W związku z obecną sytuacją epidemiologiczną znowelizowana ustawa z 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (dalej: ustawa specjalna) przewiduje także szczególne rozwiązania dla cudzoziemców w Polsce. Przepisy umożliwiają m.in. legalne pozostanie w kraju osobom, które chcą realizować dotychczasowy cel pobytu lub nie mogą opuścić Polski w związku z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2 (art. 15z, art. 15zd, art. 15zzq, art. 15zzza ustawy antykryzysowej).
Do upływu 30-go dnia następującego po dniu odwołania tego ze stanów, który obowiązywał jako ostatni (stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii) przedłużeniu ulegają:
- legalny pobyt cudzoziemców, który skończyłby się w okresie stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii,
- okresy ważności kart pobytu i tymczasowych zaświadczeń tożsamości cudzoziemca
- terminy na składanie wniosków o legalizację pobytu,
- ważność już wydanych zezwoleń na pracę, zezwoleń na pracę sezonową oraz oświadczeń o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi.
Ponadto przesunięte zostają terminy:
- na opuszczenie przez cudzoziemców terytorium Polski,
- dobrowolnego powrotu określone w decyzjach o zobowiązaniu cudzoziemca do powrotu.
Przedłużenie legalnego pobytu obywateli państw trzecich
Przedłużenie legalnego pobytu cudzoziemca przebywającego w Polsce na podstawie:
– zezwolenia na pobyt czasowy
– wizy krajowej
– wizy Schengen, ruchu bezwizowego i innych krótkoterminowych tytułów pobytowych.
dotyczy sytuacji, w których ostatni dzień legalnego pobytu przypadnie na czas obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii. Jest to zatem okres od 14 marca 2020 r., kiedy ogłoszono stan zagrożenia epidemicznego. Wówczas okres legalnego pobytu w Polsce będzie ulegał przedłużeniu z mocy prawa do upływu 30-go dnia następującego po dniu odwołania tego stanu, który obowiązywał jako ostatni.
W przypadku cudzoziemców przebywających w Polsce na podstawie krótkoterminowych tytułów pobytowych (w tym w ramach ruchu bezwizowego), uznanie pobytu za legalny będzie dotyczyło tylko osób, które 14 marca 2020 r. były w kraju na podstawie takich tytułów. Nie dotyczy natomiast osób, które wjechały do Polski później – w takiej sytuacji cudzoziemiec może skorzystać z warunkowego legalnego pobytu i złożenia wniosku o zezwolenie na pobyt w przedłużonym terminie.
Przedłużenie legalności pobytu nie będzie wiązało się z umieszczeniem w dokumencie podróży cudzoziemca nowej naklejki wizowej, wydaniem nowej karty pobytu czy innych dokumentów. Nie będzie także konieczne składanie żadnych wniosków.
Cudzoziemiec będzie miał możliwość realizowania dotychczasowego celu pobytu w Polsce np. wykonywania pracy. Przedłużone zostały bowiem zezwolenia na pracę i na pracę sezonową oraz dozwolony okres pracy na podstawie oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi. Będzie mógł również opuścić Polskę bez ryzyka wejścia w nielegalny pobyt.
Przedłużenie z mocy prawa okresów ważności kart pobytu i tymczasowych zaświadczeń tożsamości cudzoziemca
Nowe przepisy przewidują przedłużenie z mocy prawa okresów ważności kart pobytu oraz tymczasowych zaświadczeń tożsamości cudzoziemca (TZTC – dokumenty wydawane cudzoziemcom ubiegającym się o udzielenie ochrony międzynarodowej), jeżeli ich koniec wypadałby w okresie stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii. Okres ważności tych dokumentów ulegnie przedłużeniu do upływu 30-go dnia następującego po dniu odwołania tego ze stanów, który obowiązywał jako ostatni.
Rozwiązanie to jest istotne z uwagi na czasowe zawieszenie bezpośredniej obsługi klientów przez urzędy wojewódzkie i Urząd do Spraw Cudzoziemców z powodu epidemii koronawirusa. Umożliwi cudzoziemcom posługiwanie się tymi dokumentami do czasu, gdy stanie się możliwe wydanie nowych.
Przedłużenie terminów na składanie wniosków
Ustawa wprowadza wydłużenie terminów składania wniosków o udzielenie zezwoleń pobytowych, przedłużenie wiz oraz przedłużenie pobytu w ramach ruchu bezwizowego, jeżeli termin ten wypadłby w okresie stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii. Jak dotychczas, wnioski te będzie można złożyć w urzędach wojewódzkich do 30-go dnia następującego po dniu odwołania stanu, który obowiązywać będzie jako ostatni.
Powyższe rozwiązanie dotyczy cudzoziemców, którzy chcieliby się ubiegać o:
- udzielenie zezwolenia na pobyt czasowy, stały lub rezydenta długoterminowego UE,
- przedłużenie wizy krajowej (symbol D) lub wizy Schengen (symbol C),
- w przypadku obywateli Brazylii, Argentyny, Chile, Hondurasu, Kostaryki, Nikaragui, Singapuru i Urugwaju – przedłużenie okresu pobytu w ramach ruchu bezwizowego (umowy o zniesieniu obowiązku wizowego tylko z tymi krajami przewidują taką możliwość).
Przedłużenie terminów opuszczenia terytorium Polski
Ustawa przedłuża z mocy prawa terminy opuszczenia terytorium Polski wynikające z art. 299 ust. 6 ustawy o cudzoziemcach (np. w związku z doręczeniem ostatecznej decyzji o odmowie udzielenia zezwolenia na pobyt czasowy), jeżeli wypadałyby one w okresie stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii. Ich przedłużenie nastąpi do upływu 30-go dnia następującego po dniu odwołania tego ze stanów, który obowiązywał jako ostatni.
Przedłużenie terminów dobrowolnego powrotu określonych w decyzjach o zobowiązaniu cudzoziemca do powrotu
Przyjęte zostało przedłużenie z mocy prawa terminu dobrowolnego powrotu określonego w decyzji o zobowiązaniu cudzoziemca do powrotu, którego koniec wypadałby w okresie stanu zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii. Jak w przypadku pozostałych rozwiązań zawartych w ustawie, przedłużenie terminu nastąpi do upływu 30-go dnia następującego po dniu odwołania tego ze stanów, który obowiązywał jako ostatni.
Obywatele państw UE, Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA), Konfederacji Szwajcarskiej i przebywający z nimi członkowie rodzin
Wprowadzenie w Polsce stanu zagrożenia epidemicznego, a następnie stanu epidemii, nie wpływa w żaden sposób na prawa pobytowe obywateli państw członkowskich Unii Europejskiej, Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA), Konfederacji Szwajcarskiej i przebywających z nimi członków rodzin. Uprawnienia te nie są bowiem uzależnione od posiadania jakichkolwiek zezwoleń czy dokumentów.
Obywatele Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej do końca 2020 r. w tzw. okresie przejściowym, są traktowani jak obywatele UE, a członkowie ich rodzin jak członkowie rodzin obywateli UE.
Prawo pobytu do 3 miesięcy
Obywatele UE/EOG/Szwajcarii i członkowie ich rodzin niebędący obywatelami UE/EOG/Szwajcarii mogą przebywać w Polsce przez okres do 3 miesięcy bez konieczności spełniania jakichkolwiek warunków pobytu, innych niż posiadanie ważnego dokumentu podróży. Obywatel UE/EOG/Szwajcarii może posiadać inny ważny dokument potwierdzający jego tożsamość i obywatelstwo. Członkowie ich rodzin niebędący obywatelami UE/EOG/Szwajcarii powinni posiadać wizę w celu wjazdu do Polski chyba, że są zwolnieni z tego wymogu.
Pobyt powyżej 3 miesięcy
Obywatelowi UE/EOG/Szwajcarii przysługuje prawo pobytu przez okres dłuższy niż 3 miesiące, w przypadku gdy spełnia jeden z następujących warunków:
- jest pracownikiem lub osobą pracującą na własny rachunek na terytorium Polski;
- posiada wystarczające środki finansowe do utrzymania siebie i członków rodziny na terytorium Polski, tak aby nie stanowić obciążenia dla pomocy społecznej oraz odpowiednie ubezpieczenie zdrowotne;
- studiuje lub odbywa szkolenie zawodowe w Polsce oraz
posiada wystarczające środki finansowe do utrzymania siebie i członków rodziny na terytorium Polski, tak aby nie stanowić obciążenia dla pomocy społecznej oraz posiada odpowiednie ubezpieczenie zdrowotne; - jest małżonkiem obywatela polskiego.
Jeżeli pobyt w Polsce trwa przez okres dłuższy niż 3 miesiące, obywatel UE/EOG/Szwajcarii oraz członek jego rodziny zobowiązani są zarejestrować swój pobyt. Członek rodziny niebędący obywatelem UE/EOG/Szwajcarii jest natomiast zobowiązany uzyskać kartę pobytu członka rodziny obywatela UE. Formalności te można zrealizować w urzędzie wojewódzkim właściwym ze względu na miejsce pobytu danej osoby. Wniosek składa się osobiście, nie później niż w następnym dniu po upływie 3 miesięcy od dnia wjazdu na terytorium Polski.
Urzędy wojewódzkie wstrzymały bezpośrednią obsługę klientów. Dlatego w chwili obecnej nie ma możliwości zarejestrowania pobytu, uzyskania zaświadczenia o zarejestrowaniu pobytu obywatela UE, wydania karty pobytu członka rodziny obywatela UE, jak też dokumentów potwierdzających prawo stałego pobytu na terytorium Polski.
W dniu 31 marca 2020 r. weszła jednak w życie ustawa, która przewiduje m.in. zawieszenie co do zasady biegu terminów przewidzianych przepisami prawa administracyjnego w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii ogłoszonego z powodu COVID-19. W związku z tym, termin na złożenie wniosku w sprawie zarejestrowania pobytu lub wydania karty pobytu członka rodziny obywatela UE nie biegnie (bieg terminu nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu na ten okres).
Ponadto, wspomniana ustawa przewiduje zawieszenie co do zasady biegu terminów procesowych w toczących się postępowaniach administracyjnych i ograniczenia w prowadzeniu tych postępowań na czas zagrożenia epidemicznego lub stanu epidemii. W tym okresie nie stosuje się także przepisów o bezczynności organów oraz o obowiązku organu do powiadamiania strony lub uczestnika postępowania o niezałatwieniu sprawy w terminie. Oznacza to, że w toczących się obecnie postępowaniach w sprawach zarejestrowania pobytu lub wydania/wymiany dokumentu pobytowego, strony postępowania nie muszą być zawiadamiane odrębnym pismem o zmianie terminu załatwienia sprawy.
Należy natomiast podkreślić, że uprawnienia pobytowe obywateli UE/EOG/Szwajcarii oraz członków ich rodzin korzystających na terytorium Polski ze swobody przemieszczania się przysługują z mocy prawa, jeśli spełnione są warunki prawa pobytu. Nie zależą od zarejestrowania pobytu lub uzyskania dokumentu pobytowego.
Przywrócenie kontroli na granicach wewnętrznych Polski oraz ograniczenia w przemieszczaniu się przez przejścia graniczne
Na podstawie rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji tymczasowo od 15 marca 2020 r. do odwołania przywrócono kontrole na granicach wewnętrznych, a także ograniczenia w przemieszczaniu się przez przejścia graniczne:
– zawieszono ruch na przejściach granicznych z Rosją, Białorusią oraz Ukrainą, których wykaz określony jest w załączniku nr 1 do rozporządzenia;
– ograniczono ruch graniczny na przejściach granicznych z Niemcami, Czechami, Litwą, Słowacją, a także z Rosją, Białorusią, Ukrainą oraz w lotniczych i morskich przejściach granicznych. Wykaz przejść wraz z rodzajem dozwolonego ruchu granicznego określony jest w załączniku nr 2 do rozporządzenia.
W zakresie ruchu osobowego na kierunku wjazdowym do Polski na lądowych oraz w lotniczych i morskich przejściach granicznych przekraczać granicę państwową mogą:
1) obywatele Rzeczypospolitej Polskiej;
2) cudzoziemcy, którzy są małżonkami albo dziećmi obywateli Rzeczypospolitej Polskiej albo pozostają pod stałą opieką obywateli Rzeczypospolitej Polskiej;
3) cudzoziemcy posiadający Kartę Polaka;
4) szefowie misji dyplomatycznych oraz członkowie personelu dyplomatyczno-konsularnego misji, czyli osoby posiadające stopień dyplomatyczny oraz członkowie ich rodzin;
5) cudzoziemcy posiadający prawo stałego lub czasowego pobytu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
6) cudzoziemcy posiadający prawo do pracy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, czyli cudzoziemcy uprawnieni do wykonywania pracy na takich samych zasadach co obywatele polscy, posiadający zezwolenie na pracę, zaświadczenie o wpisie do ewidencji w sprawie pracy sezonowej, oświadczenie o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcowi na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, którzy:
a) wykonują pracę na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub
b) przedstawiają dokumenty, z których wynika, że podjęcie pracy rozpocznie się niezwłocznie po przekroczeniu granicy;
7) cudzoziemcy, którzy prowadzą środek transportu służący do przewozu osób lub towarów, a ich przejazd następuje w ramach czynności zawodowych polegających na transporcie towarów lub przewozie osób.
W szczególnie uzasadnionych przypadkach komendant placówki Straży Granicznej, po uzyskaniu zgody Komendanta Głównego Straży Granicznej, może zezwolić cudzoziemcom innym niż wyżej wymienieni, na wjazd na terytorium Polski.
Z powyższego wynika, że do kontroli granicznej na podstawie obecnie obowiązujących przepisów dopuszczeni zostaną obywatele UE/EOG/Szwajcarii lub członkowie ich rodzin znajdujący się w co najmniej jednej z poniższych sytuacji:
- obywatele UE/EOG/Szwajcarii posiadający zaświadczenie o zarejestrowaniu pobytu obywatela UE lub dokument potwierdzający prawo stałego pobytu obywatela UE, wydane przez organy polskie;
- członkowie rodzin obywateli UE/EOG/Szwajcarii posiadający kartę pobytu członka rodziny obywatela UE lub kartę stałego pobytu członka rodziny obywatela UE, wydane przez organy polskie;
- obywatele UE/EOG/Szwajcarii lub członkowie ich rodzin będący małżonkami obywateli polskich lub dziećmi obywateli polskich lub dziećmi pozostającymi pod stałą opieką obywateli polskich;
- obywatele UE/EOG/Szwajcarii lub członkowie ich rodzin posiadający Kartę Polaka;
- obywatele UE/EOG/Szwajcarii lub członkowie ich rodzin będący szefami misji dyplomatycznych lub członkami personelu dyplomatyczno-konsularnego misji;
- obywatele UE/EOG/Szwajcarii lub członkowie ich rodzin wykonujący pracę na terytorium Polski lub posiadający dokumenty, z których wynika, że rozpoczną wykonywanie pracy niezwłocznie po wjeździe na terytorium Polski.
W wyjątkowych, szczególnie uzasadnionych przypadkach, możliwe jest udzielenie zezwolenia na wjazd obywatelowi UE/EOG/Szwajcarii nienależącemu do jednej z ww. kategorii osób (np. jeśli wjazd miałby nastąpić ze względów humanitarnych).
Więcej informacji dotyczących przekraczania granic można znaleźć na stronie: www.strazgraniczna.pl.
Obywatele Zjednoczonego Królestwa i członkowie ich rodzin
Obywatele Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej do końca 2020 r. w tzw. okresie przejściowym, są traktowani jak obywatele UE, a członkowie ich rodzin jak członkowie rodzin obywateli UE
Obowiązki informacyjne wobec stron postępowania
W okresie stanu zagrożenia epidemicznego i stanu epidemii nie stosuje się przepisów o bezczynności organów oraz o obowiązku organu do powiadamiania strony lub uczestnika postępowania o niezałatwieniu sprawy w terminie. Oznacza to, że w toczących się obecnie postępowaniach z zakresu legalizacji pobytu i ochrony międzynarodowej, strony postępowania nie muszą być zawiadamiane odrębnym pismem o zmianie terminu załatwienia sprawy.
Źródło: Urząd do Spraw Cudzoziemców
