Zgodnie z § 2 ust. 1 pkt 24 rozporządzenia składkowego, wolne od składek ZUS są składniki wynagrodzenia, do których pracownik ma prawo w okresie pobierania wynagrodzenia za czas niezdolności do pracy, zasiłku chorobowego, macierzyńskiego, opiekuńczego, świadczenia rehabilitacyjnego, w myśl postanowień układów zbiorowych pracy lub przepisów o wynagradzaniu, jeżeli są one wypłacane za okres pobierania tego wynagrodzenia lub zasiłku.
Chodzi tu przykładowo o dodatek stażowy wypłacany za okresy choroby.
Prawidłowe rozliczenie omawianych składników na liście płac wymaga w pierwszej kolejności ustalenia, jaka ich część w danym miesiącu należna jest za okres pobierania świadczenia chorobowego (bo tylko ona podlega wyłączeniu z podstawy ozusowania).
Przywołany wyżej przepis ma zastosowanie do tych elementów płacy, które zgodnie z zapisami w regulacjach płacowych lub w układzie zbiorowym pracy przysługują w okresie choroby czy pobierania zasiłków, a niewypłacenie ich przez pracodawcę powoduje, iż pracownik będzie mógł wystąpić z roszczeniem o ich wypłatę. Jeśli prawo do danego składnika jest uregulowane wyłącznie w indywidualnych umowach pracodawcy z pracownikiem, to nie może on być objęty omawianym wyłączeniem. To samo odnosi się do składnika, którego wypłata następuje w okresie, w którym osoba go otrzymująca pobiera świadczenie chorobowe, a składnik jest należny za okres, w którym wspomniana osoba wykonywała pracę.
Miejmy na uwadze, że przytoczony przepis stosować wolno także do świadczeń określanych często pozapłacowymi, które przysługują w związku z wykonywaną pracą, np. grupowe ubezpieczenie na życie, pakiet medyczny, karnety na zajęcia sportowe, najem mieszkania dla pracownika itp.
Co istotne, nie wszystkie składniki mogą być wyłączone z podstawy składkowej na mocy analizowanego przepisu. Kiedy przyznany za okres pobierania należności chorobowej konkretny element pensji nie ma charakteru roszczeniowego i jego wypłata następuje na zasadzie uznania, wówczas jego pełna wartość podlega oskładkowaniu (także wtedy, gdy przepisy o wynagradzaniu, obowiązujące w danym zakładzie pracy, przewidują jego przyznawanie za okres pobierania świadczeń chorobowych). Taki pogląd wyrażono m.in. w interpretacji indywidualnej ZUS oddział w Lublinie z 29 października 2014 r., sygn. WPI/200000/43/1176/2014.
Metody obliczania części nieoskładkowanego świadczenia
Świadczenie przysługujące pracownikowi za czas pobierania wynagrodzenia za chorobę lub zasiłków z ubezpieczenia społecznego w całości wolne od zusowskich składek tylko wtedy, gdy absencja spowodowana chorobą, opieką, wypadkiem lub rodzicielstwem trwa przez pełny miesiąc. W sytuacji natomiast, gdy nieobecność w pracy obejmuje krótszy okres czasu, wówczas niezbędne jest ustalenie części świadczenia przysługującej za okres pobierania świadczenia chorobowego (bo tylko ona podlega wyłączeniu z podstawy ozusowania). Można tego dokonać w dwojaki sposób:
- poprzez podzielenie składnika wynagrodzenia należnego za cały miesiąc przez liczbę dni kalendarzowych danego miesiąca, pomnożenie wyniku przez liczbę dni pobierania wynagrodzenia chorobowego lub zasiłku z ubezpieczenia społecznego oraz odjęcie otrzymanej wartości od pełnej kwoty elementu płacowego;
- poprzez podzielenie kwoty elementu płacy przysługującego za cały miesiąc przez 30 (niezależnie o liczby dni kalendarzowych występujących w danym miesiącu), pomnożenie wyliczonego ilorazu przez liczbę dni absencji, za czas której pobierane było świadczenie chorobowe oraz odjęcie otrzymanego wyniku od kwoty składnika wynagrodzenia należnego za pełny miesiąc.
O wyborze metody przeliczeń decyduje pracodawca. Zaleca się, by kwestia ta została doprecyzowana w przepisach wewnątrzzakładowych, np. w regulaminie wynagradzania.
Przykład
Pracownik firmy budowlanej co miesiąc ma przyznawany dodatek stażowy w kwocie 600 zł miesięcznie, który na mocy regulaminu wynagradzania, przysługuje mu również w czasie choroby lub urlopu macierzyńskiego. W lipcu 2020 r. ww. pracownik z powodu rwy kulszowej przez 10 dni przebywał na zwolnieniu lekarskim, z tytułu którego otrzymał wynagrodzenie chorobowe. Kierując się wytycznymi zawartymi przy okazji przybliżania pierwszego sposobu przeliczeń, wyznaczenie wartości dodatku stażowego stanowiącego podstawę składek ZUS w rozstrzyganym przypadku winno wyglądać jak niżej:
600 zł : 31 dni = 19,35 zł;
19,35 zł x 10 dni absencji chorobowej = 193,50 zł;
600 zł – 193,50 zł = 406,50 zł.
Postępując zgodnie z regułami wskazanymi przy sposobie nr 2, obliczenia powinny być następujące:
600 zł : 30 = 20 zł;
20 zł x 10 dni absencji chorobowej = 200 zł;
600 zł – 200 zł = 400 zł.
Załóżmy, iż ww. pracownik:
- uprawniony jest do podstawowych kosztów uzyskania przychodu (250 zł) i kwoty zmniejszającej miesięczne zaliczki podatkowe (43,76 zł), a jego pracodawca do wyliczenia kwoty wolnego od ZUS dodatku stażowego stosuje metodę nr 1 (czyli dzielnik w postaci liczby dni kalendarzowych danego miesiąca);
- w lipcu otrzymał wynagrodzenie zasadnicze za przepracowaną część miesiąca w wysokości 2.666,70 zł brutto oraz wynagrodzenie za chorobę w kwocie 1.058,50 zł brutto.
W przedstawionych okolicznościach rozliczenie lipcowej listy płac powinno wyglądać jak poniżej:
| Wiersz / Poz. | Składniki | Działanie | Kwota |
| 1 | Wynagrodzenie za pracę brutto (w tym podlegająca ozusowaniu część dodatku stażowego) | 2.666,70 zł + 406,50 zł | 3.073,20 zł |
| 2 | Wynagrodzenie chorobowe | 1.058,50 zł | |
| 2a | Składnik wynagrodzenia zwolniony z oskładkowania lecz podlegający opodatkowaniu | 600 zł : 31 dni = 19,35 zł;
19,35 zł x 10 dni absencji chorobowej = 193,50 zł |
193,50 zł |
| 3 | Podstawa wymiaru składek społecznych | 3073,2 zł | 3.073,20 zł |
| 4 | Składka na ubezpieczenie emerytalne | 3073,2 zł × 9,76% | 299,94 zł |
| 5 | Składki na ubezpieczenia rentowe | 3073,2 zł × 1,5% | 46,10 zł |
| 6 | Składka na ubezpieczenie chorobowe | 3073,2 zł × 2,45% | 75,29 zł |
| 7 | Suma składek na ubezpieczenie społeczne | 299,94 zł + 46,1 zł + 75,29 zł | 421,33 zł |
| % PIT | Stawka procentowa podatku | 17,00% | |
| 8 | Koszty uzyskania przychodu | 250,00 zł | |
| 9 | Podstawa obliczenia zaliczki na podatek po zaokrągleniu do pełnych złotych | 3073,2 zł + 1058,5 zł + 193,5 zł – 421,33 zł (skł. społeczne finans. przez zatrudnionego) – 250 zł | 3.654,00 zł |
| 10 | Kwota zmniejszająca miesięczną zaliczkę podatkową (na mocy złożonego PIT-2) | 43,76 zł | |
| 11 | Zaliczka na podatek przed pomniejszeniem o składkę zdrowotną | (3654 zł × 17%) – 43,76 zł | 577,42 zł |
| 12 | Podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne | 3073,2 zł + 1058,5 zł – 421,33 zł (suma składek społ. finans. przez zatrudnionego) | 3.710,37 zł |
| 13 | Składka na ubezpieczenie zdrowotne naliczona w pełnej wysokości | 3710,37 zł × 9% | 333,93 zł |
| 14 | Składka zdrowotna do odliczenia od podatku | 3710,37 zł × 7,75% | 287,55 zł |
| 15 | Zaliczka na podatek do przekazania na rachunek urzędu skarbowego po zaokrągleniu do pełnych złotych | 577,42 zł – 287,55 zł (po zaokrągleniu do pełnych zł) | 290,00 zł |
| 16 | Kwota netto (bez pomniejszenia o wpłatę do PPK finansowaną przez pracownika) | 3073,2 zł + 1058,5 zł + 193,5 zł – 421,33 zł – 333,93 zł – 290 zł | 3.279,94 zł |
| 17 | Wpłata do PPK finansowana przez pracownika | 0,00 zł | |
| 18 | Kwota do wypłaty czyli kwota netto pomniejszona o wpłatę na PPK fin. przez pracownika | 3279,94 zł – 0 zł | 3.279,94 zł |
Prawidłowe rozliczanie pod względem podatkowo-składkowym należności pracowniczych gwarantuje korzystanie z naszego kalkulatora:
🧮 Kalkulator Wynagrodzeń 2020 (pracownik)
Jak rozliczyć wynagrodzenie i obliczyć pensję netto pracownika (należności ze stosunku pracy)?
➪ Kliknij i Sprawdź
