Ważne zmiany ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych i ustawy wypadkowej od 18 września 2021 r.

Mistrz Kadr i Płac

Z dniem 18 września 2021 r. weszły w życie istotne zmiany w zakresie ubezpieczeń społecznych. Zapisano je w ustawie z 24 czerwca 2021 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2021 r. poz. 1621), dalej zwanej także nowelizacją. Część przewidzianych w niej modyfikacji zaczyna obowiązywać nieco później, bo od 1 stycznia 2022 r., 1 kwietnia 2022 r. i 1 stycznia 2023 r.

Poniżej przedstawione są zmiany dotyczące kwestii składkowych obowiązujące od 18 września 2021 r.

 

Nowelizacja ustawy z 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych

 

Baza niezbędnych kalkulatorów płacowych w jednej aplikacji!

Zmiana definicji rachunku bankowego

Brzmienie przepisu po zmianie ( treść dodana ; treść usunięta ):

Art. 4. Użyte w ustawie określenia oznaczają:

16) rachunek bankowy – rachunekbankowy płatniczy prowadzony w kraju lub  wydany w kraju instrument płatniczy w rozumieniu ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 r. o usługach płatniczych (Dz. U. z 2020 r.  poz.  794 i 1639 oraz z 2021 r. poz.  rachunek w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej przedsiębiorcy będącego jej członkiem; 355 i 1598)


OPIS ZMIAN

Począwszy od 18 września 2021 r., przez użyte w ustawie o sus określenie rachunek bankowy należy rozumieć:

  • rachunek prowadzony dla jednego lub większej liczby użytkowników służący do wykonywania transakcji płatniczych, przy czym przez rachunek płatniczy rozumie się także rachunek bankowy oraz rachunek członka spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej, jeżeli rachunki te służą do wykonywania transakcji płatniczych,
  • zindywidualizowane urządzenie lub uzgodniony przez użytkownika i dostawcę zbiór procedur, wykorzystywane przez użytkownika do złożenia zlecenia płatniczego.

 

Rozszerzenie kręgu osób mogących przystąpić do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego

Brzmienie przepisu po zmianie ( treść dodana ; treść usunięta ):

Art. 11. 1. Obowiązkowo ubezpieczeniu chorobowemu podlegają osoby wymienione w art. 6 ust. 1 pkt 1, 3 i 12.

2. Dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu podlegają na swój wniosek osoby objęte obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi, wymienione w art. 6 ust. 1 pkt 2, 4 , 5 -5a, 7b, 8 i 10.


OPIS ZMIAN

Ustawodawca postanowił umożliwić obejmowanie dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym osób współpracujących z przedsiębiorcami korzystającymi z tzw. ulgi na start. A zatem, w zmienionym od 18 września 2021 r. stanie prawnym, współpraca z osobami prowadzącymi działalność gospodarczą, które korzystają z 6-miesięcznego okresu niepodlegania obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym, daje możliwość przystąpienia na zasadzie dobrowolności do ubezpieczenia chorobowego.

 

Nowe zasady obejmowania ubezpieczeniami wspólników jednoosobowych spółek z o.o. oraz wspólników spółki jawnej, partnerskiej lub komandytowej

Brzmienie przepisu po zmianie ( treść dodana ; treść usunięta ):

Art. 13. Obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym, chorobowemu i wypadkowemu podlegają osoby fizyczne w następujących okresach:

4) osoby prowadzące pozarolniczą działalność , z wyłączeniem osób, o których mowa w pkt 4a i 4b – od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności do dnia zaprzestania wykonywania tej działalności, z wyłączeniem okresu, na który wykonywanie działalności zostało zawieszone na podstawie art. 36aa oraz przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców;

4a) wspólnicy jednoosobowych spółek z ograniczoną odpowiedzialnością – od dnia wpisania spółki do Krajowego Rejestru Sądowego albo od dnia nabycia udziałów w spółce do dnia wykreślenia spółki z Krajowego Rejestru Sądowego albo zbycia wszystkich udziałów w spółce, z wyłączeniem okresu, na który wykonywanie działalności przez spółkę zostało zawieszone na podstawie przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców;

4b) wspólnicy spółki jawnej, partnerskiej lub komandytowej – od dnia wpisania spółki do Krajowego Rejestru Sądowego albo od dnia nabycia ogółu praw i obowiązków w spółce do dnia wykreślenia spółki z Krajowego Rejestru Sądowego albo zbycia ogółu praw i obowiązków w spółce, z wyłączeniem okresu, na który wykonywanie działalności przez spółkę zostało zawieszone na podstawie przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 r.- Prawo przedsiębiorców


OPIS ZMIAN

Znowelizowane przepisy przewidują:

  • obejmowanie ubezpieczeniami zusowskimi wspólników jednoosobowych spółek z ograniczoną odpowiedzialnością oraz wspólników spółki jawnej, partnerskiej lub komandytowej niezależnie od istnienia okoliczności leżących po stronie spółki, np. nieistotne jest czy spółka prowadzi działalność, uzyskuje przychody, zatrudnia pracowników itd.;
  • uzależnienie obowiązku ubezpieczeń w ZUS od statusu wspólnika, co pozwoli wyeliminować wątpliwości interpretacyjne oraz zniwelować ewentualne próby obejścia obowiązku ubezpieczeń społecznych i stosować jednakowe regulacje w stosunku do wszystkich ww. wspólników.

O powyższym przesądza zmiana brzmienia art. 13 ustawy o sus. Wskutek niej, od 18 września 2021 r. ubezpieczeniom emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu obligatoryjnie podlegają odpowiednio:

  • wspólnicy jednoosobowych spółek z ograniczoną odpowiedzialnością – w okresie od dnia wpisania spółki do KRS albo od dnia nabycia udziałów w spółce do dnia wykreślenia spółki z KRS albo zbycia wszystkich udziałów w spółce, z wyłączeniem okresu, na który wykonywanie działalności przez spółkę zostało zawieszone;
  • wspólnicy spółki jawnej, partnerskiej lub komandytowej – w okresie od dnia wpisania spółki do KRS albo od dnia nabycia ogółu praw i obowiązków w spółce do dnia wykreślenia spółki z KRS albo zbycia ogółu praw i obowiązków w spółce, z wyłączeniem okresu, na który działalność spółki została zawieszona.

Do 17 września 2021 r., wspólnicy jednoosobowych spółek z o.o., jawnych, partnerskich oraz komandytowych podlegali obowiązkowi ubezpieczeń społecznych od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności do dnia jej zaprzestania, z wyłączeniem okresu, na który wykonywanie działalności zostało zawieszone na podstawie art. 36aa ustawy o sus oraz regulacji ustawy – Prawo przedsiębiorców.

 

Zmiana zasad naliczania odsetek za zwłokę w opłacaniu składek ZUS

Brzmienie przepisu po zmianie ( treść dodana ; treść usunięta ):

Art. 23. 

1a. Odsetek za zwłokę nie nalicza się, jeżeli ich wysokość nie przekraczałaby6,60 zł 1% kwoty minimalnego wynagrodzenia, z zastrzeżeniem ust. 1b-1f.

1b. Odsetek za zwłokę nie nalicza się od nieopłaconych w terminie składek, z przyczyn leżących po stronie Zakładu, za okres od dnia, w którym składki stały się wymagalne, do dnia ich opłacenia.

1c. Odsetek za zwłokę nie nalicza się od nieopłaconych w terminie składek, jeżeli ich nieopłacenie wynika z:

1) błędnego zawiadomienia przez Zakład o stanie rozliczeń;

2) zastosowania się płatnika składek w danym okresie rozliczeniowym do utrwalonej praktyki interpretacyjnej Zakładu, z uwzględnieniem art. 34 ust. 15 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców;

3) zastosowania się płatnika składek do pisma Zakładu w jego indywidualnej sprawie;

4) zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej Zakładu, która następnie uległa zmianie.

1d. Przez utrwaloną praktykę interpretacyjną, o której mowa w ust. 1c pkt 2 i 4, rozumie się wyjaśnienia zakresu i sposobu stosowania przepisów prawa dominujące w interpretacjach indywidualnych wydawanych przez Zakład w takich samych stanach faktycznych lub w odniesieniu do takich samych zdarzeń przyszłych oraz w takim samym stanie prawnym.

1e. Zakład zawiadamia płatnika składek o kwocie nieopłaconych w terminie składek, o których mowa w ust. 1b, oraz o obowiązku ich opłacenia bez odsetek za zwłokę w terminie 14 dni, licząc od dnia otrzymania zawiadomienia.

1f. Od składek nieopłaconych w terminie, o którym mowa w ust. 1e, nalicza się odsetki za zwłokę za okres od dnia, w którym składki stały się wymagalne, do dnia ich opłacenia.


OPIS ZMIAN

Płatnicy nieregulujący w terminie zobowiązań składkowych muszą liczyć się z koniecznością odsetek za zwłokę, na zasadach i w wysokości określonych w ustawie z 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa, z wyłączeniem przepisu zezwalającego na obniżenie stawki odsetek (art. 23 ust. 1 ustawy o sus).

Dotychczas, od nieopłaconych w terminie składek należne były odsetki za zwłokę niezależnie od przyczyny powstania zadłużenia względem ZUS, o ile ich wartość przekraczała kwotę 6,60 zł.

Począwszy od 18 września 2021 r., odsetek za zwłokę w uiszczaniu należności składkowych nie trzeba opłacać jeśli ich wartość nie przekroczy 1% kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę (a więc do końca bieżącego roku kwoty 28 zł). Ponadto odsetki nie są należne:

  • od nieopłaconych w terminie składek, z przyczyn leżących po stronie ZUS, za okres od dnia, w którym składki stały się wymagalne, do dnia ich opłacenia;
  • od nieopłaconych w terminie składek, jeżeli ich nieopłacenie wynika z:
    • błędnego zawiadomienia przez ZUS o stanie rozliczeń,
    • zastosowania się płatnika składek w danym okresie rozliczeniowym do utrwalonej praktyki interpretacyjnej ZUS, z uwzględnieniem art. 34 ust. 15 ustawy – Prawo przedsiębiorców bądź do pisma ZUS w jego indywidualnej sprawie,
    • zastosowania się do utrwalonej praktyki interpretacyjnej ZUS, która następnie uległa zmianie (przez utrwaloną praktykę interpretacyjną, o której mowa wyżej, należy rozumieć wyjaśnienia zakresu i sposobu stosowania przepisów prawa dominujące w interpretacjach indywidualnych wydawanych przez ZUS w takich samych stanach faktycznych lub w odniesieniu do takich samych zdarzeń przyszłych oraz w takim samym stanie prawnym).

W myśl nowododanych do art. 23 ustawy o sus ustępów 1e i 1f:

  • ZUS zawiadomi płatnika składek o kwocie nieopłaconych w terminie składek z przyczyn leżących po stronie ZUS, oraz o obowiązku ich opłacenia bez odsetek za zwłokę w terminie 14 dni, licząc od dnia otrzymania zawiadomienia;
  • w razie niedochowania przez płatnika tego terminu, odsetki za zwłokę będą naliczane za okres od dnia, w którym składki stały się wymagalne, do dnia ich opłacenia.

 

Przedawnienie należności składkowych i zasady zwrotu nadpłaconych składek także ze zmianami

Brzmienie przepisu po zmianie ( treść dodana ; treść usunięta ):

Art. 24. 

5ca. Jeżeli ogłoszenie upadłości, o którym mowa w ust. 5c, nastąpiło przed rozpoczęciem biegu terminu przedawnienia, bieg terminu przedawnienia rozpoczyna się od dnia następującego po dniu uprawomocnienia się postanowienia o zakończeniu lub umorzeniu postępowania upadłościowego.

5f.W przypadku wydania przez Zakład Bieg terminu przedawnienia ulega zawieszeniu od dnia wszczęcia przez Zakład postępowania w sprawie wydania decyzji ustalającej obowiązek podlegania ubezpieczeniom społecznym, podstawę wymiaru składek lub obowiązek opłacania składek na te ubezpieczenia , bieg terminu przedawnienia ulega zawieszeniu od dnia wszczęcia postępowania do dnia, w którym decyzja stała się prawomocna.

5g. Bieg terminu przedawnienia nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu od dnia objęcia restrukturyzacją należności z tytułu składek, o których mowa w art. 160 ustawy z dnia 15 maja 2015 r. – Prawo restrukturyzacyjne (Dz. U. z 2021 r.  poz.  1588), do dnia zapłaty ostatniej raty w przypadku rozłożenia na raty lub do dnia zapłaty w przypadku odroczenia terminu płatności.

6b. Zakład zawiadamia płatnika składek o kwocie nienależnie opłaconych składek, które zgodnie z ust. 6a mogą być zwrócone,chyba że nie przekraczają wysokości jeżeli kwota nienależnie opłaconych składek przekracza dziesięciokrotność kwoty kosztów upomnienia w postępowaniu egzekucyjnym  w administracji.

6d. Nienależnie opłacone składki podlegają zwrotowi w terminie 30 dni od dnia wpływu wniosku, o którym mowa w ust. 6c.  Zwrot następuje w formie bezgotówkowej na rachunek bankowy płatnika składek zewidencjonowany na koncie płatnika składek. W przypadku braku płatnika składek nienależnie opłacone składki podlegają zwrotowi następcy prawnemu w terminie i na zasadach określonych dla płatnika składek.

6f. W przypadku braku płatnika składek lub jego następcy prawnego Zakład zawiadamia ubezpieczonego o kwocie nienależnie opłaconych składek w części sfinansowanej przez ubezpieczonego i na jego wniosek zwraca nienależnie opłacone składki  na rachunek bankowy wskazany we wniosku. Przepisy ust. 6c-6e stosuje się odpowiednio.


OPIS ZMIAN

Nowelizacja z mocą od 18 września 2021 r.:

  • wprowadziła w art. 24 ustawy o sus nowy ust. 5ca, zgodnie z którym w sytuacji, gdy ogłoszenie upadłości nastąpiło przed rozpoczęciem biegu terminu przedawnienia, bieg tego terminu rozpocznie się od dnia następującego po dniu uprawomocnienia się postanowienia o zakończeniu lub umorzeniu postępowania upadłościowego;
  • zmodyfikowała brzmienie art. 24 ust. 5f ustawy o sus, na następujące: „Bieg terminu przedawnienia ulega zawieszeniu od dnia wszczęcia przez Zakład postępowania w sprawie wydania decyzji ustalającej obowiązek podlegania ubezpieczeniom społecznym, podstawę wymiaru składek lub obowiązek opłacania składek na te ubezpieczenia do dnia, w którym decyzja stała się prawomocna”;
  • dodała do 24 ustawy o sus nowy ust. 5g, w myśl którego bieg terminu przedawnienia nie rozpocznie się, a rozpoczęty ulegnie zawieszeniu od dnia objęcia restrukturyzacją należności z tytułu składek, o których mowa w art. 160 ustawy z 15 maja 2015 r. – Prawo restrukturyzacyjne, do dnia zapłaty ostatniej raty w przypadku rozłożenia na raty lub do dnia zapłaty w przypadku odroczenia terminu płatności.

 

Od 1 stycznia 2022 r. bieg terminu przedawnienia będzie natomiast podlegał zawieszeniu od 1. dnia miesiąca, w którym nastąpiło rozpoczęcie potrąceń ze świadczeń z ubezpieczeń społecznych wypłacanych przez ZUS lub podjęcie pierwszej czynności zmierzającej do wyegzekwowania należności z tytułu składek, o której dłużnik został zawiadomiony, do ostatniego dnia miesiąca, w którym zakończono potrącenia, lub do dnia zakończenia postępowania egzekucyjnego.

Poniżej opis zmian dotyczących zwrotu nadpłaty składek:

Przepis zmieniony od 18 września 2021 r. Istota zmiany
art. 24 ust. 6b ustawy o sus Ustanowienie reguły, na mocy której ZUS zawiadamia płatnika składek o kwocie nienależnie opłaconych składek, które mogą być zwrócone, jeżeli kwota nienależnie opłaconych składek będzie przekraczała dziesięciokrotność kwoty kosztów upomnienia w postępowaniu egzekucyjnym w administracji (do 12 października 2021 r. koszty upomnienia wynoszą 11,60 zł, zaś po tym dniu – 16 zł).

 

art. 24 ust. 6d ustawy o sus Doprecyzowanie, że zwrot następuje w formie bezgotówkowej na rachunek bankowy płatnika składek zewidencjonowany na koncie płatnika składek. W przypadku braku płatnika składek nienależnie opłacone składki podlegają zwrotowi następcy prawnemu w terminie i na zasadach określonych dla płatnika składek.

 

art. 24 ust. 6f ustawy o sus W przypadku braku płatnika składek lub jego następcy prawnego, ZUS zawiadamia ubezpieczonego o kwocie nienależnie opłaconych składek w części sfinansowanej przez ubezpieczonego i na jego wniosek zwraca nienależnie opłacone składki na rachunek bankowy wskazany we wniosku.

 

Umarzanie należności składkowych oraz cywilnoprawnych

Brzmienie przepisu po zmianie ( treść dodana ; treść usunięta ):

Art. 28. 

3. Całkowita nieściągalność, o której mowa w ust. 2, zachodzi, gdy:

4c) ogłoszono upadłość, o której mowa w części III w tytule V ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. – Prawo upadłościowe;

5a. W przypadku gdy nastąpiło wyrejestrowanie płatnika składek oraz ubezpieczonych, umorzeniu z mocy prawa ulegają należności z tytułu składek, jeżeli ich wysokość nie przekracza wysokości dziesięciokrotności kwoty kosztów upomnienia w postępowaniu egzekucyjnym w administracji.

5b. W przypadku gdy dłużnik zmarł, umorzeniu z mocy prawa ulegają należności z tytułu składek, jeżeli ich wysokość nie przekracza wysokości 10% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w kwartale poprzedzającym datę zgonu dłużnika.

5c. W przypadku, o którym mowa w ust. 5a i 5b, Zakład nie wydaje decyzji w sprawie umorzenia należności z tytułu składek.

Art. 30. Do składek finansowanych przez ubezpieczonych niebędących płatnikami składek nie stosuje się  przepisu art. 28 , z wyłączeniem ust. 3 pkt 4c.

Art. 31. Do należności z tytułu składek stosuje się odpowiednio: art. 7a, art. 12, art. 26, art. 29 § 1 i 2, art. 33-33b, art. 38a, art. 51 § 1, art. 55, art. 59 § 1 pkt 1, 3, 4, 8 i 9, art. 60 § 1, art. 61 § 1, art. 62 §  1, 3 i 5, art. 62b § 1 pkt 2 i § 3, art. 72 § 1 pkt 1 i 4 i § 2, art. 73 § 1 pkt 1 i 5, art. 77b § 1 i 2, art. 91, art. 93, art. 93a-93c, art. 93e, art. 94, art. 97 § 1 i 1a, art. 97a § 1-3, art. 98 § 1 i § 2 pkt 1, 2, 5 i 7, art. 100, art. 101, art. 105 § 1 i 2, art. 106 § 1-3, art. 107 § 1, 1a, § 2 pkt 2 i 4 i § 3, art. 108 § 1, 3 i 4, art. 109 § 1 w zakresie art. 29, art. 109 § 2 pkt 1, art. 110 § 1, § 2 pkt 2 i § 3, art. 111 § 1-4 i § 5 pkt 1, art. 112 § 1-5, art. 112b-114, art. 115-117, art. 117d, art. 118 § 1 oraz art. 119 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa.

 

Art. 77a.  1. Zakład może umarzać w całości albo w części, odraczać spłatę lub rozkładać na raty przypadające Zakładowi należności pieniężne mające charakter cywilnoprawny, zwane dalej „należnościami cywilnoprawnymi”.

2. Należności cywilnoprawne mogą być z urzędu umarzane w całości, jeżeli:

1) osoba fizyczna – zmarła, nie pozostawiając żadnego majątku, pozostawiła majątek niepodlegający egzekucji na podstawie odrębnych przepisów albo pozostawiła przedmioty codziennego użytku domowego, których łączna wartość nie przekracza kwoty 6000 zł;

2) osoba prawna – została wykreślona z właściwego rejestru osób prawnych przy jednoczesnym braku majątku, z którego można by egzekwować należność, a odpowiedzialność z tytułu należności nie przechodzi z mocy prawa na osoby trzecie;

3) zachodzi uzasadnione przypuszczenie, że w postępowaniu egzekucyjnym nie uzyska się kwoty wyższej od kosztów dochodzenia i egzekucji należności cywilnoprawnej lub postępowanie egzekucyjne okazało się nieskuteczne;

4) jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej uległa likwidacji;

5) zachodzi interes publiczny.

3. W przypadku gdy oprócz dłużnika głównego są inni obowiązani, należności cywilnoprawne mogą zostać umorzone z urzędu w całości tylko wtedy, gdy warunki umarzania, o których mowa w ust. 2, są spełnione wobec wszystkich obowiązanych.

4. Na wniosek dłużnika, w przypadkach uzasadnionych:

1) ważnym interesem dłużnika lub interesem publicznym – należności cywilnoprawne mogą być umarzane w całości;

2) względami społecznymi lub gospodarczymi, w szczególności możliwościami płatniczymi dłużnika – należności cywilnoprawne mogą być umarzane w części, termin spłaty całości albo części należności może zostać odroczony lub płatność całości albo części należności może zostać rozłożona na raty.

5. Umorzenie należności cywilnoprawnych, odroczenie terminu spłaty całości lub części należności albo rozłożenie płatności całości lub części należności na raty następuje w formie pisemnej, na podstawie przepisów prawa cywilnego.

6. W przypadkach, o których mowa w ust. 2 pkt 1-4, umorzenie należności cywilnoprawnych następuje w formie jednostronnego oświadczenia woli.

7. Przepisy ust. 1-6 stosuje się odpowiednio do umarzania, odraczania lub rozkładania na raty spłaty odsetek od należności cywilnoprawnych oraz do umarzania, odraczania lub rozkładania na raty spłaty innych należności ubocznych.

8. Przepisów ust. 1-7 nie stosuje się do należności cywilnoprawnych, w przypadku których odrębne przepisy regulują umarzanie, odraczanie terminów spłaty lub rozkładanie na raty spłaty tych należności.

9. Zakład może wyrazić zgodę na niedochodzenie należności cywilnoprawnych, których kwota wraz z odsetkami nie przekracza 100 zł.


OPIS ZMIAN

Szczegóły w zakresie zmian w kwestii dokonywania umorzenia przez ZUS należności cywilnoprawnych oraz należności z tytułu składek ZUS przedstawia poniższa tabela.

Przepis zmieniony / dodany od 18 września 2021 r. Istota zmiany
Nowy pkt 4c w ust. 3 art. 28 ustawy o sus Rozszerzenie katalogu przesłanek wystąpienia całkowitej nieściągalności warunkującej umorzenie należności składkowych. Dzięki temu, od 18 września 2021 r., całkowita nieściągalność zajdzie także, gdy ogłoszono upadłość w drodze postępowania upadłościowego wobec osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej czyli upadłość, o której mowa w części III w tytule V ustawy z 28 lutego 2003 r. – Prawo upadłościowe.

 

Nowy ust. 5a w art. 28 ustawy o sus Umorzenie z mocy prawa należności z tytułu składek, w przypadku gdy nastąpiło wyrejestrowanie płatnika składek oraz ubezpieczonych, jeżeli ich wysokość nie przekracza wysokości dziesięciokrotności kwoty kosztów upomnienia w postępowaniu egzekucyjnym w administracji.

 

Nowy ust. 5b w art. 28 ustawy o sus Umorzenie z mocy prawa należności z tytułu składek, w przypadku gdy dłużnik zmarł, jeżeli ich wysokość nie przekracza wysokości 10% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w kwartale poprzedzającym datę zgonu dłużnika.

 

Nowy ust. 5c w art. 28 ustawy o sus W przypadkach, o których mowa w opisanych wyżej ust. 5a i 5b, ZUS nie wydaje decyzji w sprawie umorzenia należności z tytułu składek.

 

Zmieniony art. 30 ustawy o sus Do składek finansowanych przez ubezpieczonych niebędących płatnikami składek nie stosuje się zasad umarzania określonych w art. 28 ustawy o sus, z wyłączeniem przypadku ogłoszenia upadłości, o której mowa w części III w tytule V ustawy z 28 lutego 2003 r. – Prawo upadłościowe

 

Zmieniony art. 31 ustawy o sus Do należności z tytułu składek nie stosuje się przepisów art. 62 § 1 Ordynacji podatkowej, zgodnie z którym:

·       jeżeli na podatniku ciążą zobowiązania podatkowe z różnych tytułów, dokonaną wpłatę zalicza się na poczet podatku zgodnie ze wskazaniem podatnika, a w przypadku braku takiego wskazania – na poczet zobowiązania podatkowego o naj-wcześniejszym terminie płatności spośród wszystkich zobowiązań podatkowych podatnika;

·       w przypadku gdy na podatniku ciążą zobowiązania podatkowe, których termin płatności upłynął, dokonaną wpłatę zalicza się na poczet zaległości podatkowej o najwcześniejszym terminie płatności we wskazanym przez podatnika podatku, a w przypadku braku takiego wskazania lub braku zaległości podatkowej we wskazanym podatku – na poczet zaległości podatkowej o najwcześniejszym terminie płatności spośród wszystkich zaległości podatkowych podatnika.

Nowy art. 77a ustawy o sus Umożliwienie ZUS umarzania należności cywilnoprawnych przypadających zarządzanym przez ZUS funduszom, co w konsekwencji przyczyni się do racjonalnego i celowego wykorzystania środków publicznych, poprzez dochodzenie tylko tych należności pieniężnych o charakterze cywilnoprawnym (np. zasądzonych na rzecz ZUS kosztów zastępstwa procesowego czy dłużników rzeczowych, czyli właścicieli nieruchomości, na których jest wpisana hipoteka), których odzyskanie jest realne.

Omawiane umorzenie może następować:

·       z urzędu (w przypadkach określonych w art. 77a ust. 2 ustawy o sus) lub

·       na wniosek dłużnika (w okolicznościach wskazanych w art. 77a ust. 4 ustawy o sus).

Umorzenie należności cywilnoprawnych, odroczenie terminu spłaty całości lub części należności albo rozłożenie płatności całości lub części należności na raty nastąpi w formie pisemnej, na podstawie przepisów prawa cywilnego.

 

 

Wznowienie wykonywania działalności gospodarczej

Brzmienie przepisu po zmianie ( treść dodana ; treść usunięta ):

Art. 36a. 

4. Wznowienie wykonywania działalności gospodarczej nie wymaga ponownego zgłoszenia do  obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego, rentowych i wypadkowego, a w przypadku osób, które do dnia zawieszenia działalności podlegały dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu – także do tego ubezpieczenia.


OPIS ZMIAN

Ustawodawca doprecyzował, że wznowienie wykonywania działalności gospodarczej po zawieszeniu nie wymaga ponownego zgłoszenia do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego, rentowych i wypadkowego. W przypadku osób, które do dnia zawieszenia działalności podlegały dobrowolnemu ubezpieczeniu chorobowemu – także do tego ubezpieczenia.

 

Dokumenty sporządzane przez ZUS

Brzmienie przepisu po zmianie ( treść dodana ; treść usunięta ):

Art. 47. 

2h. Deklaracje rozliczeniowe oraz imienne raporty miesięczne za płatników składek zwolnionych z obowiązku ich składania sporządza Zakład.

2i. Deklaracje rozliczeniowe oraz imienne raporty miesięczne sporządzone przez Zakład za płatników składek zwolnionych z obowiązku ich składania mają moc zrównaną z mocą dokumentów rozliczeniowych złożonych przez płatnika składek.

4b. Płatnik składek jest obowiązany opłacać należności z tytułu składek, o których mowa w ust. 4, w formie bezgotówkowej w drodze obciążenia rachunku bankowego płatnika składek lub obciążenia rachunku płatniczego płatnika w instytucji płatniczej w rozumieniu ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 r. o usługach płatniczych  (Dz. U. z 2020 r.  . poz.  794 i 1639).


OPIS ZMIAN

Na podstawie dodanych do art. 47 ust. 2h i 2i, ZUS ma sporządzać dokumenty rozliczeniowe za płatników zwolnionych z tego obowiązku, które mają moc zrównaną z mocą dokumentów rozliczeniowych złożonych przez płatnika składek.

 

Podpisywanie dokumentów przekazywanych do ZUS

Brzmienie przepisu po zmianie ( treść dodana ; treść usunięta ):

Art. 47a. 1. Z zastrzeżeniem ust. 1a-3, płatnicy składek są obowiązani przekazywać zgłoszenia do ubezpieczeń społecznych, o których mowa w art. 36 ust. 10, imienne raporty miesięczne, o których mowa w art. 41 ust. 3, deklaracje rozliczeniowe, o których mowa w art. 46 ust. 4, inne dokumenty niezbędne do prowadzenia kont płatników składek i kont ubezpieczonych oraz korekty tych dokumentów poprzez transmisję danych w formie dokumentu elektronicznego z oprogramowania, którego zgodność z wymaganiami określonymi przez Zakład na podstawie art. 13 ust. 2 pkt 2 lit. a ustawy z dnia 17 lutego 2005 r. o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne została potwierdzona w sposób określony w art. 21 i  art. 22 tej ustawy , lub za pośrednictwem systemu teleinformatycznego udostępnionego przez Zakład.

2a. Dokumenty elektroniczne, o których mowa w ust. 1 oraz w art. 41 ust. 8, opatruje się kwalifikowanym podpisem elektronicznym , podpisem zaufanym albo podpisem osobistym osoby odpowiedzialnej za przekazanie tych dokumentów.


OPIS ZMIAN

Od 18 września 2021 r., dokumenty elektroniczne, o których mowa art. 47a ust. 1 ustawy o sus, mogą być podpisywane tak jak przed nowelizacją kwalifikowanym podpisem elektronicznym, a także podpisem zaufanym albo podpisem osobistym osoby odpowiedzialnej za przekazanie tych dokumentów.

 

Pobieranie dokumentów dotyczących danych zgromadzonych w PUE ZUS

Brzmienie przepisu po zmianie ( treść dodana ; treść usunięta ):

Art. 50. 

4d. Płatnik składek, ubezpieczony oraz pobierający świadczenia z ubezpieczeń społecznych lub inne świadczenia wypłacane przez Zakład na podstawie odrębnych przepisów, który w systemie teleinformatycznym udostępnionym bezpłatnie przez Zakład posiada profil informacyjny, może samodzielnie pobierać dokument potwierdzający swoje dane zgromadzone w systemie teleinformatycznym Zakładu.

4e. Zakres danych możliwych do samodzielnego pobrania z systemu teleinformatycznego Zakładu, o którym mowa w ust. 4d, określa Zakład.

4f. Dokument, o którym mowa w ust. 4d, może być wykorzystywany przez płatnika składek, ubezpieczonego lub pobierającego świadczenia z ubezpieczeń społecznych lub inne świadczenia wypłacane przez Zakład na podstawie odrębnych przepisów, który go pobrał, w postaci dokumentu elektronicznego potwierdzonego kwalifikowaną pieczęcią elektroniczną Zakładu lub w formie wydruku.

4g. Zakład umożliwia weryfikację dokumentu, o którym mowa w ust. 4d, przez udostępnioną przez Zakład stronę internetową.

4h. Dokument, o którym mowa w ust. 4d, ma moc zrównaną z mocą dokumentu wydanego przez Zakład, jeżeli jego weryfikacja została dokonana w sposób określony w ust. 4g.


OPIS ZMIAN

W myśl nowych rozwiązań, płatnik składek, ubezpieczony oraz pobierający świadczenia z ubezpieczeń społecznych lub inne świadczenia wypłacane przez ZUS, który posiada profil PUE ZUS, może samodzielnie pobierać dokument potwierdzający swoje dane zgromadzone w systemie teleinformatycznym organu rentowego. Określenie zakresu danych możliwych do samodzielnego pobrania z systemu należy do kompetencji ZUS. Pobrany dokument:

  • może być wykorzystywany w postaci dokumentu elektronicznego potwierdzonego kwalifikowaną pieczęcią elektroniczną ZUS lub w formie wydruku.
  • może zostać zweryfikowany poprzez udostępnioną przez ZUS stronę internetową;

posiada moc zrównaną z mocą dokumentu wydanego przez ZUS, jeżeli jego weryfikacja zostanie dokonana za pomocą wspomnianej wyżej strony www.

 

Zwrot nienależnie pobranych świadczeń

Brzmienie przepisu po zmianie ( treść dodana ; treść usunięta ):

Art. 84. 1. Osoba, która pobrała nienależne świadczenie z ubezpieczeń społecznych, jest obowiązana do jego zwrotu wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie, w wysokości i na zasadach określonych przepisami prawa cywilnego, z uwzględnieniem ust. 11.  Odsetki, z zastrzeżeniem ust. 1a, są naliczane od dnia następującego po dniu wypłaty świadczenia do dnia spłaty.

1a. W razie zwrotu należności z tytułu nienależnie pobranych świadczeń, w terminie wskazanym w decyzji zobowiązującej do zwrotu tych należności, nie nalicza się odsetek od spłaconych należności za okres od dnia przypadającego po dniu wydania decyzji do dnia spłaty.

2. Za kwoty nienależnie pobranych świadczeń uważa się:

1) świadczenia wypłacone mimo zaistnienia okoliczności powodujących ustanie prawa do świadczeń albo wstrzymanie ich wypłaty w całości lub w części, jeżeli osoba pobierająca świadczenie była pouczona o braku prawa do ich pobierania;

2) świadczenia przyznane lub wypłacone na podstawie nieprawdziwych zeznań lub fałszywych dokumentów albo w innych przypadkach świadomego wprowadzania w błąd organu wypłacającego świadczenia przez osobę pobierającą świadczenia . ;

3) świadczenia z tytułu niezdolności do pracy spowodowanej chorobą z ubezpieczenia chorobowego lub wypadkowego, co do których stwierdzono, że w okresie ich pobierania świadczeniobiorca wykonywał w okresie orzeczonej niezdolności do pracy pracę zarobkową lub wykorzystywał zwolnienie od pracy w sposób niezgodny z celem tego zwolnienia.

4. Kwoty nienależnie pobranych świadczeń ustalone prawomocną decyzją oraz kwoty odsetek i kosztów upomnienia, zwane dalej „należnościami z tytułu nienależnie pobranych świadczeń”, podlegają potrąceniu z wypłacanych świadczeń, a jeżeli prawo do świadczeń nie istnieje – ściągnięciu w trybie przepisów o postępowaniu egzekucyjnym w administracji  lub egzekucji sądowej, z zastrzeżeniem ust. 8c.

6. Jeżelipobranie wypłacenie nienależnych świadczeń zostało spowodowane przekazaniem przez płatnika składek lub inny podmiot nieprawdziwych danych mających wpływ na prawo do świadczeń lub na ich wysokość, obowiązek zwrotu tych świadczeń wraz z odsetkami, o których mowa w ust. 1, obciąża odpowiednio płatnika składek lub inny podmiot , za cały okres, za który nienależne świadczenia zostały wypłacone.


OPIS ZMIAN

Przepis zmieniony / dodany od 18 września 2021 r. Istota zmiany
Nowy ust. 1a w art. 84 ustawy o sus W razie zwrotu należności z tytułu nienależnie pobranych świadczeń, w terminie wskazanym w decyzji zobowiązującej do zwrotu tych należności, nie nalicza się odsetek od spłaconych należności za okres od dnia przypadającego po dniu wydania decyzji do dnia spłaty.

 

Zmieniony ust. 1 w art. 84 ustawy o sus Odsetki ustawowe należne do zapłaty od niesłusznie pobranych świadczeń naliczać trzeba, z zastrzeżeniem ww. ust. 1a, od dnia następującego po dniu wypłaty świadczenia do dnia spłaty.

 

Nowy pkt 3 w ust. 2 art. 84 ustawy o sus Dodanie do katalogu świadczeń uznanych za nienależnie pobrane, świadczeń z tytułu niezdolności do pracy spowodowanej chorobą z ubezpieczenia chorobowego lub wypadkowego, co do których stwierdzono, że w okresie ich pobierania świadczeniobiorca wykonywał w okresie orzeczonej niezdolności do pracy pracę zarobkową lub wykorzystywał zwolnienie od pracy w sposób niezgodny z celem tego zwolnienia.

Jak czytamy w uzasadnieniu do nowelizacji, wspomniana zmiana była niezbędna w związku z brakiem jednolitej linii orzeczniczej na poziomie sądów w odniesieniu do nienależnie pobranego świadczenia. Sąd Najwyższy orzekał, iż że w przypadku wykonywania pracy zarobkowej w okresie orzeczonej niezdolności do pracy, wypłacone świadczenia nie mogą być uznane za nienależnie pobrane świadczenia, gdyż nie jest spełniona przesłanka określona w art. 84 ust. 2 pkt 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych tj. pouczenie świadczeniobiorcy o braku prawa do pobierania świadczeń (por. wyrok z 8 marca 2017 r., sygn. akt II UK 753/15). Z kolei w innym wyroku wskazuje, że pomimo iż świadczeniobiorca nie był pouczony o braku prawa do świadczenia, to wypłacone świadczenie może być uznane za nienależnie pobrane, bowiem wykonując pracę w trakcie orzeczonej niezdolności do pracy świadomie wprowadził ZUS w błąd (por. wyrok z 26 lipca 2017 r., sygn. akt I UK 287/16).

 

Zmieniony ust. 4 w art. 84 ustawy o sus Kwoty nienależnie pobranych świadczeń ustalone prawomocną decyzją oraz kwoty odsetek i kosztów upomnienia podlegają potrąceniu z wypłacanych świadczeń, a jeżeli prawo do świadczeń nie istnieje – ściągnięciu także w trybie egzekucji sądowej, co ma  przyczynić się do zwiększenia skuteczności odzyskiwania należności przez ZUS.

 

Zmieniony ust. 4 w art. 84 ustawy o sus Doprecyzowanie, że jeśli wypłacenie nienależnych świadczeń zostało spowodowane przekazaniem przez płatnika składek lub inny podmiot nieprawdziwych danych mających wpływ na prawo do świadczeń lub na ich wysokość, obowiązek zwrotu tych świadczeń wraz z odsetkami obciąża odpowiednio płatnika składek lub inny podmiot, za cały okres, za który nienależne świadczenia zostały wypłacone.

 

Zmiany w zakresie kontroli zusowskich

Brzmienie przepisu po zmianie ( treść dodana ; treść usunięta ):

Art. 87. 1. W trakcie przeprowadzania kontroli inspektor kontroli Zakładu ma prawo:

5)  wzywać i przesłuchiwać świadków;

6)  wzywać i przesłuchiwać płatnika składek i ubezpieczonego, jeżeli z powodu braku lub po wyczerpaniu innych środków dowodowych pozostały niewyjaśnione okoliczności mające znaczenie dla postępowania kontrolnego.

 

Art. 91. 1. Ustalenia kontroli opisuje się w protokole kontroli, który powinien zawierać:

9)pieczęć i podpis inspektora kontroli Zakładu  z podaniem imienia i nazwiska;

10) informacje o wpisie do książki kontroli.

2. Protokół  kontroli sporządza się w dwóch  jednobrzmiących egzemplarzach, z których jeden doręcza się kontrolowanemu płatnikowi składek lub osobie upoważnionej do reprezentowania lub prowadzenia jego spraw.

2a. Zmiany protokołu kontroli dokonuje się przez wydanie aneksu do protokołu kontroli.

3. Płatnik składek ma prawo w terminie 14 dni oddaty dnia otrzymania protokołu  kontroli lub aneksu do protokołu kontroli złożyćpisemne zastrzeżenia do  jego  ich ustaleń, wskazując równocześnie stosowne środki dowodowe.

4. Inspektor kontroli Zakładu ma obowiązek rozpatrzyć zgłoszone zastrzeżenia i w razie potrzeby podjąć dodatkowe czynności kontrolne. O sposobie rozpatrzenia zastrzeżeń płatnika składek informuje się na piśmie.

4a. Do aneksu do protokołu kontroli sporządzonego w wyniku rozpatrzenia zgłoszonych zastrzeżeń nie stosuje się przepisu ust. 3.


OPIS ZMIAN

Ustawodawca zdecydował się poczynić pewne modyfikacje o charakterze uściślającym i porządkującym kwestie związane z kontrolowaniem przez ZUS płatników składek. W tym celu przede wszystkim postanowił, że od 18 września z przepisów jasno wynika prawo inspektora kontroli ZUS do wzywania świadków i innych uczestników procesu kontrolnego na przesłuchanie. Pomysłodawca tego doprecyzowania tłumaczył potrzebę jego wprowadzenia tym, że: „(…) Utrwalony pogląd w orzecznictwie administracyjnym w świetle którego, kontrola nie jest postępowaniem administracyjnym uzasadnia poprzedzenie prawa przesłuchiwania świadków i innych uczestników procesu kontroli prawem wzywania do czynności złożenia zeznań przez inspektora kontroli ZUS. Dotychczasowa praktyka wskazuje, iż płatnicy składek niekiedy kwestionowali prawo do wzywania przez inspektorów kontroli ZUS uczestników postępowania kontrolnego. (…)”.

Ponadto po zmianach:

  • protokół kontroli musi być podpisywany imieniem i nazwiskiem kontrolera (nie jest wymagana już pieczątka);
  • doręczanie protokołu kontroli może być przekazany w formie elektronicznej w razie żądania takiej formy doręczenia przez płatnika składek;
  • wszelkie zmiany protokołu powinny następować w formie aneksu, w stosunku do którego płatnik składek w terminie 14 dni od dnia jego otrzymania ma prawo złożyć zastrzeżenia, wskazując równocześnie stosowne środki dowodowe.

 

Pozostałe zmiany ustawy o sus obowiązujące od 18 września 2021 r.

Brzmienie przepisu po zmianie ( treść dodana ; treść usunięta ):

Art. 18. 1. Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ubezpieczonych wymienionych w art. 6 ust.  1 pkt 1-3 , stanowi przychód, o którym mowa w art. 4 pkt 9 i 10, z zastrzeżeniem ust. 1a  i  2, ust. 4 pkt 5 i ust. 12.

Powyższa modyfikacja jest nieistotna z punktu widzenia płatników i ubezpieczonych, gdyż jedynie naprawia błąd zawarty w art. 18 ust. 1 ustawy o sus, który przed zmianą określając podstawę wymiaru składek, wskazywał na osoby określone w art. 6 ust. 1‒3, podczas gdy w rzeczywistości chodzi o osoby określone w art. 6 ust. 1 pkt 1-3 ustawy o sus.

 

Art. 41. 

3. Imienny raport miesięczny zawiera informacje dotyczące płatnika składek określone w art. 43 ust. 4 i 5, miesiąc i rok, których raport dotyczy, oraz:

d) kwocie obniżenia podstawy wymiaru składek na  ubezpieczenie  ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe, wynikającego z ustawy z dnia22 sierpnia 1997 20 kwietnia 2004 r. o pracowniczych programach emerytalnych  (Dz. U. z  2001 2020 r. poz.  623 oraz z 2002 r.  686 poz.  253 i  1178  2320)
Art. 53. 

2. Dotacje i pożyczki, o których mowa w ust. 1, mogą być przeznaczone wyłącznie na uzupełnienie środków na wypłaty świadczeń gwarantowanych przez państwo, jeżeli przychody przekazywane na rachunek bankowy FUSoraz środki zgromadzone na funduszu rezerwowym nie zapewniają pełnej i terminowej wypłaty świadczeń finansowanych z przychodów FUS.

 

Art. 54. Ze środków zgromadzonych w FUS finansowane są:

11) środki, o których mowa w art. 22 ust. 4.

 

Art. 55. 1. W ramach FUS wyodrębnia się fundusze:

5) rezerwowy tworzony dla ubezpieczeń rentowych, chorobowego i wypadkowego.

5) (uchylony)

 

Art. 56. 1.Fundusz rezerwowy tworzy się: (uchylony)

1) ze środków pozostających w dniu 31 grudnia każdego roku na rachunku bankowym FUS pomniejszonych o kwoty niezbędne do zapewnienia wypłat świadczeń przypadających na pierwszy miesiąc kolejnego roku;

2) z odsetek od ulokowanych środków funduszu rezerwowego.

2. Środki funduszu rezerwowego mogą być wykorzystane na uzupełnienie niedoborów funduszu rentowego, chorobowego lub wypadkowego.

3. Środki funduszu rezerwowego mogą być lokowane jedynie na lokatach bankowych, w papierach wartościowych emitowanych przez Skarb Państwa oraz w jednostkach uczestnictwa funduszy rynku pieniężnego, o których mowa w art. 178 ustawy z dnia 27 maja 2004 r. o funduszach inwestycyjnych i zarządzaniu alternatywnymi funduszami inwestycyjnymi.

2. (uchylony)

3. (uchylony)

4. Minister właściwy do spraw zabezpieczenia społecznego, w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw finansów publicznych, określi, w drodze rozporządzenia, szczegółowe zasady gospodarki finansowej oraz zasady lokowania środków FUS, mając na względzie efektywność zarządzania i bezpieczeństwo środków.

 

Art. 58. 

2. FRD zasilany jest:

3a) z oprocentowania na rachunkach bankowych Zakładu środków uzyskanych z egzekucji, w odniesieniu do których dyrektor oddziału Zakładu jest organem egzekucyjnym w przypadku zbiegu egzekucji;

 

Art. 61. 1. Gospodarka finansowa FRD odbywa się na podstawie wieloletniej prognozy kroczącej dochodów i wydatków funduszu emerytalnego.

2. Podstawą prognozy, o której mowa w ust. 1, są w szczególności założenia dotyczące sytuacji demograficznej i społeczno-ekonomicznej kraju, a zwłaszcza założenia dotyczące płodności, umieralności, wzrostu gospodarczego, wysokości zarobków, migracji, inflacji, stopy bezrobocia, struktury populacji w podziale na poszczególne grupy zawodowe oraz grupy znajdujące się poza siłą roboczą, oraz wskaźniki waloryzacji składek i świadczeń wypłacanych z ubezpieczeń społecznych.

3. Prognoza, o której mowa w ust. 1, sporządzana jest przez Zarząd Zakładu.

4. Prognoza, o której mowa w ust. 3, jest przedstawiana Radzie Ministrów co 3 lata, do dnia 30czerwca listopada, wraz z opinią aktuariusza działającego na podstawie przepisów o działalności ubezpieczeniowej. Wyboru aktuariusza dokonuje Rada Nadzorcza Zakładu.

 

Art. 74. 

3. Do zadań Zarządu należy w szczególności:

8) sporządzanie planu finansowego Zakładu  oraz zmian do planu i sprawozdań z jego wykonania oraz przedkładanie ich – po zatwierdzeniu przez Radę Nadzorczą Zakładu – ministrowi właściwemu do spraw zabezpieczenia społecznego;

 

Art. 75. 1. Rada Nadzorcza Zakładu jest powoływana przez Prezesa Rady Ministrów na pięcioletnią kadencję, z zastrzeżeniem ust. 1a i 1b, przy czym:

1)4 3 członków, w tym przewodniczący Rady, powoływanych jest na wniosek ministra właściwego do spraw zabezpieczenia społecznego , złożony w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw finansów publicznych;

2)po 1 członku jest powoływanych na wniosek każdej z organizacji 3 członków wskazują organizacje pracodawców , reprezentatywnej  reprezentatywne w rozumieniu ustawy z dnia 24 lipca 2015 r. o Radzie Dialogu Społecznego i innych instytucjach dialogu społecznego (Dz. U. z 2018 r. poz. 2232 oraz z 2020 r. poz. 568 i 2157 ), zwanej dalej „ustawą );

3) 3 członków wskazują organizacje związkowe reprezentatywne w rozumieniu ustawy z dnia 24 lipca 2015 r. o Radzie Dialogu Społecznego „;  i innych instytucjach dialogu społecznego;

3) po 1 członku jest powoływanych na wniosek każdej organizacji związkowej, reprezentatywnej w rozumieniu ustawy o Radzie Dialogu Społecznego;

4) 1 członek jest powoływany na wniosek ogólnokrajowych organizacji 4) 1 członka wskazują ogólnokrajowe organizacje emerytów i rencistów.

2. Do zadań Rady Nadzorczej Zakładu należy w szczególności:

4) zatwierdzanieprojektu rocznego planu finansowego Zakładu oraz zmian do planu i sprawozdania z jego wykonania, a także rocznego sprawozdania z działalności Zakładu;

 

Art. 76. 1. Zakład uzyskuje przychody z:

6) należności z tytułu poniesionych kosztów bieżącej działalności Zakładu związanych z:

a) (uchylona)

b) obsługą świadczeń wypłacanych z FUS, podlegających finansowaniu ze środków budżetu państwa,

c) obsługą rent socjalnych, finansowanych ze środkówbudżetu państwa Funduszu Solidarnościowego;

 

 

Obowiązujące od 18 września 2021 r. zmiany w zakresie ubezpieczenia i zasiłku wypadkowego

(nowelizacja ustawy z 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych)

 

Rodzaj działalności według PKD

Brzmienie przepisu po zmianie ( treść dodana ; treść usunięta ):

Art. 2. Użyte w ustawie określenia oznaczają:

„rodzaj działalności według PKD” – rodzaj przeważającej działalności zakodowanej według Polskiej Klasyfikacji Działalności w rejestrze REGON , z zastrzeżeniem art. 29 ust. 3

 

Art. 29. 1. Płatnik składek, o którym mowa w art. 28 ust. 2, należy do grupy działalności ustalonej dla jego rodzaju działalności według PKD ujętego w rejestrze REGON w dniu 31 grudnia poprzedniego roku.

2. Płatnik składek zgłoszony w Zakładzie w okresie od dnia 1 stycznia danego roku do dnia 31 marca następnego roku należy do grupy działalności ustalonej dla jego rodzaju działalności według PKD ujętego w rejestrze REGON w dniu, od którego płatnik składek jest w Zakładzie zgłoszony.

3. Dla płatnika składek będącego osobą fizyczną prowadzącą działalność gospodarczą, posiadającego ustalony odrębnie więcej niż jeden rodzaj przeważającej działalności, przyjmuje się rodzaj działalności ustalony dla działalności wpisanej do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej.


OPIS ZMIAN

Przez rodzaj działalności według PKD należy rozumieć rodzaj przeważającej działalności zakodowanej we­dług Polskiej Klasyfikacji Działalności w rejestrze REGON – i tu nowość obowiązująca od 18 września – z zastrzeżeniem art. 29 ust. 3. Wskutek tej zmiany, płatnik składek będący osobą fizyczną prowadzącą działalność gospodarczą, posiadający ustalony odrębnie więcej niż jeden rodzaj przeważającej działalności, ustalając w kontekście składki wypadkowej grupę działalności dla jego rodzaju działalności, powinien przyjmować obecnie rodzaj działalności ustalony dla działalności wpisanej do CEIDG. Wprowadzona modyfikacja porządkuje i ujednolica sposób określania przeważającej działalności zgodnie z CEIDG.

 

Zdarzenie uznawane za wypadek przy pracy

Brzmienie przepisu po zmianie ( treść dodana ; treść usunięta ):

Art. 3.

2. Na równi z wypadkiem przy pracy, w zakresie uprawnienia do świadczeń określonych w ustawie, traktuje się wypadek, któremu pracownik uległ:

1) w czasie podróży służbowej w okolicznościach innych niż określone w ust. 1, chyba że wypadek spowodowany został postępowaniem pracownika, które nie pozostaje w związku z wykonywaniem powierzonych mu zadań;

2) podczas szkolenia w zakresie powszechnej samoobrony;

3) przy wykonywaniu zadań zleconych przez działające u pracodawcy organizacje związkowe.


OPIS ZMIAN

Omawiana modyfikacja ma na celu usunięcie wątpliwości interpretacyjnych. Powstawały one na tle obowiązującego do 17 września 2021 r. brzmienia art. 3 ust. 2 ustawy wypadkowej, który to przepis nakazuje traktować określone w nim zdarzenia za wypadek przy pracy, ale zawiera wskazanie, że w „zakresie uprawnienia do świadczeń określonych w ustawie”. W związku z tym na tym tle dochodziło do spraw spornych, gdyż płatnicy stali na stanowisku, że wypadki określone w tym przepisie nie powinny być ujmowane w informacji ZUS IWA, a tym samym nie powinny wpływać na wysokość ustalanej przez ZUS wysokości stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe.

 

Ujednolicenie zasad postępowania przy prawie do zasiłku chorobowego z ubezpieczenia wypadkowego i chorobowego

Brzmienie przepisu po zmianie ( treść dodana ; treść usunięta ):

Art. 8.

3. Zasiłek chorobowy z ubezpieczenia wypadkowego nie przysługuje za okresy niezdolności do pracy spowodowanej wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową, za które ubezpieczony na podstawie odrębnych przepisów  o wynagradzaniu zachowuje prawo do wynagrodzenia, uposażenia, stypendium lub innego świadczenia przysługującego za czas niezdolności do pracy.


OPIS ZMIAN

Zadaniem nowelizacji w tym zakresie jest ujednolicenie zapisów zawartych w art. 12 ust. 1 ustawy zasiłkowej i art. 8 ust. 3 ustawy wypadkowej oraz zasad odmowy prawa do zasiłku chorobowego z ubezpieczenia chorobowego i wypadkowego. Zgodnie brzmieniem tego drugiego przepisu obowiązującym do 17 września 2021 r., zasiłek chorobowy z ubezpieczenia wypadkowego nie przysługiwał za okresy niezdolności do pracy spowodowanej wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową, za które ubezpieczony na podstawie odrębnych przepisów zachowuje prawo do wynagrodzenia, uposażenia, stypendium lub innego świadczenia przysługującego za czas niezdolności do pracy. Nie zostało zdefiniowane przez ustawodawcę określenie „odrębne przepisy” zatem przyjmowało się, że chodziło o akty prawodawcze powszechnie obowiązujące (ustawy, akty wykonawcze wydane na podstawie ustawy). Tymczasem zgodnie z art. 12 ust. 1 ustawy zasiłkowej, zasiłek chorobowy nie przysługuje za okresy niezdolności do pracy, w których ubezpieczony na podstawie przepisów  o wynagradzaniu zachowuje prawo do wynagrodzenia. Przez „przepisy o wynagradzaniu” rozumiane są regulacje Kodeksu pracy i przepisy szczególne odnoszące się do określonych kategorii pracowników, a także np. zapisy umów o pracę.

Różnica w brzmieniu powyższych regulacji sprowadzało się do użycia sformułowania „odrębne przepisy” i „przepisy o wynagradzaniu”. Jednakże powinny być stosowane jednolite zasady postępowania i w tym celu potrzebne było dostosowanie brzmienia art. 8 ust. 3 ustawy wypadkowej do art. 12 ust. 1 ustawy zasiłkowej.

 

Brak sukcesji wysokości stopy procentowej składki wypadkowej

Brzmienie przepisu po zmianie ( treść dodana ; treść usunięta ):

Art. 27.  1. Stopę procentową składki na ubezpieczenie wypadkowe ustala się na rok składkowy.

2. Do stopy procentowej składki na ubezpieczenie wypadkowe nie stosuje się odrębnych przepisów o sukcesji praw i obowiązków w przypadku przekształceń, łączenia się lub podziału płatników składek.


OPIS ZMIAN

Dodanie ust.2 do art. 27 ustawy wypadkowej rozstrzyga jednoznacznie o braku możliwości sukcesji wysokości stopy procentowej składki, w przypadkach przekształceń, łączenia się lub podziału płatników.

Dotychczas w orzecznictwie sądowym dopuszczano wspomnianą sukcesję.

 

Zaliczkowe ustalanie wysokości składki wypadkowej

Brzmienie przepisu po zmianie ( treść dodana ; treść usunięta ):

Art. 33. 1. Stopa procentowa składki na ubezpieczenie wypadkowe dla płatnika składek, o którym mowa w art. 28 ust. 2, któremu Zakład nie ustalił kategorii ryzyka z uwagi na brak obowiązku przekazywania informacji, o której mowa w art. 31 ust. 6, przez trzy kolejne, ostatnie lata kalendarzowe, wynosi tyle, co stopa procentowa określona dla grupy działalności, do której należy.

2. Jeżeli przed upływem terminu opłacania składek, określonego w przepisach o systemie ubezpieczeń społecznych, płatnik składek, o którym mowa w ust. 1, nie otrzyma z urzędu statystycznego zaświadczenia o wpisie do rejestru zostanie ujęty w rejestrze REGON zawierającego informację wraz z informacją o rodzaju działalności według PKD, stopę procentową składki na ubezpieczenie wypadkowe ustala się zaliczkowo w wysokości określonej w art. 28 ust. 1. Po otrzymaniu zaświadczenia ujęciu w rejestrze REGON informacji o rodzaju działalności według PKD płatnik składek  jest obowiązany jest od początku roku składkowego skorygować stopę procentową składki do wysokości stopy procentowej określonej dla grupy działalności, do której jest zaklasyfikowany.


OPIS ZMIAN

Jeśli przed upływem ustawowego terminu opłacania składek płatnik składek zgłaszający do ubezpieczenia wypadkowego co najmniej 10 ubezpieczonych nie otrzyma z urzędu statystycznego zaświadczenia o wpisie do rejestru REGON zawierającego informację o rodzaju działalności według PKD, stopę procentową składki na ubezpieczenie wypadkowe powinien mieć ustaloną zaliczkowo w wysokości 50% najwyższej stopy procentowej ustalonej na dany rok składkowy dla grup działalności. Po ujęciu w rejestrze REGON informacji o rodzaju działalności według PKD, płatnik składek ma w obowiązku od początku roku składkowego skorygować stopę procentową składki do wysokości stopy procentowej określonej dla grupy działalności, do której jest zaklasyfikowany.

 

Zlecenie kontroli u płatników składek

Brzmienie przepisu po zmianie ( treść dodana ; treść usunięta ):

Art. 35.  1. Jeżeli w czasie kontroli przeprowadzanych u płatników składek inspektorzy pracy stwierdzą podanie nieprawidłowych danych, o których mowa w art. 31 ust. 6, informują o tym Zakład podając równocześnie prawidłowe dane.

2. W przypadkach, w których płatnicy składek korygują informację, o której mowa w art. 31 ust. 6, w zakresie liczby zatrudnionych w warunkach zagrożenia, właściwa jednostka organizacyjna Zakładu może wystąpić do okręgowego inspektora pracy z wnioskiem o przeprowadzenie kontroli w tym zakresie.


OPIS ZMIAN

Skutkiem tej zmiany jest to, że w przypadkach, w których płatnicy składek korygują informację ZUS IWA w zakresie liczby zatrudnionych w warunkach zagrożenia, właściwa jednostka organizacyjna ZUS może wystąpić do okręgowego inspektora pracy z wnioskiem o przeprowadzenie kontroli w tym zakresie.

 

Źródło: publikacja „Mistrz Kadr i Płac”

Artykuły z obszaru kadr i płac oraz zmian w prawie pracy napisane zrozumiałym językiem ▼

One Thought to “Ważne zmiany ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych i ustawy wypadkowej od 18 września 2021 r.”

  1. Milena Nowacka

    Bardzo dobre zestawienie zmian. Zwięzłe i klarowne.

Skomentuj artykuł