieckiem w placówce leczniczej, stale opiekujących się dzieckiem, w szpitalu albo innym zakładzie leczniczym podmiotu leczniczego wykonującego działalność leczniczą w rodzaju stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne;

4)     złożone  w formie papierowej pisemnej lub w formie dokumentu elektronicznego uwierzytelnionego podpisanego kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym, podpisem osobistym albo z wykorzystaniem kwalifikowanego certyfikatu lub profilu zaufanego ePUAP sposobu potwierdzania pochodzenia oraz integralności danych dostępnego w systemie teleinformatycznym udostępnionym bezpłatnie przez ZUS, na elektroniczną skrzynkę podawczą ZUS lub na adres do doręczeń elektronicznych, oświadczenie ubezpieczonego o chorobie niani lub dziennego opiekuna oraz wydruk zaświadczenia lekarskiego lub kopia zaświadczenia lekarskiego wystawionego na formularzu zaświadczenia lekarskiego wydrukowanym z systemu teleinformatycznego albo kopia zaświadczenia lekarskiego wystawionego na zwykłym druku, stwierdzające niezdolność do pracy niani lub dziennego opiekuna, potwierdzone przez ubezpieczonego za zgodność z oryginałem – w przypadku choroby niani, z którą rodzice mają zawartą umowę uaktywniającą, o której mowa w ustawie z dnia 4 lutego 2011 r. o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3 (Dz. U. z 2016 r. poz. 157 oraz z 2017 r. poz. 60), lub dziennego opiekuna, sprawujących opiekę nad dzieckiem.

 

Zaświadczenie, o którym mowa w pkt 3, powinno zawierać:

1)  imię i nazwisko małżonka lub rodzica stale opiekującego się dzieckiem;

2)  okres i przyczynę konieczności sprawowania opieki nad dzieckiem;

3)  nazwisko dziecka, nad którym ma być sprawowana opieka, oraz jego imię, o ile dziecku zostało już nadane;

4)  pieczątkę i podpis wystawiającego zaświadczenie.

 

Zaświadczenie lekarskie wystawione na zwykłym druku, stwierdzające niezdolność do pracy niani, z którą rodzice mają zawartą umowę uaktywniającą, o której mowa w ustawie z dnia 4 lutego 2011 r. o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3, lub dziennego opiekuna, sprawujących opiekę nad dzieckiem, powinno zawierać:

1)  imię, nazwisko i PESEL niani lub dziennego opiekuna sprawujących opiekę nad dzieckiem albo serię i numer dokumentu stwierdzającego tożsamość, jeżeli nie nadano numeru PESEL;

2)  okres orzeczonej niezdolności do pracy;

3)  pieczątkę i podpis wystawiającego zaświadczenie.

 

 

Dokumentem niezbędnym do przyznania i wypłaty zasiłku opiekuńczego, o którym mowa w art. 32 ust. 1 pkt 2a ustawy zasiłkowej (chodzi tu o opiekę nad chorym dzieckiem legitymującym się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności albo orzeczeniem o niepełnosprawności), jest orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności albo orzeczenie o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji do ukończenia 18 lat lub ich kopia potwierdzona za zgodność z oryginałem przez ubezpieczonego, płatnika składek albo ZUS.

 

Dokumentami niezbędnymi do przyznania i wypłaty zasiłku opiekuńczego, o którym mowa w art. 32 ust. 1 pkt 2b ustawy zasiłkowej (chodzi tu o opiekę nad dzieckiem niepełnosprawnym, pozbawionym opieki, którą ma na co dzień zapewnioną), są:

1)     orzeczenie o znacznym stopniu niepełnosprawności albo orzeczenie o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji do ukończenia 18 lat lub ich kopia potwierdzona za zgodność z oryginałem przez ubezpieczonego, płatnika składek albo ZUS;

2)     złożone w formie pisemnej lub w formie dokumentu elektronicznego podpisanego kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym, podpisem osobistym albo z wykorzystaniem sposobu potwierdzania pochodzenia oraz integralności danych dostępnego w systemie teleinformatycznym udostępnionym bezpłatnie przez ZUS, na elektroniczną skrzynkę podawczą ZUS lub na adres do doręczeń elektronicznych zaświadczenie lekarskie wystawione ubezpieczonemu na zwykłym druku lub jego kopia potwierdzona za zgodność z oryginałem przez ubezpieczonego, płatnika składek albo ZUS, w przypadku:

a) porodu lub choroby małżonka ubezpieczonego lub rodzica dziecka, stale opiekujących się dzieckiem, jeżeli poród lub choroba uniemożliwia temu małżonkowi lub rodzicowi sprawowanie opieki,

b) pobytu małżonka lub rodzica dziecka, stale opiekujących się dzieckiem, w szpitalu albo innym zakładzie leczniczym podmiotu leczniczego wykonującego działalność leczniczą w rodzaju stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne.

Zaświadczenie, o którym mowa w pkt 2, zawiera:

1) imię i nazwisko małżonka lub rodzica stale opiekujących się dzieckiem;

2) okres i przyczynę konieczności sprawowania opieki nad dzieckiem;

3)  nazwisko dziecka, nad którym ma być sprawowana opieka, oraz jego imię, o ile dziecku

4) pieczątkę i podpis wystawiającego zaświadczenie.

 

 

Dokumentami niezbędnymi do przyznania i wypłaty zasiłku opiekuńczego, o którym mowa w art. 32a ustawy zasiłkowej (chodzi tu o zasiłek opiekuńczy w wymiarze do 8 tygodni), są:

1)     złożone w formie papierowej pisemnej lub w formie dokumentu elektronicznego uwierzytelnionego podpisanego kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym, podpisem osobistym albo z wykorzystaniem kwalifikowanego certyfikatu lub profilu zaufanego ePUAP sposobu potwierdzania pochodzenia oraz integralności danych dostępnego w systemie teleinformatycznym udostępnionym bezpłatnie przez ZUS, na elektroniczną skrzynkę podawczą ZUS lub na adres do doręczeń elektronicznych, zaświadczenie o okresie pobytu ubezpieczonej matki dziecka w placówce leczniczej;

2)     złożone w formie papierowej pisemnej lub w formie dokumentu elektronicznego uwierzytelnionego podpisanego kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym, podpisem osobistym albo z wykorzystaniem kwalifikowanego certyfikatu lub profilu zaufanego ePUAP sposobu potwierdzania pochodzenia oraz integralności danych dostępnego w systemie teleinformatycznym udostępnionym bezpłatnie przez ZUS, na elektroniczną skrzynkę podawczą ZUS lub na adres do doręczeń elektronicznych, oświadczenie ubezpieczonego o pobieraniu przez ubezpieczoną matkę dziecka zasiłku macierzyńskiego w okresie 8 tygodni po porodzie;

3)     orzeczenie o niezdolności ubezpieczonej matki dziecka do samodzielnej egzystencji lub jego kopia potwierdzona za zgodność z oryginałem przez ubezpieczonego, płatnika składek albo przez ZUS;

4)     złożone w formie papierowej pisemnej lub w formie dokumentu elektronicznego uwierzytelnionego podpisanego kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym, podpisem osobistym albo z wykorzystaniem kwalifikowanego certyfikatu lub profilu zaufanego ePUAP sposobu potwierdzania pochodzenia oraz integralności danych dostępnego w systemie teleinformatycznym udostępnionym bezpłatnie przez ZUS, na elektroniczną skrzynkę podawczą ZUS lub na adres do doręczeń elektronicznych, oświadczenie ubezpieczonego o porzuceniu dziecka przez matkę dziecka, zawierające datę porzucenia.

 

Dokumenty niezbędne do przyznania świadczeń chorobowych określa rozporządzenie Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z 8 grudnia 2015 r. w sprawie zakresu informacji o okolicznościach mających wpływ na prawo do zasiłków z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa lub ich wysokość oraz dokumentów niezbędnych do przyznania i wypłaty zasiłków.