W myśl § 2 ust. 1 pkt 26 rozporządzenia składkowego, wyłączone z podstawy wymiaru składek ZUS są korzyści materialne wynikające z układów zbiorowych pracy, regulaminów wynagradzania lub przepisów o wynagradzaniu, a polegające na uprawnieniu do zakupu po cenach niższych niż detaliczne niektórych artykułów, przedmiotów lub usług oraz korzystaniu z bezpłatnych lub częściowo odpłatnych przejazdów środkami lokomocji.
W praktyce niemałe wątpliwości powstają w zakresie interpretowania tego, co powinniśmy rozumieć pod pojęciem „przepisów o wynagradzaniu”.
Trzy kluczowe warunki
Jak wynika z przywołanej regulacji, nie podlega oskładkowaniu świadczenie:
- choćby w części opłacane przez zatrudnionych,
- mające postać artykułu, przedmiotu lub usługi,
- wynikające z układu zbiorowego, regulaminu wynagradzania lub przepisów o wynagradzaniu.
Wszystkie wspomniane warunki muszą zostać spełnione łącznie.
Przepisy o wynagradzaniu czyli…..
Brzmienie przepisu § 2 ust. 1 pkt 26 rozporządzenia składkowego, każe zadać sobie istotne pytanie: co w jego rozumieniu znaczy określenie: „przepisy o wynagradzaniu”.
Zwolnienie z podstawy wymiaru składek ZUS na podstawie wspomnianego uregulowania prawnego, jest możliwe, jeżeli świadczenia przysługujące pracownikom wynikać będą z aktu należącego do źródeł prawa pracy w świetle art. 9 K.p., który wymienia układy zbiorowe pracy, inne porozumienia, regulaminy czy statuty. Jeżeli natomiast otrzymane świadczenia wynikają z innej niż powyżej wskazane akty normatywne, to niezależnie od faktu, iż zostaną uzyskane przez pracownika po cenach niższych niż detaliczne, będą stanowić podstawę wymiaru składek ZUS (interpretacja ZUS z 8 maja 2018 r., sygn.: WPI/200000/43/417/2018).
W ocenie ZUS, za przepisy o wynagradzaniu, o których mowa w przywołanym wyżej regulacji, nie można uznawać:
- zarządzenia niebędącego integralną częścią wyżej wymienionych aktów normatywnych (interpretacja ZUS z 6 lipca 2016 r., sygn. WPI/200000/43/751/2016),
- umowy o pracę ani aneksów do nich (interpretacje ZUS z 2 czerwca 2015 r., sygn. WPI/200000/43/618/2015 oraz z 19 sierpnia 2020 r., sygn. WPI/200000/43/618/2020),
- obwieszczenia w sprawie zasad premiowania oraz dodatkowych uprawnień pracowników (por. interpretacja ZUS z 15 września 2016 r., sygn. WPI/200000/43/900/2016),
- decyzji zarządu – jak stwierdzono w interpretacji indywidualnej ZUS z 13 sierpnia 2018 r. (sygn. WPI/200000/43/853/2018), zawarcie w układzie zbiorowym pracy, regulaminie wynagradzania lub przepisach o wynagradzaniu wyłącznie delegacji dla zarządu do przyznania uprawnienia do uzyskania korzyści materialnej nie jest wypełnieniem dyspozycji § 2 ust. 1 pkt 26 rozporządzenia składkowego. Znajduje to swoje potwierdzenie w wyroku Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z 10 maja 2016 r. (sygn. III AUa 191/16), w którym zauważono, że w sytuacji gdy bezpośrednim źródłem przedmiotowej korzyści nie był układ zbiorowy pracy, ale decyzja dyrektora, okoliczność zawarcia w układzie zbiorowym jedynie delegacji do uruchamiania dodatkowych świadczeń przez dyrektora, po uprzedniej zgodzie zarządu, wyklucza ustalenie, iż udział pracodawcy w kosztach konkretnego świadczenia pozapłacowego zostać wyłączony z podstawy wymiaru składek zusowskich.
Co ważne:
- ZUS w interpretacji indywidualnej z 24 sierpnia 2023 r. (sygn. DI/100000/43/620/2023) zgodził się z twierdzeniem, że instrukcja przyznawania danego świadczenia pozapłacowego, zawierająca postanowienia o współfinansowaniu przez zatrudnione osoby, może być traktowana jako przepisy o wynagradzaniu w kontekście § 2 ust. 1 pkt 26 rozporządzenia składkowego,
- Sąd Najwyższy w wyroku z 6 maja 2010 r. (sygn. akt II UK 337/09) wyjaśnił, że formą prawną „przepisów o wynagradzaniu” mogą być np. postanowienia uchwały wspólników,
- w piśmiennictwie można spotkać się z poglądami, w myśl których np. uchwała zarządu albo zarządzenie prezesa mogą być postrzegane jako przepisy o wynagradzaniu.
